محبی‌نیا: دنیای بعد از کرونا دنیای دیگری است

دیدارنیوز - جهانبخش محبی‌نیا در یادداشتی، آورده است:

به نام خدا

دوران بعد از کرونا بدون شک متفاوت از حال و گذشته خواهد بود. تاثیر این پدیده نانومتری بر مدیریت جهانی آنچنان فراگیر و عمیق است که کسی نمی‌تواند نافی آن باشد. هرچند در بیان چالش‌های پیشروی جهانی، بیماری‌های عفونی و همه‌گیر یکی از آن‌ها تلقی می‌شد، اما کروناویروس نشان داد در میان جنگ، قحطی، فروپاشی اکولوژیکی، اختلالات بیولوژیکی و پیامد‌های منفی هوش مصنوعی رتبه‌ی اول را باید به ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌هایی داد که منشا بیماری‌های جهانی است. هم‌اینک جهان در حال قفل شدن است. اقتصاد نه تنها کشور‌های کوچک و در حال توسعه بلکه اقتصاد کشور‌های پیشرفته و عظیم نیز پوشالی بودنشان عیان شد.

ارزش سهام بازار‌های سرمایه به یک باره فرو ریخت و آثار سوء اقتصادی بحران ۱۹۲۹، ۲۰۰۳ و ۲۰۰۸ میلادی را تحت‌الشعاع قرار داد. واحد‌های تولیدی تعطیل شد و بخش اعظمی از کارگران واحد‌های کوچک اخراج شدند و یا در معرض تسویه قرار گرفته‌اند.  

پیش‌بینی‌ها بر آن است که رشد اقتصادی جهان ۵۰% افول خواهد کرد و سقف رشد اقتصادی از ۵/۲ % فراتر نخواهد رفت و از طرفی شاهد اقتصاد‌هایی خواهیم بود که رشد ۸- و ۵- % را تجربه خواهند کرد. اوضاع به قدری نگران کننده است که حتی کشور‌های نئولیبرالی دست به ارائه بسته‌های تحریک اقتصادی زده‌اند و پرداخت مستقیم به خانوار را در دستور قرار داده‌اند. در هر صورت آنچه قابل پیش‌بینی است رکود بزرگ اقتصادی است که دامن‌گیر کشور‌های جهان خواهد شد. تشدید بیکاری و پیامد‌های ناگوار اجتماعی و سیاسی از نگرانی‌هایی است که در سال ۹۹ خودنمایی می‌کند.

در آینده‌پژوهی دوران بعد از کرونا هرچند اولویت اول برای ما مسائل داخلی است، اما درهم‌تنیدگی وقایع جهانی به قدری بالا است که بدون شناخت از اوضاع جهانی و تحلیل پیش‌ران‌ها و عدم قطعیت‌ها نمی‌توان در داخل کشور برنامه‌ریزی کرد.

در نگاه اول، جهانی شدن دچار تغییر حالت می‌شود. بعضی از اندیشمندان، جهانی شدن را در آینده دچار کندی می‌دانند درصورتی‌که این فرآیند، بی‌حال نمی‌شود بلکه دچار تغییر رویکرد می‌شود. اگر صنعت توریسم، تولید و همایش‌های حضوری بین‌المللی و آموزش دچار وقفه می‌شود از آن سوی ارتباطات الکترونیکی، شبکه‌ی مجازی و خرید‌های اینترنتی سرعت می‌گیرند. تغییر حالت‌ها نباید در تحلیل ما را دچار اشتباه کند البته تاکید بر تولید داخلی و تضعیف شرکت‌های چندملیتی و تغییر خطوط تولید بعید نیست.

صنایع دارویی و غذایی و بهداشتی رونق پیدا می‌کند، اما در حوزه‌ی پوشاک، مسکن، انرژی و سایر بازار‌ها افت شدید فعالیت‌ها قابل پیش‌بینی است. در هر صورت اقتصاد سال آتی و حتی سال بعد از آن در جهان قابل اتکا نیست. ارزش پول ملی خیلی از کشور‌ها پایین می‌آید و پول پرقدرت و بدون پشتوانه میدان‌دار سیاست‌های پولی خواهد شد. در حوزه‌ی سیاست‌های مالی، کسری بودجه در همه‌ی کشور‌ها نمایان می‌شود. اتحادیه‌ی اروپا که با برگزیت دچار لزر شده است با گلایه‌های جدی اسپانیا، ایتالیا و کشور‌های دیگر اروپایی و توقعات شهروندان آن‌ها به کما خواهد رفت. رخدادی که مطلوب آمریکایی‌هاست. به احتمال زیاد پیمان دفاعی ناتو تقویت خواهد شد هرچند چین و روسیه بیشتر میدان‌دار خواهند شد.

در آمریکا نئولیبرالیست‌ها و حتی ریگانیسم و تاچریسم در معرض تندترین انتقاد‌ها قرار خواهند گرفت و دموکرات‌ها به احتمال زیاد کاخ سفید را در دست بگیرند و بر سیاست‌های شبه سوسیالیستی روی بیاورند. در حوزه‌ی سیاست جهانی سوسیال دموکرات‌ها و سوسیالیست‌ها مدعی‌تر خواهند شد و احتمال دارد جایگزین راست افراطی باشند که نزدیک به یک دهه است آمریکا، اروپا و جهان را تصاحب می‌کنند البته در این میان به علت کند شدن جهانی شدن سنتی و نو بودن جهانی شدن پساکرونایی شاید ناسیونالیسم هم فرصتی برای بازسازی و ظهور پیدا کند، اما این ناسیونالیسم با ناسیونالیسم قرن نوزدهم تفاوت اساسی دارد.  

از منظر تحلیل اجتماعی طبقه‌ی پزشکان و پرستاران محبوبیت پیدا می‌کنند و جایگزین بعضی از اقشار دیگر می‌شوند. جمعیت دنیا جوان‌تر می‌شود و خانه‌های سالمندان خلوت‌تر خواهند شد. تبیین‌ها و تفسیر‌های ادیان الهی دچار چالش جدی می‌شوند و عالمان دین در دنیای مسیحیت، یهودیت و اسلام برای ارائه‌ی بیان فلسفی و منطق زندگی و قانع کردن پیروان و عموم مردم به قرائت‌های محکم و اصولی‌تر و عینی‌تر روی خواهند آورد.

با این وصف مجلس و دولت و قوه‌ی قضاییه در ایران مسئولیت بسیار مضاعفی پیدا خواهند کرد اگر بپذیرند دنیای بعد از کرونا دنیای دیگری است.