دیدارنیوز ـ ۳۷ هزار میلیارد تومان خسارت این زباله‌ها به کشور بوده که این عدد بدون احتساب خسارت حوزه سلامت است.براساس قانون مصوب سال 83 مجلس شوراي اسلامي، مديريت پسماندها در داخل شهرها برعهده شهرداري‌هاست. طبق قانون، مديريت اجرايي پسماندها يك شرايط ويژه دارد. مرحله اول بايد به مردم براي توليد زباله كمتر آموزش داده شود. پس از آن در مرحله دوم بايد تفكيك زباله از مبدا آموزش داده شود و در مرحله بعدي بايد شرايطي در شهر براي نگهداري موقت پسماند و انتقال آن به‌صورت مكانيزه به محل اصلي وجود داشته باشد. در مقصد نيز زباله‌ها بازيافت مي‌شوند. در دنيا، دفن زباله معناي ديگري دارد حتي از خاكستر جامانده از زباله‌سوزها نيز در تهيه بتن استفاده مي‌كنند. دركشور ما براساس آيين‌نامه اجرايي قانون مديريت پسماند بايد تا پايان سال 92 تفكيك زباله از مبدا به‌صورت صددرصد در شهرهاي بالاي 200 هزار نفر انجام شود؛ اتفاقي كه تاكنون رخ نداده است و شهرداري‌ها همچنان در تشويق شهروندان به تفكيك زباله در مبدا ناموفق عمل كرده‌اند.
مديريت پسماند در بسياري از شهرهاي كشور به مرحله بحران رسيده است، استان‌هاي شمالي كشور در صدر اين ليست قرار دارند، اما شايد جالب باشد بدانيد در استان تهران نيز زباله به يكي از چالش‌هاي اصلي مديران تبديل شده است. بحران پسماند در پايتخت در چند دهه اخير توجه افكار عمومي را به خود جلب كرده است؛ البته اين جلب توجه نيز در ساماندهي اين معضل تاثيرگذار نبوده است؛ ولي در كنار پايتخت شهرهايي بسياري در استان تهران وجود دارند كه معضل بحران پسماند آن‌ها در سايه پايتخت گم شده است. شهرستان‌هايي همانند ملارد كه زباله 10 شهر در آنجا دفن مي‌شود،يكي از اين شهرهاست. روزانه بیش از ۱۴۰۰ تن زباله و پسماند شهرستان‌های شهریار، ملارد و قدس به مرکز دفن زباله اخترآباد در شهرستان ملارد منتقل می‌شود. شیوه‌های دفن و بازیافت زباله سه شهرستان شهریار، ملارد و قدس در اخترآباد غیر اصولی و غیر بهداشتی است. این امر باعث شده است که نشانه‌های بروز یک بحران محیط زیستی و بهداشتی در منطقه از هم‌اکنون به چشم بیاید.
شيرابه زباله در سفره‌هاي زيرزميني
بازیافت زباله در اخترآباد سال‌ها زیرنظر شركت بازیافتی بود كه توسط شهرداران اسبق شهرستان شهریار اداره می‌شد. پس از سال‌ها كشمكش فراوان، مدیریت این مركز دفن زباله به سازمان پسماند شهرستان ملارد واگذار شد اما این تغییر مدیریت دردی از مشكلات این منطقه دوا نكرده و همچنان دشت اخترآباد به بحران زیست محیطی نزدیك‌تر می‌شود.آن گونه كه فعالان زیست محیطی در شهرستان ملارد به «قانون» می‌گویند، با توجه به فراوانی سفره‌های زیرزمینی در این دشت و تامین بیش از نصف آب شرب و کشاورزی مردم این شهرستان‌ها از طریق اين منطقه، در برخی موارد شیرابه ناشی از انباشت زباله‌ها، سفره‌های زیرزمینی را آلوده کرده است. همچنین به دلیل وجود حجم بالای زباله و انباشته‌شدن گاز متان، تاکنون آتش‌سوزی‌های فراوانی در این منطقه رخ داده است.
این فعالان تاکید دارند که در مرکز دفن زباله اخترآباد باید ابتدا زیر‌سازی‌های لازم انجام شود و بعد دفن را انجام دهند اما متاسفانه چنین چیزی نیست، حتی لایه‌گذاری‌های روزانه را نیز انجام نمی‌دهند و این کار منجر به بروز مشکلات فراوانی مانند انباشت زباله، جاری‌شدن شیرابه، آتش‌سوزی و انتشار بیماری می‌شود. تفكیك زباله در مقصد در این مركز دفن زباله نیز به شیوه كاملا سنتی و دستی انجام می‌شود. این تفكیك غیر اصولی باعث پراكندگی زباله‌ها در دشت اخترآباد و بروز مشكلات بهداشتی برای ساكنان روستاهای اخترآباد مي‌شود.
