دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: در طی دو سال اخیر، کشورمان با حوادث مختلف طبیعی از جمله سیل و زلزله مواجه شده است، حوادثی بحران آفرین که چند استان محروم کشور از جمله کرمانشاه، لرستان، گلستان و خوزستان را درگیر خود کرد و به بروز فجایع و آسیب‌های مختلف اجتماعی در این شهر‌ها منجر شد.
پس از گذشت حدود ۲ سال از زلزله سرپل ذهاب و یک سال از سیل استان‌های خوزستان، لرستان و گلستان، این استان‌ها همچنان با بحران‌های متعددی از جمله نداشتن مسکن، افزایش آمار خودکشی، رشد بیماری‌های روانی از جمله افسردگی و فقر و بیکاری گسترده مواجه هستند، در حالی که به نظر می‌آید از طرف دولت و نهاد‌های رسمی، آنگونه که باید و شاید، برنامه مشخصی برای مدیریت بحران و کاستن از سطح آسیب‌های اجتماعی و روانی وجود ندارد و این مساله در تدوین بودجه ۹۹ نیز دیده نشده است.
شگفتی‌های بودجه ۹۹
در حالی که انتظار می‌رفت دولت برای کاهش سطح آسیب‌های اجتماعی و مدیریت بحران در استان‌های سیل زده و زلزله زده و همچنین در مناطقی که به دلیل فقر و توسعه نیافتگی با مشکل رشد آمار خودکشی روبه رو هستند ـ مانند استان‌های غربی ـ در بودجه سال ۹۹ ردیفی در نظر بگیرد، این بودجه نشان می‌دهد که چنین ردیفی وجود ندارد، این در حالی است که برخی نهاد‌های فرهنگی ـ مذهبی از رشد قابل توجهی در ردیف‌های بودجه اختصاص یافته به خود برخوردار شده اند و بودجه آن‌ها نسبت به سال پیش افزایش چشمگیری یافته است. به عنوان مثال مجموع بودجه حوزه‌های علمیه به بیش از ۲ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
رشد بودجه نهاد‌های مذکور در حالی است که پروسه ساخت مسکن و توانمند سازی مناطق سیل زده و زلزله زده با کمبود نقدینگی مواجه شده و مطابق با برنامه پیش نمی‌رود. بسیاری از مردم هنوز در کانکس و بدون امکانات ابتدایی معیشتی زندگی می‌کنند. مبلغ ۶۰ میلیون تومانی که برای ساخت مسکن به زلزله زدگان اختصاص داده شده با توجه به روند فزاینده قیمت مصالح ساختمانی به هیچ عنوان برای ساخت یک واحد مسکونی کافی نیست. بسیاری از واحد‌ها نیمه تمام رها شده و بعضی دیگر فاقد دستشویی و حمام است.
شهرداری اقدام به قطع آب و برق و تسهیلات کانکس‌ها کرد
فرزاد نسیمی پور تسهیل گر و فعال مدنی در سر پل ذهاب در خصوص مشکلات مناطق زلزله زده به دیدارنیوز گفت: پروژه ساخت و ساز در مناطق روستایی خوب پیش رفته، اما در مناطق شهری روند متفاوت و کند است، زیرا در شهر در کنار تلاطم بازار و خالی بودن دست مردم، زلزله زدگان با دشواری رفت و آمد بین شهرداری و بنیاد مسکن و کسب مجوز و اصلاح نقشه و ... مخصوصا در محله‌هایی مانند فولادی یا ترابی که حجم تخریب بالاتر بوده مواجه هستند.
نسیمی پور در خصوص مشکلات کانکس نشین‌ها نیز گفت: این افراد یکدست نیستند، بعضی از آن‌ها مستاجرینی بودند که در واحد‌های تخریبی زندگی می کردند، مقرر بود به این افراد زمینی جهت ساخت خانه تعلق بگیرد که این طرح اجرایی نشد. این افراد از ابتدا در پارک‌های شهر و معابر مستقر بودند، از ۴ ماه گذشته تا به الان شهرداری اقدام به قطع آب و برق و تسهیلات این کانکس ها کرد تا آن‌ها را به خروج از اسکان‌های موقت خود مجبور کند، زیرا حضور این کانکس نشین‌ها چهره شهر را زشت کرده بود. این افراد در نهایت به مکان های دیگر و جا‌هایی که کمتر در معرض دید بود نقل مکان کردند. مسئولین محلی اعلام کردند که در جمع آوری کانکس‌ها موفق بوده اند در صورتی که تنها اتفاقی که افتاد نقل مکان از پارک‌ها و معابر به کوچه‌ها و پس کوچه‌های محله‌های کمتر در معرض دید بود.
