گرانی روزانه لبنیات؛ نظارتی وجود دارد؟

دیدارنیوز: بازار لبنیات در هفته‌های اخیر با نوسانات شدید و جهش‌های روزانه قیمت مواجه شده است؛ از ماست تا پنیر، کالا‌های اساسی با تغییرات مکرر نرخ عرضه می‌شوند و هم مصرف‌کنندگان و هم فروشندگان در سردرگمی کامل به سر می‌برند، در حالی که وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت گرانی‌ها را تنها به قیمت‌گذاری سالانه شیر خام محدود می‌داند و نقش نهاد‌های نظارتی همچنان مبهم باقی مانده است.

به نقل از ایسنا، در روز‌های اخیر روند صعودی قیمت لبنیات، که از ماه گذشته آغاز شده بود، شدت گرفته و برخی اقلام این گروه کالایی تقریباً به‌صورت روزانه با تغییر نرخ مواجه می‌شوند. بررسی‌های میدانی از چند فروشگاه و سوپرمارکت در مناطق مختلف شهر نشان می‌دهد که نوسان قیمت‌ها نه‌تنها مصرف‌کنندگان را سردرگم کرده، بلکه فروشندگان را نیز با چالش‌های متعدد در تأمین و قیمت‌گذاری روبه‌رو ساخته است.

افزایش‌های پراکنده؛ از ماست تا پنیر

بر اساس مشاهدات، قیمت ماست پرچرب یک برند پرمصرف در فاصله یک هفته گذشته حدود ۸ تا ۱۲ درصد رشد داشته و قیمت پنیر‌های پرفروش نیز بین ۵ تا ۱۰ هزار تومان افزایش را تجربه کرده است. برخی فروشندگان می‌گویند این تغییرات با فاصله دو تا سه روزه انجام می‌شود و اغلب بدون اطلاع‌رسانی قبلی روی بسته‌بندی یا فاکتور توزیع‌کنندگان اعمال می‌شود.

سردرگمی مصرف‌کنندگان؛ «هر روز یک قیمت»

یک شهروند که در حال خرید ماست از یکی از فروشگاه‌هایی در غرب شهر بود، اظهار کرد: واقعاً دیگر نمی‌دانیم برنامه‌ریزی چطور باید باشد. هفته پیش همین ماست را ۴۸ هزار تومان گرفتم، امروز شده ۵۳ هزار تومان. فروشنده هم می‌گوید فردا شاید دوباره تغییر کند.

مشتری دیگری نیز، که مادر دو کودک است، گفت: لبنیات جزو مواد غذایی اصلی خانه است. نمی‌شود حذفش کرد، اما این افزایش‌ها فشار زیادی به خانواده‌ها آورده. به‌خصوص وقتی هیچ ثباتی در قیمت‌ها وجود ندارد.

فروشندگان؛ «نوسان شدید بازار ما را هم بلاتکلیف کرده»

یکی از سوپرمارکت‌داران غرب شهر تهران با اشاره به مشکلات تأمین کالا گفت: ما هم مثل مردم شوکه می‌شویم. شرکت پخش امروز یک قیمت می‌دهد، فردا با قیمت دیگری می‌آید. مشتری خیال می‌کند ما قیمت را بالا برده‌ایم، درحالی‌که حاشیه سود ما ثابت است. این وضعیت باعث شده برخی کالا‌ها را کمتر سفارش بدهیم، چون می‌ترسیم روی دستمان بماند.

فروشنده دیگری نیز افزود: افزایش قیمت‌ها فقط مشکل مردم نیست؛ ما هم بین قیمت خرید و قیمت فروش گیر کرده‌ایم. گاهی مجبور می‌شویم اجناس را با سود خیلی پایین‌تر بفروشیم تا اعتماد مشتری آسیب نبیند.

تحلیل عوامل مؤثر؛ از هزینه تولید تا نوسان نهاده‌ها

برخی فعالان صنعت لبنیات می‌گویند رشد هزینه‌های تولید، از جمله قیمت نهاده‌های دامی و انرژی، یکی از دلایل اصلی تغییرات اخیر است. با این‌حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که نبود مکانیزم نظارتی مؤثر روی زنجیره تولید تا توزیع، موجب شده این افزایش‌ها به‌صورت نامنظم و با سرعتی بیش از حد معمول به بازار منتقل شود.

در این میان، وزیر جهاد کشاورزی نیز که یکی از متولیان اصلی قیمت‌گذاری و نظارت بر نحوه قیمت‌گذاری و فروش است، این گرانی‌ها را بر عهده نگرفت و ادعا کرد که افزایش قیمت شیرخام تنها سالی یک بار رخ می‌دهد و این اتفاق نیز چند ماه گذشته رخ داده و دیگر افزایش قیمتی انجام نخواهد شد و این در حالیست که به گفته برخی مسئولان، تعیین نرخ مجدد برای شیرخام در دستور کار قرار دارد.

غلامرضا نوری قزلجه - وزیر جهاد کشاورزی - در جمع خبرنگاران با تشریح فرآیند قیمت‌گذاری شیر خام و محصولات لبنی، اعلام کرد که قیمت‌گذاری شیر خام سالی یک‌بار و در قالب مصوبه ستاد تنظیم بازار انجام می‌شود.

وی تأکید کرد: ما مسئول قیمت‌گذاری شیر خام هستیم و آخرین نرخ مصوب آن ۲۳ هزار تومان بر پایه چربی مشخص است. این آخرین قیمت رسمی است که توسط کارگروه مربوطه تعیین و ابلاغ شده است.