بحران زباله‌اي
يكي از مشكلاتي كه تاكنون از چشم‌ها درخصوص مركز دپوي زباله اخترآباد دور مانده، عبور روزانه هزار و 400 تن زباله از وسط بافت شهری شهرصفادشت است. يكي از شهروندان صفادشت در اين باره به «قانون» گفت:«ساعت تردد خودروهاي حمل زباله طبق قانون از ساعت 22 الي پنج صبح است. متاسفانه برخي از شهرداري‌ها به اين قانون هيچ توجهي ندارند و در طول شبانه روز خودروهاي حمل زباله در سطح شهر صفادشت درحال تردد هستند. این مساله باعث بروز مشكلات بسياري براي شهر و شهروندان صفادشتي شده است. هر چند تاکنون بارها شاهد شکایات و اعتراضات شهروندان به شوراها، شهرداری، دادستانی و مقامات بالاتر نسبت به انتشار بوی تعفن و نشت شیرابه زباله‌ها در سطح خیابان های شهر بوده ایم اما تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده است.خودروهاي حمل زباله از استاندارد اين كار برخودار نيستند چراكه هنگام عبور از اين شهر، زباله و شيرابه آن در خيابان‌ها مي‌ريزد و حتي در بسياري از موارد خودروي حمل زباله در داخل شهر خراب شده و براي تعمير چندين ساعت در شهر توقف كرده است. بوي تعفن زباله به‌اندازه‌اي منزجر كننده است كه هيچ شهروندي تحمل آن را ندارد. اين مساله در فصول گرم به يك بحران براي صفادشت تبديل مي‌شود».به‌گفته مديران شهر صفادشت، اين مشكل تنها با مشارکت شهرداری‌های همجوار و صرف هزینه برای خرید ماشین‌آلات مخصوص حمل زباله که دارای مخزن جمع آوری شیرابه هستند ، سهیم شدن در ایجاد زیرساخت‌های مناسب و احداث مسیر جدید و خارج از بافت جهت تردد خودروهای حمل زباله حل خواهد شد. مركز دفن زباله اخترآباد به معضلي تبديل شده كه تنها يك نگاه فراشهرستاني به آن مي‌تواند معضل را حل كند؛ نگاهي كه مشكل شهروندان صفادشت، شهريار، قدس و شهرهاي ديگر براي آن يكي باشد و اعتقاد داشته باشد زندگي در چنين شرايط تعفن‌آوري حق هيچ ايراني‌اي نيست.
ورامين در مرحله بحران
در ميان اين 10 مركز دفن زباله، مراكزي هستند كه وضعيت اسفبارتري نسبت به ديگر مراكز دارند. مركز دفن زباله ورامين جزو اين مراكز است. چراي دام‌ها دراین دو مرکز يكي از شوكه‌كننده‌ترين خبرهاي اخير بود.براساس اين خبر مدت‌هاست که محل دپوی زباله‌های شهری، بیمارستانی و عفونی در شهرستان پیشوا در استان تهران، به چراگاه دايمی دام‌های اهلی تبدیل شده است. هر روز صدها رأس گوسفند در این محل مشغول به چرا و تغذیه از زباله‌ها هستند و در نهایت گوشت و فرآورده‌های دامی این گوسفندان به خوراک شهروندان تهرانی تبدیل می‌شود.
سخن آخر
بحران در مديريت پسماند استان تهران، روزانه علاوه‌بر اينكه حجم بلايي از اعتبار شهرداري‌هاي اين استان را هدر مي‌دهد، سلامت مردم را نيز نشانه رفته است. بودجه‌اي كه می‌توانستیم صرف توسعه خدمات شهری کنیم درحالی که آن را بابت جمع‌آوری زباله پرداخت کرده‌ایم. بودجه‌ای که می‌توانست صرف نوسازی یا تجهیز ناوگان حمل و نقل شود اما به‌جای آن در پسماندي هزينه كرده‌ايم كه پيامدي جزو نابودي محيط زيست و اتلاف بيت‌المال نداشته است. خسارت اقتصادی یک بعد این قضیه است اما بعد دیگر قضیه، ظاهر بسیار فجیع شهر است. بر سر هر کوچه و برزنی که نگاه می‌کنیم مخزن زباله‌ای است که وضعیت اسفباری دارد؛ اين بازي دو سرباخت براي شهر و شهروندان آن است.
منبع: قانون/۹ مرداد ۹۷