دست خالی مدیریت بحران و آسیب‌های اجتماعی از بودجه ۹۹
به زمین ماندن طرح‌های سازندگی و وضعیت نگران کننده کانکس نشین‌ها و به صورت کلی سیل زدگان و زلزله زدگان در حالی است که «جامعه المصطفی العالمیه» رشد ۵۳ درصدی بودجه داشته و با ۳۸۰ میلیارد تومان، به تنهایی ۹۲ برابر بودجه حمایت از مناطق محروم و ۱۳ برابر بودجه کمک به بیمارستان های مناطق محروم بودجه دریافت خواهد کرد. در بودجه سال ۹۹ تنها ۳ میلیارد تومان به حل مشکلات آموزشی مناطق محروم و تنها ۴ میلیارد تومان به بیابان زایی اختصاص داده شده است.
صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است سال آینده بودجه ایران با کسری ۳۷ میلیارد دلاری یعنی معادل بیش از هشت درصد کل تولید ناخالص داخلی کشور مواجه باشد. در همان حال بر اساس لایحه بودجه ۱۳۹۹ که یکشنبه ۱۷ آذر به مجلس تقدیم شد بودجه عمومی دولت در سال آینده نسبت به سال جاری بیش از ۲۵ درصد افزایش یافته است. برای تامین این بودجه، دولت به صدور ۸۷۰ هزار تا یک میلیون بشکه نفت در روز نیاز دارد در حالی که در اثر تحریم نفتی، صادرات روزانه نفت ایران در ماه گذشته میلادی به کمتر از ۲۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
این وضعیت بودجه بندی در حالی است که مشکلات مناطق زلزله زده و سیل زده به مساله فقدان مسکن مناسب ختم نمی‌شود، بلکه این مناطق با آسیب‌های جدی تری از جمله افزایش خودکشی و بحران شدید روحی در بین افراد به ویژه جوانان مواجه هستند؛ مشکل مهمی که کمتر مورد توجه قرار گرفته و حل آن مستلزم کار تخصصی و کارشناسی ویژه به همراه استقرار مددکاران اجتماعی، گروه‌های روانشناسی و برگزاری کارگاه‌های مخصوص مدیریت بحران است.
این ضرورت اما در بودجه سال جدید دیده نشده است. اردشیر بهرامی نویسنده و پژوهش گر حوزه آسیب‌های اجتماعی که در سال جاری اقدام به برگزاری کارگاه‌های مدیریت بحران و خودکشی در مناطق و استان‌های سیل زده و زلزله زده کرده است، در خصوص آسیب‌های اجتماعی موجود در این مناطق به دیدارنیوز گفت: با توجه به اینکه کشور با بحران‌های مختلف طبیعی و اجتماعی مواجه است، در نظر گرفتن این مساله و راه حل‌های برون رفت از آن می‌بایست یکی از مسایل مورد توجه سیاست‌های کلان در کشور باشد. مناطق غرب ایران متاثر از فضای پس از زلزله و سیل با به هم خوردن نظم اجتماعی و از دست دادن نظام معیشتی، با بحران هایی چون مهاجرت، یأس و افسردگی اجتماعی، خشونت ورزی و خودکشی مواجه بوده و هست.
وی افزود: نتایج مشاهدات و تجربه کاری تیم مددکاری و روانشناسی ما در مناطق لرستان و خوزستان نشان می‌دهد که دراین مناطق سطح آسیب هایی چون یأس اجتماعی و سرخوردگی به دلیل از دست رفتن منابع معیشتی، سرمایه و کار، زمین، پل‌ها و جاده‌های ارتباطی، بسیار بالاست و این مسائل به نوبه خود، آن‌ها را با مشکلات روانی و عاطفی درگیر کرده است.
بهرامی در پایان با اشاره به نقش سیاست‌های راهبردی و نقش دولت در کاهش آسیب‌های ناشی از این شوک روانی گفت: بهره گیری از راهکار‌ها و راهبرد‌های عملیاتی برای مواجهه با اثرات و پیامد‌های پس از سیل و همچنین توانمند کردن افراد و بازگرداندن آن‌ها به روال زندگی عادی، مستلزم صرف هزینه و در نظر گرفتن بودجه ویژه است.