نوری قزلجه با اشاره به برخی برداشت‌های نادرست درباره افزایش‌های مکرر قیمت افزود: افزایش قیمت شیر خام بیش از یک‌بار در سال انجام نمی‌شود و هرگونه برداشت غیر از این، ناشی از اختلاط مفاهیم قیمت‌گذاری با تغییرات بازار یا هزینه‌های تولید است.

چهار قلم لبنیات مشمول قیمت‌گذاری تعزیراتی

وزیر جهاد کشاورزی توضیح داد که تنها چهار قلم از محصولات لبنی مشمول قیمت‌گذاری تعزیراتی هستند و تولیدکنندگان موظف‌اند قیمت‌های مصوب ستاد تنظیم بازار را رعایت کنند. اگر واحدی این قیمت‌ها را رعایت نکند، قطعاً مشمول برخورد تعزیراتی خواهد شد.

وی همچنین افزود: سایر محصولات لبنی مشمول قیمت‌گذاری مستقیم نیستند و با سازوکار‌های نظارتی دیگری کنترل می‌شوند، اما آن چهار قلم که تحت قیمت‌گذاری قرار دارند، تغییر نرخشان تنها با مصوبه ستاد تنظیم بازار مجاز است.

اما سوال اینجاست که آیا وزیر اطلاعی از وضعیت بازار ندارد که هفته‌ای ۲ الی ۳ بار محصولات لبنی با افزایش قیمت رو‌به‌رو هستند یا ترجیح می‌دهد تا پاسخ درباره گرانی لبنیات را به تعیین نرخ شیر خام ختم کند و پاسخ مرتبط با پرسش ارائه ندهد؟

انجمن فراورده‌های لبنی نیز درباره شرایط موجود می‌گوید که بسیاری از این افزایش قیمت‌ها به دلیل قیمت بالای تمام شده، بسته‌بندی، نبود و کمبود نهاده است و اقتصاد دستوری پاسخگوی نیاز فعلی بازار نیست و بهتر است بازار رقابتی شود.

بر اساس مشاهدات میدانی، قیمت شیر بطری پاستوریزه ۱.۵ درصد چربی ۹۰۰ گرمی ۵۴ هزار تومان، شیر بطری ESL کم چرب ۹۷۰ سی سی ۶۳ هزار و ۵۰۰ تومان، شیر بطری ESL کم چرب ۹۰۰ گرمی ۶۰ هزار و ۴۰۰ تومان، شیر بطری پاستوریزه ۳ درصد چربی ۹۰۰ گرمی ۵۸ هزار تومان، شیر بطری پرچرب ۳ درصد ۹۰۰ گرمی ۴۹ هزار و ۵۰۰ تومان و قیمت شیر بطری کم چرب ۹۰۰ گرمی ۴۶ هزار و ۵۰۰ تومان است.

همچنین ماست سطلی ۴.۲ درصد چربی ۲۵۰۰ گرمی ۱۶۰ هزار تومان، ماست پرچرب ۲۰۰۰ گرمی ۱۳۰ هزار تومان، ماست پر چرب آرسیل غنی شده با ویتامین دی ۱۰۰۰ گرمی ۸۰ هزار تومان، ماست دبه پر چرب غنی شده ۲۰۰۰ گرمی ۱۲۰ هزار تومان، ماست پرچرب آرسیل ۹۰۰ گرمی ۷۵ هزار و ۵۰۰ تومان، ماست سطلی ۱.۵ درصد چربی ۱۵۰۰ گرمی ۸۴ هزار و ۴۰۰، ماست کم چرب آرسیل غنی شده با ویتامین دی ۱۰۰۰ گرمی ۷۳ هزار و ۹۰۰ تومان، ماست کم چرب غنی شده ۹۰۰ گرمی ۴۷ هزار و ۲۰۰ تومان، ماست سطلی ۴.۲ درصد چربی ۱۵۰۰ گرمی ۱۱۲هزار تومان و ماست سطلی ۱۳۰۰ گرمی۱۳۸ هزار تومان قیمت‌گذاری شده است.

همچنین بر اساس این بررسی‌ها، قیمت پنیر سفید پروبیوتیک پاکتی ۲۱۰ گرمی ۸۰ هزار تومان، پنیر سفید کم چرب ۵۱۰ گرمی ۱۵۹ هزار و ۵۰۰ تومان، پنیر سفید ۴۰۰ گرمی ۷۵ هزار و ۵۰۰ تومان، پنیر سفید ۳۵۰ گرمی ۱۱۹ هزار و ۵۰۰تومان، پنیر سفید نسبتا چرب ۵۱۰ گرمی ۱۵۹هزار و ۵۰۰ تومان، پنیر سفید نسبتا چرب ۲۱۰ گرمی ۷۰ هزار تومان، قیمت پنیر سفید ۴۰۰ گرمی ۵۶ هزار تومان و قیمت پنیر سفید یو اف ممتاز ۴۰۰ گرمی ۸۳ هزار و۶۰۰ تومان است.

نکته جالب توجه دیگر این است که لبنیات که کالای اساسی و به نوعی مصرفی روزانه است، در فروشگاه‌های اینترنتی به‌طور قسطی نیز توزیع می‌شوند. یعنی اگر روزی خانه و ماشین و... را قسطی خریداری می‌کردیم حالا برای خرید شیر و لبنیات و دیگر کالا‌های اساسی باید اقدام به خرید اقساطی کنیم.

اما سوال اصلی این است که در شرایط فعلی بازار لبنیات چه کسی مسئول است؟ وزارت جهاد کشاورزی؟ سازمان تعزیرات؟ ستاد تنظیم بازار؟ به جای از سرباز زدن‌ها باید تصمیم‌گیری جدی در این زمینه شود تا هزینه گزاف عدم تصمیم‌گیری درست ازجیب مردم و خرده‌فروشان پرداخت نشود.