وقتی بر اساس NPT میگویند ایران حق ندارد اورانیوم را زیرنظر آژانس غنیسازی کند، حرف بیربطی است
دیدارنیوز: عصر روز سهشنبه به وقت تهران و ساعت ۱۰ صبح به وقت نیویورک، جلسه شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی بیستمین گزارش دبیرکل درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار شد؛ نشستی که خالی از تنشهای دیپلماتیک نبود و در مقاطعی به تقابل کلامی میان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده انجامید.
این جلسه در بستری از اختلافنظر عمیق و تفسیرهای متعارض اعضای دائم شورای امنیت درباره پرونده هستهای ایران و وضعیت حقوقی قطعنامه ۲۲۳۱ شکل گرفت. در یک سوی این مناقشه، چین و روسیه در کنار ایران قرار دارند که معتقدند فرآیند موسوم به «اسنپبک» با اشکالات جدی حقوقی و رویهای مواجه بوده و قطعنامه ۲۲۳۱ در تاریخ ۱۸ اکتبر (۲۵ مهر) به پایان رسیده و از این رو، پرونده هستهای ایران دیگر در دستور کار شورای امنیت قرار ندارد.
در سوی دیگر، آمریکا، فرانسه و بریتانیا بر این باورند که ایران به تعهدات برجامی خود پایبند نبوده، قطعنامه ۲۲۳۱ منقضی نشده و پس از فعالسازی مکانیسم ماشه، قطعنامههای تحریمی صادرشده علیه ایران در فاصله سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ بار دیگر قابلیت اجرا یافتهاند. با وجود این اختلاف تفسیری، نفس برگزاری جلسه شورای امنیت را میتوان نشانهای از تداوم تلقی قطعنامه ۲۲۳۱ دانست.
بر اساس مفاد این قطعنامه، دبیرکل سازمان ملل موظف است هر شش ماه یکبار گزارشی از روند اجرای آن به شورای امنیت ارائه کند. گزارش پیشین آنتونیو گوترش در خردادماه سال جاری (همزمان با روز ششم جنگ) ارائه شد و گزارش اخیر، بیستمین گزارش در این چارچوب محسوب میشود.
باید با آمریکا مذاکره محرمانه کنیم
عبدالرضا فرجیراد، استاد ژئوپلیتیک و دیپلمات پیشین درباره جلسه شورای امنیت به هممیهن گفت: «با وجود مخالفت چین و روسیه، غربیها در جلسه اول تلاش کردند هر ششماهی یکبار، این نشست در شورای امنیت برگزار شود. با توجه به اینکه نماینده دبیرکل هم روی این مسئله تأکید کرد، به نظر میرسد که جلسه شش ماه آینده هم برگزار شود.
مگر اینکه؛ اول، ایران و آمریکا در این شش ماه مذاکره کنند و رضایت نسبی وجود داشته یا مذاکرات در حال ادامه باشد که در این شرایط ضرورتی برای برگزاری این نشست نبینند. دوم اینکه، آژانس به آن چهار سایت بمبارانشده دسترسی پیدا کند و لازم ندانند چنین کاری انجام شود. علت برگزاری نشست اخیر این است که آنها از بلاتکلیف بودن ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم ناراحت هستند و نمیدانند در آن چهار سایت بمبارانشده چه میگذرد؛ لذا این جلسه شورای امنیت فشاری بر ایران بود که اگر با آژانس همکاری نکنید، جلسات بعدی هم شکل میگیرد. ممکن است در جلسات بعدی بیانیه یا قطعنامه صادر شود.»
