وضعیت گردشگری ایران پس از رکود ناشی از تنشهای جنگ ۱۲روزه بهتدریج در حال بهبود است و امید به افزایش جذب گردشگران خارجی وجود دارد.
دیدارنیوز: وضعیت گردشگری ایران پس از رکود ناشی از تنشهای جنگ ۱۲روزه، حالا اندکاندک در حال بهبود است و اگر بار دیگر تنش دامنگیر منطقه خاورمیانه نشود، میتوان شاهد افزایش ورود گردشگران خارجی و آغاز دوره تازهای از رشد در این صنعت بود. این احیا پس از چند سال چالشهای اقتصادی و نیز تنشهای ژئوپلیتیک یکسال اخیر رخ میدهد.
آنطورکه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خبر داده، در ماههای اخیر شمار گردشگران خارجی که وارد ایران میشوند بهطور پیوسته رو به افزایش بوده و همین موضوع نشاندهنده نقطهعطفی برای این صنعت است. با این همه همچنان شرایط فعالان صنعت گردشگری به نقطه مطلوب و بهینه نرسیده است.
این امیدواری وجود دارد که با بازگشت شاخصهای کلیدی گردشگری به سطح طبیعی، دوری از تنشهای سیاسی و برنامهریزی صحیح برای معرفی ایران در ابعاد جهانی، بار دیگر بناهای تاریخی و فرهنگی کشور مورد توجه گردشگران بینالمللی قرار گرفته و این مساله تابآوری صنعت گردشگری و افزایش جذابیت آن در عرصه جهانی را به نمایش بگذارد.
نشانههای بهبود وضعیت صنعت گردشگری
صنعت گردشگری ایران پس از یک دوره افت شدید، اکنون نشانههای روشنی از بهبود را نشان میدهد. ورود گردشگران خارجی بهتدریج به سطح پیش از بحران بازمیگردد و این موضوع بیانگر آغاز مرحله تازهای از رشد مثبت این صنعت است. رکودی که پیشتر منجربه کاهش ۵۲درصدی ورود گردشگران شده بود، اکنون جای خود را به رشد ۱۰درصدی داده است. این روند صعودی بهویژه در ماههای آبان و آذر سرعت بیشتری گرفته و بهگفته مسوولان، شاخصهای اصلی گردشگری به «شرایط عادی» بازگشته است. این پیشرفتها در حالی رخ میدهد که صنعت گردشگری طی سالهای اخیر با مجموعهای از چالشها از جمله بیثباتی اقتصادی، تنشهای ژئوپلیتیک و همهگیری جهانی کرونا مواجه بوده. با وجود این مسیر بهبود کاملا مشهود است و افزایش تدریجی آمار سفرها امید به آیندهای پایدارتر و پررونقتر برای گردشگری ایران را تقویت کرده است؛ امیدی که البته تحقق آن در گرو تحولات بینالمللی و سیاسی پیشرو است.
افزایش اخیر ورود گردشگران خارجی برای بخشهای سفر و مهماننوازی کشور دلگرمکننده بوده است. این آمارها نشان میدهد که صنعت گردشگری ایران با وجود دورهای سخت، دوباره در حال بازیابی شتاب خود است. همزمان با افزایش ورود گردشگران، رشد رزروها و فعالیت در مقاصد اصلی گردشگری کشور نیز مشاهده میشود که بیانگر بازگشت تدریجی جایگاه ایران بهعنوان مقصدی محبوب در میان گردشگران خارجی است.
با این همه تعطیلی برخی آژانسهای مسافرتی و چالشهای تاسیسات گردشگری نظیر گران شدن برق و سایر حاملهای انرژی همچنان نگرانیهایی ایجاد میکند و رفع این مسائل نیازمند مدیریت و برنامهریزی دقیق و صحیح است.
از سوی دیگر چنانچه وضعیت نامناسب اقتصادی و معیشتی مردم تداوم یابد و فکری به حال آن نشود، هیچ بعید نیست که از میزان سفرهای داخلی مردم نیز بهشکل محسوسی کاسته شود و بر همین اساس حل مشکلات اقتصادی عموم مردم نیز باید در اولویت دولت قرار گیرد.
وضعیت سفرهای خروجی و نقش تعیینکننده نرخ ارز
همزمان با رشد گردشگری ورودی، روند سفرهای خارجی شهروندان ایرانی نیز نسبتا پایدار باقی مانده است. هر ساله حدود ۸ تا ۹میلیون ایرانی به خارج از کشور سفر میکنند. این رقم اگرچه بسته به شرایط اقتصادی و سیاسی دچار نوسان میشود، اما طی سالهای اخیر ثابت مانده است. پایداری این آمار نشان میدهد که بخش به نسبت مرفهتر خانوادههای ایرانی، با وجود چالشهای اقتصادی داخلی، همچنان توان مالی لازم برای سفر خارجی را دارند.
باید توجه داشت که تصمیمگیری درباره سفر خارجی بهطور مستقیم با سطح درآمد خانوار مرتبط است. مردم معمولا مقصد سفر خود را براساس قدرت خرید و شرایط اقتصادی، از جمله نرخ ارز، انتخاب میکنند و باتوجه به سیر فزاینده نرخ ارز هیچ بعید نیست که در صورت مهار نشدن گرانی دلار، در هفتهها و ماههای آتی از میزان سفرهای خارجی ایرانیان کاسته شود.
