سیدمحمدجواد هاشمی کارشناس مسائل افغانستان در رابطه با آخرین تحولات افغانستان، اعلام پیروزی محمد اشرف‌غنی به عنوان رییس جمهوری افغانستان و اعتراض عبدالله عبدالله به این نتیجه و اعلام دولت موازی از سوی او به دیدارنیوز گفت: اعلام دولت موازی از سوی عبدالله عبدالله برای کسب سهم بیشتری از قدرت است که من فکر می‌کنم این سهم کمتر از دوره قبل خواهد بود، زیرا در دوره قبل میزان مشارکت مردم در انتخابات افغانستان متفاوت‌تر و چشم‌گیرتر بود. پنج سال قبل مجاهدین که عبدالله عبدالله به نوعی آن‌ها را نمایندگی می‌کند، مقبولیت بیشتری در بین مردم افغانستان داشتند، ولی در حال حاضر مجاهدین اعتبار اجتماعی گذشته را ندارند. مردم به سمت عرفی شدن رفته‌اند و از فضای ایدئولوژیک فاصله گرفته‌اند. به نظرم پایان این ماجرا توافق بین این دو (اشرف‌غنی و عبدالله) خواهد بود و تمام این صحنه‌سازی‌ها و نمایش‌ها برای اخذ سهم بیشتر برای اردوگاه و کمپین "ثبات و همگرایی" است.
دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: بعد از ماه‌ها که از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان می‌گذرد و بعد از اعلام اولیه کمیسیون انتخابات این کشور مبنی بر پیروزی محمد اشرف‌غنی، آخرالامر پس از یک بررسی حدودا ۵ ماهه، روز سه شنبه نتیجه‌ای که در مهرماه اعلام شده بود، توسط کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان تکرار و نام اشرف غنی مجددا به عنوان رئیس جمهور افغانستان اعلام شد. با انتشار رای کمیسیون مستقل، رقیب او عبدالله عبدالله که سی و نه درصد آرا را در انتخابات به دست آورده بود، مدعی تقلب شد.
با اعلام نتایج انتخابات افغانستان پس از ۵ ماه وقفه، حالا بحران تازه‌ای در انتظار این کشور است. پذیرش این برد برای عبدالله کار ساده‌ای به نظر نمی‌رسد. اشرف غنی حالا حتی یک میلیون رای هم ندارد و با کمی بیش از نهصد هزار رای می‌خواهد در ارگ ماندگار شود. عبدالله عبدالله بلافاصله نارضایتی خود را اعلام کرد و درست کمی بعد از آنکه اشرف غنی در ارگ، پیروزی اش را جشن گرفته بود، دولت موازی اعلام کرد. او پیش از اعلام این امر جلسه‌ای در خانه اش برگزار کرد و بعد به این نتیجه رسید که نباید میدان را برای رقیب خالی کند. این آغاز بحرانی است که اگر دو رقیب در آن با یکدیگر کنار نیایند، دامان افغانستان را خواهد گرفت.
روز چهارشنبه ژنرال «دوستم» معاون اول رئیس جمهور افغانستان هم در یک سخنرانی در جمع هواداران خود از دولت موازی عبدالله حمایت کرد و شمالی‌ها را به حمایت از تیم "ثبات و همگرایی" عبدالله عبدالله تشویق کرد. دوستم کمیسیون‌های بررسی و مستقل انتخابات را خائن به وطن خواند و گفت: آن‌ها یا پول گرفته اند یا وعده‌های دیگری دریافت کرده اند. در حین سخنرانی او که از چند شبکه تلویزیونی هم به صورت زنده پخش می‌شد، اطرافیان او تلفن همراهش را به او دادند که مشخص شد آن سوی خط، اشرف غنی رییس جمهور افغانستان است. او بعد از گفتگوی کوتاهی با رییس جمهور مجددا به پشت تریبون بازگشت و به هوادارانش گفت: تماس رییس جمهوری برای این بوده که این حرف‌ها علنی گفته نشود و ما را دعوت به گفتگوی خصوصی کرد، ولی چه عمومی و چه خصوصی ما بر موضع خود هستیم و تا احقاق حق رای دهندگان بر زمین نمی‌نشینیم.
