دیدارنیوز: نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز گذشته (دوشنبه) در وین آغاز به کار کرد؛ نشستی که همچنان برنامه هسته‌ای ایران در مرکز توجه آن قرار گرفته و در مقطع کنونی فضای دیپلماتیک پرتنش و در عین حال پرتحرکی را میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همزمان بازیگران غربی به تصویر می‌کشد.
در همین راستا، گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره افزایش ذخایر اورانیوم ۶۰درصدی ایران به بیش از ۴۴۰ کیلوگرم، زمینه را برای فشار‌های غرب بر تهران فراهم کرد؛ هرچند رسانه‌های غربی ازجمله وال‌استریت ژورنال مدعی‌اند که پیشرفت‌هایی در مسیر رایزنی‌های ایران و نهاد پادمانی حاصل شده است؛ با این حال مشخص نیست که به واسطه این پیشرفت توافقی بین آنها حاصل شود. همزمان لارنس نورمن، روز دوشنبه و ساعاتی پیش از برگزاری نشست شورای حکام با انتشار پستی در صفحه ایکس (توییتر سابق) خود نوشت: «نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز آغاز می‌شود، اما انتظار نمی‌رود که مذاکرات ایران و آژانس درباره دسترسی‌ها امروز به پایان برسد. طبق شنیده‌ها، این مذاکرات طی روز‌های آتی ادامه خواهد داشت.»
این پیام‌ها در‌حالی رسانه‌ای می‌شود که تهران با تاکید بر ضرورت رسیدن به چارچوبی تازه برای همکاری‌های پادمانی، تلاش می‌کند تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در مسیر واقعیت‌های پس از تحولات اخیر و مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی تنظیم کند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان اخیرا با انتشار یادداشتی در روزنامه گاردین نوشت: «ایران آماده است تا توافقی واقعی و پایدار شکل دهد که نظارت دقیق و محدودیت‌هایی در غنی‌سازی را در ازای لغو تحریم‌ها به همراه داشته باشد و اگر این فرصت کوتاه برای تغییر مسیر از دست برود، پیامد‌هایی مخرب برای منطقه به همراه خواهد داشت.»
در شرایطی که نگاه‌ها به شورای حکام است و توانایی تهران و نهاد پادمانی برای نیل به توافق نسبی که به عنوان یکی از شروط تروییکای اروپایی برای بازگشت به دیپلماسی لازم خواهد بود، گروهی از ناظران هشدار می‌دهند که حتی اگر پیشرفت محدودی در این زمینه حاصل شود شاید به تنهایی نتواند به کاهش تنش میان ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تروییکای اروپایی بینجامد. سه کشور اروپایی پیش‌تر با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل سازوکار بازگشت تحریم‌های شش‌گانه علیه کشورمان را کلید زدند و تلاش دارند با نهایت بهره‌برداری از اهرم فشار بر ایران، اهداف حداکثری خود را با تحمیل شروط سه‌گانه پیگیری کنند.
گفتنی است یکی از شروط سه کشور اروپایی برای تمدید مکانیسم ماشه ازسرگیری همکاری‌های جامع و کامل ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسان پیش از جنگ دوازده روزه است و در ادامه به نظر می‌رسد سرنوشت مذاکرات ایران و اروپا طی هفته‌های اخیر به شکلی درهم‌تنیده با فعل و انفعالات تهران و نهاد پادمانی گره خورده و نشست اخیر شورای حکام نیز می‌تواند در این میان تعیین‌کننده نتیجه‌بخش بودن اهرم تروییکای اروپایی یعنی اسنپ‌بک باشد.
امیرعلی ابوالفتح: گزارش رافائل گروسی به شکلی ضمنی ادعای دونالد ترامپ درباره ذخایر غنی‌سازی ایران را به شکلی جدی زیر سوال می‌برد
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا در پاسخ به پرسشی درباره محتوای گزارش ادعایی اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در نشست فصلی شورای حکام ارایه شد، خاطرنشان کرد: این نخستین گزارش رافائل گروسی به شورای حکام درباره وضعیت ذخایر اورانیوم ایران پس از حملات ایالات‌متحده است. حال آنکه روایت دونالد ترامپ این است که تمامی این ذخایر در پی بمباران‌های امریکا از بین رفته‌اند. او ادعا می‌کند که جمهوری اسلامی ایران، پیش از حمله، هیچ‌گونه اقدامی برای جابه‌جایی این مواد انجام نداده است؛ بنابراین، براساس ادعای ترامپ، این حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم مورد ادعای گروسی باید زیر کوه‌ها مدفون شده باشد.
به گفته ابوالفتح اگر بخواهیم روایت ترامپ را مبنا قرار دهیم، باید نتیجه گرفت که این ۴۰۰ کیوگرم اورانیوم نابود شده است. واقعیت این است که بعد از حملات اخیر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هیچ بازدیدی از این مراکز نداشتند و احتمالا حتی دوربین‌های نظارتی نیز از کار افتاده‌اند یا از بین رفته‌اند؛ در نتیجه، سطح نظارت‌های موجود به‌شدت کاهش یافته است.
