جاذبه‌های ثروت آفرین، اما مغفول مانده

 

بعضی غارها، فقط یک حفره کوچک‌اند که تنها یک نفر می‌تواند وارد آن شود. برخی دیگر، گذرگاه‌ها و اتاقک‌های تو در تو دارند.

 

در گذشته مردمان نقاط مختلف جهان برای سکنی گزیدن، غار‌هایی را حفاری می‌کردند. این غار‌ها به عنوان محل سکونت یا نقاطی برای دعا و عبادت در نظر گرفته می‌شدند. سکونت مردم در دل کوه‌ها و غار‌ها اجتماعی از مردم را در این نقاط گردآوری می‌کرد که موجب شدند تا این نقاط را شهر‌های سنگی بنامند.

 

هر چند امروزه در بسیاری از این نقاط هیچ ساکنی وجود ندارد، اما نحوه ساخت این خانه‌ها در دل کوه همچنان توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب می‌کند و به همین منظور بسیاری از این شهر‌های سنگی امروزه به جاذبه‌های گردشگری محبوب در منطقه خود تبدیل شده‌اند.

 

با توجه به اینکه غار‌ها بخشی از اکوسیستم فعال در هر منطقه بوده و در ارتباط تنگاتنگ با دیگر عوامل محیطی هستند، نقش بسزایی در پایداری محیط زیست آن منطقه ایفا می‌کنند.

 

نامگذاری دوم مهرماه به نام روز غار پاک نیز زمینه مناسبی برای فرهنگ سازی و ارتقاء آگاهی‌های عمومی است که با هدف معرفی غار‌ها وضرورت حفاظت از آن‌ها صورت می‌گیرد.

 

حسن اکبری، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی، با اشاره به شعار سال جاری با عنوان روز غار پاک، آب پاک، اکوسیستم پایدار، گفت: غار که به طور عام به حفره‌های زیرزمینی که حداقل با یک دهانه به سطح زمین راه داشته باشد، اطلاق می‌شود و می‌تواند به صورت طبیعی و یا مصنوعی ایجاد شده باشد، با حیات انسان در زیستکره پیوند خورده است.

 

وی ادامه داد: امروزه نیز غار‌ها به عنوان پدیده‌های طبیعی از منظر زمین‌شناسی، زیست‌شناسی، تاریخی و باستان‌شناسی، طبیعت گردی و ورزشی مورد مطالعه، اکتشاف و بهره‌برداری قرار می‌گیرند.

 

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی افزود: جاذبه‌های زمین‌شناسی منحصر به فرد غارها، شرایط خاص زیستی و تنوع زیستی کاملا بومی آن‌ها، وجود بقایای فسیلی مهره‌داران، آثار باستانی و تاریخی ارزشمند و نقوش صخره‌ای و دیوار نوشته‌های متعلق به ده‌ها هزار سال پیش و در نهایت شوق ورزشکاران و غارنوردان حرفه‌ای برای پیمایش و کشف دالان‌های تودرتو و تاریک و رعب انگیز غار‌ها در اعماق زمین، ما را به تلاش برای کشف اطلاعات بیشتر در مورد این میراث‌های طبیعی ارزشمند سوق می‌دهد.

اکبری در خصوص اهمیت غارها، گفت: تنوع زیستی منحصر به فرد غار‌ها به عنوان اکوسیستم‌های کاملا خاص و وجود گروه‌های مختلف حشرات که نقش اساسی در زنجیره حیات دارند و خفاش‌ها به عنوان نگهبانان شبانه طبیعت با نقش منحصر به فرد در گرده افشانی و مهم‌تر از آن وابستگی حیات خفاش‌های حشره خوار به عنوان آفت زدای طبیعی محصولات کشاورزی و مراتع طبیعی، نقش پر رنگ غار‌ها را به عنوان بخشی از اکوسیستم یادآور می‌شود.

 

وی با بیان اینکه مهم‌ترین جنبه زمین شناختی غار‌ها ارتباط آن‌ها با منابع آب زیرزمینی است، بیان کرد: بسیاری از غار‌های دنیا وکشور ما در مناطق کارستی و در ارتباط با جریانات آب زیرزمینی تشکیل شده‌اند.

 

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی تصریح کرد: از این رو حفاظت از غار‌ها در برابر تخریب و آلودگی‌های انسان‌زاد از اهمیت دوچندان برخوردار است، موضوعی که البته در شرایط امروز کشور از لحاظ منابع آبی سطحی و زیرزمینی حائز اهمیت ویژه‌ای است.

 

اکبری با اشاره به اینکه بر خلاف تصور غار‌ها فاقد حیات نیستند، تصریح کرد: از نقطه نظر زیست‌شناسی در شرایط محیطی حاکم بر غار‌ها انتظار تنوع زیادی نمی‌رود.

 

وی افزود: عدم وجود نور و منبع انرژی، حضور گونه‌های اتوتروف را غیرممکن و یا محدود به زون نورگیر غار می‌کند، البته گونه‌هایی از باکتری‌های تولیدکننده شیمیایی در اعماق غار‌ها شناسایی شده‌اند.

 

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی تصریح کرد: غیر از گونه‌هایی که برای استراحت، شب یا روز گذرانی، زمستان گذرانی در غار‌ها سکونت می‌کنند، وجود گونه‌هایی که صرفا با شرایط محیطی تاریک، مرطوب، دمای پایین و منبع غذایی اندک غار‌ها سازش یافته و زندگی می‌کنند و در خارج از غار‌ها قادر به ادامه زندگی نیستند، اهمیت غار‌ها را به عنوان یک زیست بوم خاص در چرخه حیات آشکار می‌کند.

 

اکبری یادآورشد: تنوع زیستی غار‌ها معمولا شامل گونه‌هایی از چهار گروه عمده گیاهان، جانوران و قارچ‌ها و باکتری‌ها است.

 

منبع: ایسنا