به نظر می‌رسد جریان شمال که شامل ازبک‌ها، ترکمن‌ها، تاجیک‌ها و هزارهها می‌شود، در حمایت از تیم عبدالله عزمی راسخ دارند و این در حالی است که افغانستان ضمن داشتن مشکلات تاریخی، همچنان درگیر جنگ با گروه‍های مسلح مذهبی از جمله طالبان است و در شرایطی که می‌رفت مذاکرات صلح بین طالبان و آمریکا به نتیجه برسد و داستان جنگ و کشتن به سطحی از آرامش منتهی شود، قصه تکراری و بی نتیجه غنی و عبدالله، به موضوع روز تبدیل شده است و از آنجا که مجاهدین یا همان جریان شمال، بعد از شکست طالبان در سال ۲۰۰۱ هرگز موفق به پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری نشده‌اند، به نظر می‌رسد باید منتظر شرایطی متفاوت با گذشته در سپهر سیاسی افغانستان باشیم.
گفته می‌شود که زلمی خلیل زاد قرار است در وضعیت کنونی میان دو کاندیدا پادرمیانی کرده و اوضاع را حل و فصل کند. این کار را چهارسال پیش جان کری که در آن زمان وزیرخارجه دولت اوباما بود هم انجام داده بود. اما مردم افغانستان هنوز از دخالت کری در امور داخلی خود عصبانی هستند. به نظر می‌رسد خلیلزاد به عنوان یک آمریکایی با ریشه‌های افغان، کمتر مورد انتقاد مردم این کشور قرار گیرد. با این حال حل و فصل اوضاع، در حالی که یک ضلع آن گروه طالبان است، به این آسانی نخواهد بود.
برخی از ناظران معتقدند که طالبان به زودی به دلیل مشکلات پیش آمده، زیر میز مذاکرات با آمریکا خواهد زد و یا از زیر تعهداتش شانه خالی می‌کند. به اعتقاد برخی ناظران، وضعیتی که افغانستان در آن قرار دارد، مستعد بروز و گسترش ناامنی در این کشور است و این اتفاقات چشم انداز صلح را در افغانستان دورتر خواهد کرد.
البته سیدمحمدجواد هاشمی کارشناس مسائل افغانستان در گفتگو با دیدارنیوز با این نگاه مخالف است و عقیده دارد چالش انتخاباتی ایجاد شده تاثیری بر سیاست‌های کلان آمریکا در خصوص صلح با طالبان و به تبع آن آرام کردن اوضاع در افغانستان ندارد و نهایتا توافقی هم در موضوع دولت و عبدالله و هم پیرامون طالبان با مشارکت آمریکا حاصل خواهد شد.
مردم افغانستان از ایدئولوژی عبور کرده‌اند
سیدمحمدجواد هاشمی به دیدارنیوز گفت: توقع مردم از حکومت کنندگان و اصحاب سیاست و اجرا در افغانستان و در خیلی از کشور‌های اطراف تغییر شکل داده است، اینگونه نیست که مردم بدون مطالبه رای بدهند و افرادی را بدون نیاز به پاسخگویی به راس قدرت بفرستند. به نظر می‌رسد مردم به سطحی از آگاهی رسیده‌اند و مردم خود را محق می‌دانند که بتوانند تاثیر بسیار بیشتری از حالتی که در گذشته داشتند، در سرنوشت خود داشته باشند و نمونه آن را در کشورهایی چون عراق، لبنان و حتی ایران شاهد هستیم. امروز انتظار رای دهنده و انتظار از رای دهنده مانند گذشته نیست و کاملا این روند تغییر کرده است. در افغانستان تجربه دموکراسی به شکل مدرن، وجود نداشته و مردم به تازگی در حال تمرین آن هستند.
