دیدارنیوز – رسول شکوهی: جامعه‌پذیری و جامعه‌پذیری سیاسی یکی از کارهایی است که باید در مدرسه شکل بگیرد. کودکان و نوجوانان در سنین خاصی قرار دارند و یکی از مهم‌ترین کارهایی که نظام تعلیم و تربیت باید انجام دهد این است که برای اجتماعی شدن دانش‌آموزان و انتقال ارزش‌های کلان سیاسی، تدابیری بیاندیشد. برخلاف تصوری که شاید در ذهن افکار عمومی وجود داشته باشد نظام تعلیم و تربیت به دنبال آن نیست که دانش‌آموزانی تربیت کند که در راستای یک تفکر خاص پیش بروند بلکه این یک فرآیند طبیعی است که بخشی از تربیت دانش‌آموزان را شامل می‌شود.
دانش‌آموزی که مهارت‌های اجتماعی لازم برای زندگی را کسب نکند قطعا در زندگی خود دچار مشکلات جدی خواهد شد. مسائل سیاسی نیز به عنوان یکی از شئون مهم زندگی اجتماعی، همواره مورد تاکید نظام‌های تعلیم و تربیت بوده اند. این گونه هم نیست که فقط در کشور ما این اتفاق رخ دهد، در تمام نقاط دنیا و کشورهای گوناگون همواره بر این بخش از مسائل تربیتی تاکید می‌شود و کودکان و نوجوانان در مدرسه، علاوه بر یادگیری مسائل دیگر، عمده زمان خود را صرف فعالیت‌هایی می‌کنند که به گونه ای وابسته به این تربیت سیاسی اجتماعی خواهد بود. مسائلی نظیر کار گروهی، مسئولیت پذیری، حس وطن دوستی، انتقال ارزش‌های حاکم بر نظام سیاسی به صورت مستقیم و غیر مستقیم.
در کشور ما نیز بعد از تدوین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، تربیت سیاسی اجتماعی به عنوان یکی از ساحت‌های شش گانه تربیتی به رسمیت شناخته شد. این رسمیت بخشی به گونه ای است که دیگر به در اسناد بالادستی نیز این ساحت تربیتی وجود دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت اما قبل از سند تحول نیز این موضوعات در آموزش و پرورش همواره مطرح بوده است. در دهه هفتاد و به طور مشخص در دولت اصلاحات با جو خاصی که در کشور وجود داشت آموزش و پرورش نیز در این جریان، اقدامات مختلفی نظیر تربیت مدرس سیاسی و اعزام آنها به مدارس و تولید محتواهای گوناگون را شروع کرد.
پیش از این، نهاد امور تربیتی که بعدها در قالب معاونت پرورشی فعالیت‌هایش ادامه یافت با اهداف سیاسی اجتماعی شکل گرفت. مدرسه در بعد از انقلاب نیاز به نیروهای انقلابی داشت تا ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب را به دانش‌آموزان منتقل کند و با یک نگاه فرهنگی به مقابله با جریانات و گروهک‌های خاص بپردازد.
تربیت سیاسی یا سیاست بازی؟
کار تربیت سیاسی اجتماعی در آموزش و پرورش همواره با حساسیت‌های ویژه ای روبرو بوده است. همواره این نگرانی وجود داشته که نباید فضای مدرسه را با فضای احزاب و گروه‌های سیاسی یکی دید. از طرفی گروه‌های مختلف بیرون یا درون قدرت، بستر مدرسه را به شدت برای اهداف خود مناسب می‌بینند. دانش‌آموزان در سنینی هستند که الگوهای ذهنی آنها به خوبی شکل می‌گیرد و به راحتی می‌توان به تفکرات آنها جهت داد. همین مساله باعث شده که نگرانی‌های مختلفی در این حوزه به وجود بیاید. هر زمان که افرادی درون آموزش و پرورش به دنبال پیگیری این ساحت تربیتی بودند متهم به سیاسی کاری شده و تربیت سیاسی اجتماعی، آنطور که باید شکل نگرفته است.
در مقابل، فضای رسانه ای امروز مجموعه ای است از اطلاعات مختلف که ترکیبی است از مسائل سازنده و مخرب. فضاسازی‌های رسانه ای از جانب جریاناتی خاص باعث شده که نگرانی‌هایی در این راستا به وجود بیاید. امروز دیگر دسترسی به رسانه‌های جدید و استفاده از تکنولوژی‌های جدید به سنین پایین هم رسیده و مسائل مختلفی را به وجود آورده است. نمی‌توان بی توجه به آن از کنارش گذشت. باید برای آن فکری کرد. مدرسه و تربیت سیاسی اجتماعی یکی از حوزه‌هایی است که باید در همین راستا اقدامات ویژه ای انجام دهد اما اگر بخواهیم دعواهای جناحی را وارد آن کنیم و موضوعی مهم مانند تربیت را تحت الشعاع آن قرار دهیم قطعا در آینده بحران‌های جدی را شاهد خواهیم بود. همانطور که امروز با بخشی از آن دست به گریبان هستیم.