این کارشناس مسائل آمریکا در ادامه و با طرح این پرسش که گروسی چگونه می‌خواهد ادعا کند که اکنون ۴۴۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده وجود دارد، خاطرنشان کرد: مشخص نیست این عدد چگونه محاسبه شده است؛ آیا تخمینی است؟ یا صرفا حدسی بر پایه اطلاعات ناکامل؟ اگر واقعا چنین اطلاعاتی را دراختیار دارد، با توجه به اینکه بنا بر ادعای ترامپ، همه‌چیز نابود شده و بازرسان نیز حضور نداشته‌اند، گروسی باید توضیح دهد که این اطلاعات چگونه و از چه منبعی به دست آمده است. مگر آنکه او مستقیما روایت ترامپ را رد کرده و اعلام کند که رییس‌جمهور امریکا ادعای نادرست و کذبی مطرح کرده و در واقع تاسیسات هسته‌ای و مواد غنی‌شده ایران سالم هستند یا بازرسی‌هایی نیز صورت گرفته است.
به گفته ابوالفتح، اما در صورت تایید چنین گزارشی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر افزایش ذخایر اورانیوم ایران به ۴۴۰ کیلوگرم، قطعا روند دیپلماسی لطمه خواهد دید و تنش‌ها افزایش خواهد یافت. این موضوع حتی می‌تواند بهانه‌ای برای اقدامات نظامی آتی اسراییل علیه کشورمان باشد، چنان‌که پیش از تجاوز اسراییل نیز ادعا شده بود ایران ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد دراختیار دارد و همان زمان تل‌آویو مدعی شد میزان اورانیوم ۶۰ درصدی ایران برای ساخت شش بمب اتمی کافی است.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه گفت: از‌سوی دیگر، با‌توجه به اینکه طی روز‌های آینده تکلیف فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه کشورمان نیز مشخص خواهد شد، این احتمال وجود دارد که ایران در واکنش به کنش تروییکای اروپایی، همکاری‌های خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش دهد یا حتی از پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خارج شود، لذا باید گفت که قطعا مسیر دیپلماسی، بسیار پرمخاطره و پیچیده خواهد بود.
ابوالفتح درباره واکنش احتمالی ایران به کنش همزمان اروپا و نهاد پادمانی طی روز‌های آینده در صورت تشدید فشار‌ها تاکید کرد: ظاهرا طرح خروج از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (ان‌پی‌تی) به صورتی جدی و سه‌فوریتی در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. در این قبیل طرح‌ها اعضای شورای نگهبان نیز حضور دارند و در لحظه تصمیم‌گیری می‌کنند که این خروج انجام شود یا خیر.
به باور ابوالفتح با این همه اگر نظام جمهوری اسلامی به این جمع‌بندی برسد که خروج از ان‌پی‌تی در دستور کار قرار گیرد، همکاری‌های هسته‌ای ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌طور کامل قطع خواهد شد؛ گزارش‌ها متوقف شده و بازرسی‌ها نیز دیگر انجام نخواهد شد. چنین شرایطی قطعا به‌شدت دشوارتر و خطرناک‌تر خواهد بود و می‌تواند بهانه‌ای جدید برای اقدامات نظامی علیه ایران فراهم آورد. چرا که در حال حاضر، اگرچه همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کاهش یافته، اما دسترسی به برخی سایت‌های غیر بمباران شده همچنان برقرار است.
به گفته این کارشناس مسائل امریکا با این وجود، ابهامات فراوانی همچنان در این زمینه وجود دارد. به گونه‌ای که اخیرا نتانیاهو نخست‌وزیر اسراییل ادعا کرد که اطلاع دقیقی از محل نگهداری ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم دارد، در حالی که دونالد ترامپ معتقد است این مواد نابود شده است و همزمان ایران نیز صرفا اذعان به آسیب‌دیدگی تاسیسات کرده است. بنابراین، وضعیت پیش‌رو بسیار نامشخص است و نمی‌توان با قطعیت گفت که همکاری‌ها در آینده چگونه خواهد بود، اما اگر ایران از (ان‌پی‌تی) خارج شود، قطعا هیچ‌گونه همکاری هسته‌ای باقی نخواهد ماند و این امر می‌تواند پیامد‌های بسیار جدی و خطرناکی داشته باشد. با این حال، به نظر می‌رسد راه‌های دیگری به جز خروج از (ان‌پی‌تی) وجود دارد. هرچند من اطلاعات کاملی در این زمینه ندارم، اما همه‌چیز به ارزیابی دقیق و جامع از شرایط بستگی دارد. افرادی که به اطلاعات کافی دسترسی دارند، احتمالا گزینه‌های متعددی را بررسی می‌کنند و شاید اکنون زمان خروج ایران از ان‌پی‌تی نباشد.