وی درباره رقابت انتخاباتی در افغانستان و نتایج اعلام شده اظهار کرد: محمداشرف غنی با بیش از ۵۰ درصد آرا از سوی کمیسیون مستقل انتخابات به عنوان رییس جمهوری افغانستان معرفی شده است و رقیب اصلی او عبدالله عبدالله زیر بار این نتیجه نرفته و اعلام کرده دولت مستقلی تشکیل خواهد داد که کاری ناشدنی است. دولت موازی باید از سطحی از پشتوانه مردمی برخوردار باشد، اما وقتی شاهد مشارکت ۲۰ درصدی مردم افغانستان هستیم و هر کدام از این دو نفر، حدود ۱۰ درصد رای مردم را کسب کرده اند، با کدام پشتوانه و حمایت مردمی می‌خواهند در عرصه سیاسی افغاستان فعالیت کنند؟ چه برنده یا بازنده این انتخابات از اقبال عمومی برخوردار نیستند.
هاشمی با بیان اینکه اعلام دولت موازی باید متکی به دو حالت باشد، خاطرنشان کرد: فرد بازنده با پشتوانه مردمی می‌تواند بگوید ذی‌حق است و این حق را تا جایی که به نتیجه برسد مطالبه می‌کند یا موضوع را از حالت سیاسی به سمت و سوی وضعیت امنیتی پیش ببرد. با توجه به اینکه منطقه و جهان آمادگی چنین رویکردی را ندارد، به نظر می‌رسد این موضوع به سمت فضای امنیتی نمیرود. از طرفی مشارکت نشان داد که اقبال عمومی برای رسیدن به نتیجه از طریق فضای سیاسی هم برای عبدالله عبدالله وجود ندارد، به نظر می‌رسد اعلام دولت موازی از طرف عبدالله نوعی تبلیغ و موضع احساسی است.
این کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به اینکه معتقدم دخالت آمریکا برای ایجاد توافق بین اشرف‌غنی و عبدالله مانند انتخابات ریاست‌جمهوری دوره قبل صورت گرفته است، یادآور شد: پنج ماه از اعلام اولیه نتایج و اعلام نهایی فاصله وجود داشته و رایزنی‌هایی میان آمریکایی‌ها و طرف‌های افغانستانی صورت گرفته است. آن‌ها منتظر بودند تا ببینند نتیجه گفتگو‌های آمریکا و طالبان به کجا می‌انجامد، حال که این مذاکرات تقریبا به نتیجه رسیده است، به نظرم آمریکا چنین فضایی را از دست نخواهد داد و در طول ماه‌های گذشته با پیش‌بینی چنین شرایطی، رایزنی‌ها و مباحثی صورت گرفته است.
مجاهدین از نظر مردم افغانستان محکومند
وی ادامه داد: اعلام دولت موازی از سوی عبدالله عبدالله برای کسب سهم بیشتری از قدرت است که من فکر می‌کنم این سهم کمتر از دوره قبل خواهد بود، زیرا در دوره قبل میزان مشارکت مردم در انتخابات افغانستان متفاوت‌تر و چشم‌گیرتر بود. پنج سال قبل مجاهدین که عبدالله عبدالله به نوعی آن‌ها را نمایندگی می‌کند، مقبولیت بیشتری در بین مردم افغانستان داشتند، ولی در حال حاضر مجاهدین اعتبار اجتماعی گذشته را ندارند. مردم به سمت عرفی شدن رفته‌اند و از فضای ایدئولوژیک فاصله گرفته‌اند. بسیاری از مجاهدین گذشته، امروز در ناخودآگاه ذهن مردم افغانستان محکوم هستند و مردم آن‌ها را عامل و مسبب خیلی از مشکلات امروز افغانستان می‌دانند.
هاشمی با تاکید بر اینکه عبدالله عبدالله و تیمش کاری از پیش نمی‌برند، افزود: به نظرم پایان این ماجرا توافق بین این دو (اشرف‌غنی و عبدالله) خواهد بود و تمام این صحنه‌سازی‌ها و نمایش‌ها برای اخذ سهم بیشتر برای اردوگاه و کمپین "ثبات و همگرایی" است.