معاونت پرورشی و فرهنگی به عنوان متولی اصلی این حوزه در آموزش و پرورش، بهترین جایی است که باید به سراغ آن رفته و مسائل مربوط به تربیت سیاسی اجتماعی را در آن دنبال کنیم.
نباید از تربیت سیاسی غافل شد
در دوره وزارت سیدمحمد بطحایی در آموزش و پرورش، علیرضا کاظمی به عنوان معاون پرورشی و فرهنگی مشغول به فعالیت شد. در طول مدت فعالیت کاظمی در این معاونت، هیچ خبر شاخصی درباره فعالیت‌های این معاونت، در این حوزه شنیده نمی‌شد تا این هفته که افتتاحیه دوره آموزشی «تأمین مدرس تربیت سیاسی» برگزار شد.
علیرضا کاظمی در گفتگو با دیدارنیوز به اهداف این دوره آموزشی اشاره کرد و از اهمیت این ساحت تربیتی گفت. کاظمی به این موضوع اشاره کرد که بحث تربیت سیاسی و تربیت مدرس سیاسی از قدیم در آموزش و پرورش مطرح بوده و این ساحت تربیتی، یکی از ساحت‌های شش گانه تربیتی ذکر شده در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.
کاظمی درباره جزئیات این طرح گفت: «ما تمرکز خود را برای این ساحت تربیتی در زمینه تربیت مدرسان سیاسی اجتماعی قرار دادیم تا در ادامه، این نیروها در سطح مناطق و استان‌ها نیز حضور داشته باشند. نهایتا مربیان و مدرسان تربیت شده در سطح کشور در چارچوب برنامه‌های تعریف شده برای دانش‌آموزان در بخش‌های مختلف، فعالیت‌هایی داشته باشند. این دانش‌آموزان شامل دانش‌آموزان تشکل‌ها و شوراهای دانش‌آموزی و ... می‌شوند».
او با اشاره به فرصت خوب برنامه‌های مناسبتی و کرسی‌های آزاد اندیشی بر این نکته تاکید کرد که هدف نهایی این طرح، دانش‌آموزان هستند که باید از لحاظ سیاسی اجتماعی توانمند شوند.
معاون پرورشی فرهنگی آموزش و پرورش، هر گونه ورود این طرح به مناسبات حزبی و سیاسی کاری در آموزش و پرورش را تکذیب کرد و منشور تربیت سیاسی را بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری که به تازگی منتشر شده است عنوان کرد. او همچنین بر نقش تشکل‌های دانش‌آموزی و لزوم سازمان دهی هر چه بیشتر آنها تاکید کرد که با ابزار مدرسان سیاسی می‌توان در سطح مدارس، برنامه‌های قابل قبولی را اجرا کرد.
او اهداف این طرح را در سه بخش عنوان کرد و گفت: «هدف اول شناخت و آگاهی دانش‌آموزان از ساختار سیاسی و حکومت و عملکرد نهادهای حاکمیتی و اندیشه سیاسی حکومت اسلامی و مدل‌های حکومتی که در جهان وجود دارد. هدف دوم تبیین آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب و ایجاد حس تعلق و همبستگی و حساس کردن دانش‌آموزان نسبت به این آرمان‌ها. هدف سوم هم تربیت مدیران آینده نظام جمهوری اسلامی».
کاظمی مثال مجلس دانش‌آموزی را مطرح کرد که از دل شوراهای دانش‌آموزی مدارس بیرون می‌آیند و نمونه خوبی برای تربیت سیاسی اجتماعی هستند.
علیرضا کاظمی باز هم به حساسیت بالا نسبت به این موضوع و برداشت‌های منفی نسبت به آن اشاره داشت و از اهمیت بالای آن گفت: «نباید با نگاه‌هایی این چنین از تربیت سیاسی اجتماعی غفلت کرد و با گرایش‌های حزبی و سیاست بازی آن را آلوده کرد. باید برای آرمان‌های انقلاب و منافع ملی و عمق بخشی به آگاهی سیاسی دانش‌آموزان، این ساحت تربیتی را جدی بگیریم».
