ظرفیت مذاکره بین ایران و آمریکا وجود ندارد

دیدارنیوز ـ حسن روحانی رئیس‌جمهوری از زمانی که دونالد ترامپ جای باراک اوباما را در کاخ سفید گرفته، بارها صحبت از گفت‌و گو با طرف آمریکایی به میان آورده و از آنجا که حذف تحریم‌ها را از شروط آن دانسته، تا به امروز عملی نشده است.

به طور مثال، روحانی در یکی از اظهارنظرات خود که در همایش ملی بیمه و توسعه مطرح کرد گفت: «وقتی در نیویورک بودم وقت نکردم از هتل خارج شوم. روسای کشور‌ها پشت درب اتاق من بودند و همه پیام‌ها این بود که شما با ترامپ ملاقات کنید تا مشکلتان حل شود. این‌ها یک چیز در نیویورک در ذهن سران جا انداخته بودند که همه چیز درست می‌شود و اشکال با ایران است. این را نه یک نفر از سران بلکه تمام رهبران جهان می‌خواستند با ترامپ ملاقات کنیم تا کل مشکلات حل شود ولی ما می‌خواستیم که این توطئه را بشکنیم، اینطور نیست که ما حاضر به مذاکره نیستیم. تحریم‌ها را رئیس‌جمهور آمریکا بردارد ساعت بعد من ملاقات می‌کنم... الان هم این بحث‌ها ادامه دارد بعضی کشور‌ها واسطه هستند و به ملت ایران می‌گویم آمریکا هر وقت حاضر شد که تحریم‌ها را بردارد سران ۵+۱ می‌توانند مذاکره کنند.»

البته این برای اولین بار نیست که حسن روحانی از گفتگو با دونالد ترامپ سخن می گوید. یک روز بعد از سفر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه به محل برگزاری نشست گروه هفت در اوایل شهریورماه، رئیس جمهوری در مراسم افتتاح پروژه‌های روستایی در هفته دولت گفت که به خاطر مردم حاضر است با هر شخصی دیدار کند.

در طی روزهای اخیر که زمان سفر حسن روحانی به ژاپن قطعی شده و قرار است وی در بیست و هشتم آذرماه به این کشور سفر کند، بار دیگر مباحث مرتبط با میانجیگری آبه شینزو برای برقراری تماس و گفتگوی مستقیم میان سران ایران و آمریکا داغ شده است. برخی معتقدند که این سفر می تواند زمینه سازی برای گفتگو و توافق میان ایران و ایالات متحده باشد.

نصرت‌الله تاجیک سفیر پیشین ایران در اردن و کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با دیدارنیوز ارتباط میان سفر حسن روحانی به ژاپن و زمینه سازی برای مذاکره با رئیس‌جمهوری آمریکا را چنین تحلیل کرد: تمایل به مذاکره با آمریکا همیشه وجود داشته، ولی متاسفانه با اقداماتی که ترامپ انجام داد (خروج از برجام) زمینه آن را بین دو کشور از بین برد. درست است که آقای رئیس‌جمهور ابراز علاقه کردند در صورت برگشت ترامپ به برجام، مذاکره انجام خواهد داد، ولی بعید به نظر می‌رسد که چنین ظرفیتی در دو طرف وجود داشته باشد.

وی در ادامه اظهار داشت: ترامپ برای انجام این کار به دلیل انتخابات و استیضاح و... در شرایط مناسبی قرار ندارد، البته ایران هم از جهت رویکرد‌های ترامپ در وضعیتی نیست که این کار را جامه عمل بپوشاند. از سوی دیگر ترامپ با فرمول خود درصدد انجام مذاکره است و همین دلیل باعث شده تا الان به سرانجام نرسد؛ بنابراین تنها درشرایطی امکان پذیر خواهد بود که وضعیت او از نظر استیضاح و انتخاب مجدد آشکار شود.

سفیر پیشین ایران در اردن دلیل تکرار این موضوع از سوی رئیس‌جمهوری را با توجه به موضع مقام رهبری چنین بیان کرد: تناقضی در طرح این موضوع نمی‌بینم، در یکی از آخرین مواضعی که رهبری گرفتند ایشان هم معتقد بودند درصورت برگشت ترامپ به میز برجام امکان مذاکره وجود دارد. آقای رئیس‌جمهور هم در حقیقت مشخص نکردند که خواهان مذاکره‌ای رودرو یا حول برجام است. واقعیت این است که ایران و آمریکا دیوار بی‌اعتمادی بین خود را به نوعی باید از بین ببرند. به هر صورت ایران یک کشور قدرتمند در منطقه محسوب می‌شود و آمریکایی‌ها (ترامپ) حاضر به پذیرش آن نیستند. در صورتی که بتوانیم فرمولی بیابیم که در حقیقت آن‌ها این نقش را قائل و منافع ما در منطقه حفظ شود، زمان مذاکره فرا خواهد رسید.

تاجیک در ادامه افزود: اکنون با مشکلاتی به خصوص از جنبه اقتصادی روبرو شده‌ایم. ترامپ با توجه به شرایط کشور ما که اقتصاد وابسته به نفت داریم با تحریم‌های هوشمند و از بین بردن محل‌های فروش آن برای کشور مشکلاتی را به وجود آورده است.

این کارشناس روابط بین‌الملل درباره راه‌حل این مشکل تاکید کرد: باید همان فرمولی که طولانی شد، ولی در نهایت با الگویی به نام برجام به نتیجه رسید که در حقیقت روش نوینی همراه با هنجار‌ها و درک دغدغه‌های بین‌المللی بود را مجدد دنبال کنیم، گرچه با خلف وعده ترامپ و خروجش از موافقت‌نامه بین‌المللی که قطعنامه شورای امنیت را پشت خود داشت و کشور‌های اروپایی به علاوه روسیه و چین هم مدافع آن به حساب می‌آمدند، روبرو شد، ولی در بین بازیگرانش کار ترامپ ناپخته معرفی شد، به خصوص آنکه او در این مدت از چند موافقنامه بین‌المللی دیگری نیز که خیلی هم محکم بودند، خارج شد و آن‌ها را ملغی اعلام کرد.

وی در ادامه افزود: منافع ملی ما در کاهش تنش‌های خارجی نهفته است. باید بیش از هرچیز به حل مشکلات درونی بپردازیم و منابع را به مردم تخصیص دهیم و ناهنجاری‌ها را مدنظر داشته باشیم، به این معنا که از بین بردن سوء‌مدیریت را در راس کار‌های خود بگذاریم. همانطور که اشاره کردم، در شرایط فوق به دلیل مشغله‌های ترامپ، زمان مناسبی برای انجام مذاکره محسوب نمی‌شود، ولی از باب موضع‌گیری اقدام خوبی بود، زیرا با این روش ایران در دنیا مخالف مذاکره معرفی نخواهد شد.

سفیر پیشین ایران در اردن در این‌باره که آیا ایران کار‌های جدید برای انجام مذاکره در دست دارد، تصریح کرد: مجموعه این مسئله بیشتر به ترامپ برمی‌گردد، زیرا شخصیت او به گونه‌ای است که حتی با کره شمالی هم نتوانست پیش رود. سیاستمداران ایران باید با برجام به گونه‌ای وارد میدان شوند که در دنیا بدهکار معرفی نشوند، درواقع رئیس‌جمهوری آمریکا را بدهکار نشان دهند.