او در پاسخ به این سوال که معتقد هستید مذاکرهای بین دو کشور شکل گیرد؟ افزود: «به نظر من حق با ایران است. وقتی که بر اساس NPT میگویند ایران حق ندارد اورانیوم را زیرنظر آژانس غنیسازی کند، حرف بیربطی است و اینجا ایران حق دارد. همانطور براساس حرفهای بیربط مکانیزم ماشه را فعال کردند در حالی که آنها به تعهدات خود عمل نکردند. اما ترامپ و نمایندگان او همیشه میگوید که ما آماده مذاکرهایم، اما با سه شرط. ایران هم میگوید آماده مذاکرهایم، اما نه با غنیسازی صفر. تا چه زمانی این روند ادامه پیدا میکند؟ معتقدم این شرایط دوام زیادی پیدا نمیکند. اما در این شرایط ما ضرر میکنیم نه آنها و حدودی خیالشان راحت است، چون چهار سایت مهم هستهای را زدند و غنیسازی هم صورت نمیگیرد. اقتصاد ایران شدیداً صدمه میبیند.»
فرجیراد تاکید کرد: «به همین دلیل معتقدم باید با آمریکا مذاکرات محرمانه و بدهبستان داشته باشیم. وقتی ترامپ شروطی را میگذارد آن را علناً پس نمیگیرد. چون این به نوعی یک خودکشی سیاسی برای او محسوب میشود. اما اگر در مذاکره محرمانه امتیاز بدهیم و امتیاز بگیریم و مشخص شود که دستاورد او بهتر از دستاورد دموکراتهاست، طبیعتاً با وجود سختیها میشود معامله کرد.»
این دیپلمات پیشین با بیان اینکه ترامپ از درگیری فرار میکند، افزود: «او در غزه تحولی ایجاد کرده، یک دستاوردی برای او محسوب میشود و حتی اسرائیلیها هم از این حرکت ترامپ ناراحت هستند. در جنگ اوکراین اقداماتی انجام میدهد و فکر میکنم زلنسکی مجبور به تسلیم است. در ونزوئلا بالاخره یک اقداماتی کرده است. به همین دلیل و مطرح کردن طرح خاورمیانه نوین تصور نمیکنم بخواهد در منطقه جنگ راه بیاندازد. مگر اینکه یک اتفاقاتی بخواهد بیفتد؛ بنابراین میخواهد از اینجا هم یک دستاورد برای خود بسازد. اما باید به او تفهیم کرد که دستاورد برای هر دو طرف باشد که او تبلیغات خود را مانند اوکراین، غزه و جاهای دیگر بکند، ما هم دستاورد خود را داشته باشیم و همانطور که وزیر امورخارجه گفت؛ غنیسازی را زیر نظر آژانس ادامه دهیم.»
این استاد ژئوپلیتیک تاکید کرد: «به نظرم وقت آن رسیده که نوعی از مذاکرات را آغاز کنیم که مزاحمهای منطقهای نتوانند مزاحمتی برای آن ایجاد کنند. اگر مذاکره آشکار باشد، اسرائیل و لابیگران اسرائیل و رقبای ژئوپلیتیک منطقهای ایران فعال میشوند. هیچکس نمیخواهد در منطقه جنگ شود، اما هیچکس هم دوست ندارد ایران و آمریکا به نتیجه برسند، چون یک ایران قوی را نمیخواهند. به نظرم بس است که آمریکا بگوید ما مذاکره را میخواهیم ایران پای میز مذاکره نمیآید، یا ایران بگوید آمریکا پای میز مذاکره نمینشیند. مسلماً ایران و آمریکا شروطی دارند؛ به همین دلیل دیگر مذاکره علنی به نتیجه نمیرسد چراکه این موضوع برای هر دو کشور حیثیتی شده است.»
او با اشاره به اتفاقی که در مسقط افتاد، گفت: «جزئیات آن جلسه بعداً آشکار شد، اما من معتقدم که جزئیات نباید تا آخر آشکار شود. روحیه ترامپ این نیست که بیاید یک مذاکره یکی، دو ساله کند. او یک مذاکره دو، سه جلسهای میخواهد و ۱۵۰ صفحه برجام را نمینویسد. برجام هم توسط مزاحمها خراب شد. نتانیاهو بود که ترامپ را گول زد که از برجام خارج شود و شاید ترامپ پشیمان باشد؛ بنابراین نباید طوری مذاکره کرد که مزاحمهای منطقهای یا شاید هم جهانی، دستانداز ایجاد کنند.»