وی در پاسخ به این پرسش که دیگر کمپین‌ها مانند گروه گلبدین حکمتیار و لیبرال‌ها کجای این ماجرا ایستاده‌اند، گفت: حکمتیار در جایگاه پنجم آرا قرار دارد. حکمتیار هرگز شخصیت ثابت قدمی نبوده است. زمانی همپیمان آمریکا برای مبارزه با ارتش سرخ شوروی بود، بعد از خروج شوروی از افغانستان، دوره‌ای با روس‌ها در پیمانی نانوشته‌ای رو در روی آمریکا قرار گرفت. در مقطعی در همپیمانی با طالبان، دشمن مجاهدین افغان بود و در نهایت زمانی که متوجه شد نزدیکی با طالبان سودی ندارد، با دولت افغانستان وارد مذاکره شد و به پروسه فعالیت سیاسی در قالب نظام موجود ورود کرد.
این کارشناس مسائل افغانستان خاطرنشان کرد: تا ۱۰ سال قبل هنوز جامعه افعانستان به شدت سنتی، مذهبی و ایدئولوژیک بود، افرادی چون گلبدین حکمتیار، مجاهدین و دیگر صدا‌های مذهبی در این کشور گوش‌هایی برای شنیدن و بدنه‌ای برای سازماندهی داشتند، ولی نگاه مردم افغانستان تحت سرعت اطلاعات و قدرت رسانه‌های آزاد، از پیروی از مذهبی‌ها فاصله گرفته و به عرفی‌ها، لیبرالیسم، دموکراسیخواهی و دنیای مدرن نزدیک شده است. رنسانسی که در قرن ۱۶ در اروپا اتفاق افتاد، به واسطه تکنولوژی و شبکه‌های پر سرعت اجتماعی امروز در کشورهایی چون ایران، عراق و افغانستان اتفاق افتاده است که اتفاقا سرعت این تغییرات اجتماعی بسیار زیاد است و اگر رنسانس اروپایی بیش از ۳ قرن به طول انجامید، تغییرات و اصلاحات در منطقه خاورمیانه، آسیای میانه و خلیج‌فارس در حد کمتر از ۱۰ سال است.
دوقطبی عبدالله ـ غنی بر روند صلح آمریکا با طالبان تاثیر منفی ندارد
هاشمی در خصوص مذاکرات صلح با طالبان و تاثیر اختلافات داخلی افغانستان بر این پروسه گفت: با وجودی که هنوز جزئیات توافق طالبان با آمریکا نامشخص است، ولی ترامپ قصد دارد به همه بگوید در حوزه‌های نفوذش، امنیت را حاکم خواهد کرد، مانند عراق که اکنون به آن سمت و سو پیش می‌رود. آمریکا با طالبان کنار آمده است و همین که بتواند این گروه را از یک حریف نظامی به یک مخالف سیاسی تبدیل کند، موفقیت بزرگی برای آمریکا و شخص ترامپ است. آمریکا در افغانستان سیاستی در پیش گرفته که هم تندرو و به شدت مذهبی و هم دولت که به دنبال کاهش خشونت است با ایالات متحده همراه هستند.
وی در پایان افزود: دوقطبی عبدالله ـ غنی بر روند صلح با طالبان تاثیر منفی ندارد، چون آمریکا به عنوان کدخدا همه را حول این موضوع قانع خواهد کرد، زیرا کنار آمدن با طالبان، سیاستی احساسی و معطوف به اختلافات انتخاباتی طراحی نشده است و یک استراتژی حساب شده و آینده نگرانه آمریکایی‌هاست. به نظرم تلاش می‌شود از دولت اشرف‌غنی چهره‌ای دموکراتیک ارائه شود، به این صورت که با کمک آمریکایی‌ها دولتی معرفی خواهد شد که در آن هم عبدالله عبدالله و جریان شمال در آن خواهند بود و هم زیست سیاسی طالبان در این دولت تضمین می‌شود.