رایزنیهای هدفمند برای بازگشت گردشگری به مسیر رشد
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی اخیرا با اشاره به گسترش رایزنیهای هدفمند ایران با کشورهای منطقه و جهان برای جذب گردشگران خارجی، از بازگشت تدریجی صنعت گردشگری به شرایط پایدار خبر داد و گفت: نشانههای بازگشت این صنعت به روزهای اوج «بهوضوح قابل مشاهده است». بهگفته سیدرضا صالحیامیری، تمرکز وزارتخانه در ماههای گذشته بر «باز کردن مسیرهای ورود گردشگر به ایران» از طریق دیپلماسی فعال گردشگری بوده و این رایزنیها بهصورت کشوربهکشور و کاملا هدفمند دنبال شده است.
او با اشاره به گفتوگوهای انجامشده با وزرای گردشگری کشورهای مختلف، از جمله عربستان در ریاض و نیز در مجمع عمومی گردشگری با حضور بیش از ۱۵۰هیات، این تعاملات را زمینهساز همکاریهای آینده دانست. صالحیامیری بازار چین را یک «فرصت راهبردی» توصیف کرد و گفت: با توجه به سفر سالانه بیش از ۱۶۰میلیون گردشگر چینی به خارج، ایران میتواند دستکم ۴میلیون نفر از این بازار را جذب کند؛ هدفی که به اعتقاد او کاملا قابل تحقق است. او افزود که توافقاتی با چین برای برگزاری نمایشگاههای مشترک و توسعه تعاملات میان فعالان گردشگری صورت گرفته است.
وزیر میراث فرهنگی همچنین به ظرفیتهای همکاری با اندونزی در حوزه «گردشگری حلال» و تبادل گروههای فرهنگی اشاره کرد و گفت: «علاقهمندی جدی در این کشور برای توسعه مناسبات گردشگری با ایران وجود دارد. درباره عراق نیز افزایش تبادل گردشگر و توزیع عادلانهتر منافع گردشگری میان استانهای دو کشور از محورهای توافقات بوده است.»
صالحیامیری با اشاره به حضور ایران در اجلاس تمدنهای بزرگ در یونان و رایزنی با کشورهایی مانند چین، عراق و یونان، از بهبود فضای همکاری با مجموعهای از کشورها از جمله آلمان، ترکیه، روسیه، آذربایجان، تاجیکستان، ازبکستان، گرجستان و مالزی خبر داد.
او همچنین به آمارهای رسمی گردشگری اشاره کرد و گفت که پس از یک دوره کاهش طبیعی سفرها، در ماههای مهر، آبان و آذر رشد مثبت در میزان اقامت و ضریب اشغال هتلها ثبت شده که نشانه روشنی از بازگشت گردشگری به شرایط عادی است.
به گفته وزیر، وظیفه دولت «رساندن گردشگر به ایران» است و از آن پس این بخش خصوصی، هتلداران و آژانسها هستند که نقش اصلی را در میزبانی ایفا میکنند. او در پایان با اشاره به شرایط دشوار اقتصادی کشور تصریح کرد که گردشگری یکی از اولویتهای اصلی دولت است و پیگیری مسائل مربوط به سوخت، انرژی، تسهیلات و مجوزها با جدیت ادامه دارد تا فشارها بر فعالان این صنعت کاهش یابد.
عوامل محرک بهبود گردشگری و چشمانداز آینده این صنعت
رشد دوباره گردشگری ورودی پس از چند سال دشوار رخ میدهد؛ سالهایی که نوسانات اقتصادی، ناآرامیهای سیاسی و تنشهای جهانی تاثیر قابلتوجهی بر این بخش گذاشته و موجب کاهش چشمگیر ورود گردشگران خارجی به ایران شده بود. روند احیایی که طی ماههای اخیر مشاهده میشود، اما بارقهای از امید را برای بازگشت ثبات به این صنعت ایجاد کرده است.
کارشناسان معتقدند مجموعهای از عوامل موجب این بهبود شده است؛ از جمله کاهش ارزش پول ملی که سفر به ایران را تا حدودی بهصرفه میکند و همچنین بهبود شرایط جهانی سفر و برطرف شدن محدودیتهای ناشی از همهگیری.
تنوع بالای جاذبههای گردشگری ایران – از محوطههای تاریخی، چون تختجمشید و شهر اصفهان گرفته تا بازارهای پرجنبوجوش تهران- همچنان برای گردشگران خارجی جذابیت ویژهای دارد. علاوه بر این تجربههای منحصربهفرد فرهنگی مانند آشپزی ایرانی و موسیقی سنتی نیز به افزایش محبوبیت ایران بهعنوان مقصد گردشگری کمک کرده است.
با وجود این تحولات مثبت، فضای گردشگری همچنان با احتیاط به آینده مینگرد. کارشناسان بر این باورند که روند بهبود زمانبر خواهد بود و چالشهای اقتصادی و ژئوپلیتیک همچنان میتوانند بر آن تاثیر بگذارند. با این حال افزایش اخیر ورود گردشگران نشانهای دلگرمکننده از تابآوری این صنعت است و امید میرود این روند در آینده نیز تداوم یابد.
در ادامه سالجاری، صنعت گردشگری ایران باید بهطور مستمر روندها را رصد کرده و خود را با شرایط در حال تغییر تطبیق دهد. در صورت برنامهریزی صحیح و برقراری جریان رشد ورود گردشگران، احتمال توسعه زیرساختهای گردشگری – از جمله افزایش تعداد هتلها، خدمات حملونقل و امکانات رفاهی گردشگران- قوت میگیرد. در صورت تداوم این روند مثبت ایران میتواند بار دیگر به یکی از بازیگران مهم صنعت گردشگری جهان تبدیل شود و سهم مهمی در بهبود اقتصاد ملی ایفا کند؛ آنچه البته تحقق آن در گرو جلوگیری از اوج گرفتن تنشهای سیاسی و مقابله با ایرانهراسی خواهد بود.
