دیدارنیوز ـ محمود خالوباقری*: امروزه مصرف، نه تنها برای رفع نیاز روزمره بلکه راهی است برای بیان هویت، شخصیت و سبک زندگی افراد. یکی از شیوه‌های رایج برای تعیین هویت و بازنمایی خویشتن، به ویژه در دوران معاصر، نوع مصرف و رفتار مصرف کننده است. افراد انواع کالاها و نمادهای ارزشمند را نه به خاطر ارزش استفاده و ارزش مادی‌شان بلکه به دلیل ارزش فرهنگی و ارزش نمادین آن‌ها مصرف می‌کنند و در این نوع از مصرف تلاش دارند که تصویر مطلوبی از خویش در ذهن دیگران ایجاد کنند.
با ازدیاد کالاهای صنعتی (ماشینی) و تنوع تولیدات به تبع آن، تنوع انتخاب بسیار بالا میرود. در این شرایط، افراد تلاش می‌کنند با نوع انتخاب متفاوت و متمایز خود، هویت، شخصیت و شانیت متمایزی را به دست آورند. اما گاهی این تمایز در بازنمایی خویشتن با مصرف محصولات صنعتی (ماشینی) حاصل نمیشود، بلکه انسان معاصر تلاش می‌کند میراث چند هزارساله خود را حفظ و پایدار نگه دارد، در نتیجه به محصولات سنتی و دست ساز روی می‌آورد و هویت خود را در مصرف محصولات سنتی و دست ساز می یابد. در همین راستا حامیان صنایع دستی سنتی، می‌کوشند با ابداع مجدد سنتهای ایرانی و اصیل، میراث چند هزار ساله ایرانی را پاس دارند. استفاده از دستبافت‌های گلیم، نه تنها برای رفع نیاز بلکه به گونه‌ای نشان دهنده انتخاب متفاوت و شخصیت متمایز افراد است. این گلیم‌ها از تارو پود پشم و به روش سنتی توسط زنان روستایی ایران بافته می‌شوند.
نقش و طرح گلیم‌ها بدون هیچ الگوی از قبل مشخصی(فی البداهه)، از ذهن زنان روستایی بافته می‌شود. هریک از گلیم‌ها حاوی داستان و روایتی است. یکی از نقوش مرسوم در گلیم منطقه تبریز، نقش خروس و خانواده آن است. در اساطیر ایرانی، خروس به معنای خروش و بانگدهنده، نمادی از صبح و آغازگر روز است. معمولا این نقش همراه با مرغ و چند نقش کوچکتر که معرف جوجه هستند آورده می‌شود که تشکیل یک خانواده را می‌دهد. این نقش از سویی، اشاره به اهمیت وجود حیوانات اهلی و خانگی در منطقه زندگی افراد بومی دارد و از سویی دیگر به اهمیت خانواده در این فرهنگ اشاره می‌کند. در قدیم این نقوش با روایت و داستانی مفصل‌تر در گلیمهای بزرگی که در کف خانه پهن می‌شدند بافته می‌شده است اما امروزه با جهانی شدن و رشد کالاهای صنعتی (ماشینی)، تقاضا برای این محصولات کم شده و در نتیجه عرضه آن کاهش یافته است. گلیم موجود در این محصولات یک نمونه کوچک از فرهنگ رایج در این منطقه است. در واقع پیش از آنکه شما یک کیف یا کفش را انتخاب و خرید کنید، یک گلیم دستبافت میخرید که در قالب محصول به شما عرضه می شود.
تمامی مراحل تولید این محصولات، اعم از بافت گلیم، برش، دوخت آستری، دوخت و اتصالات نهایی با دست انجام میگیرد. در این فعالیت تلاش می‌شود با نقد کالاهای صنعتی (ماشینی)، بار دیگر روح محصولات سنتی و دستساز به کاربر محصول منتقل شود. این مجموعه گلیم‌ها از چنان تنوعی برخورد هستند که فقط یکبار تولید می‌شوند و هر فرد علاوه بر استفاده این محصول، ارزش نمادین آن را ارج مینهد و از این طریق سلیقه، متفاوت خود را به نمایش میگذارد.
افراد می‌توانند از مارکهای معروف، محصولاتی مانند کیف یا کفش بخرند و استفاده کنند اما امروزه اهداف مصرف، فقط استفاده صرف نیست بلکه لایههای معنایی زیادی دارد. متمایز و روح دستساز بودن، محصولات دست ساز را از محصولات صنعتی (ماشینی) جدا می‌کند. محصولات دست ساز، قطعهای از یک فرهنگ اصیل را نشان می‌دهند.
*فعال صنایع دستی
