در آستانه نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک می‌گوید که بدون بازگشت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توافق هسته‌ای با اروپا و آمریکا غیرممکن است.
دیدارنیوز: نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز (دوشنبه) در وین برگزار می‌شود؛ نشستی که به گفته دیپلمات‌ها، برنامه هسته‌ای ایران بار دیگر در مرکز توجه آن قرار دارد. این جلسه در شرایطی برگزار می‌شود که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش اخیر خود مدعی شده میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا سطح ۶۰درصد به بیش از ۴۴۰ کیلوگرم رسیده است. ادعایی که به باور گروهی از ناظران می‌تواند زمینه‌ساز فشار‌های تازه‌ای بر تهران در برهه حساس کنونی باشد.
این ادعا‌ها در شرایطی مطرح شده که در مقابل، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرده ایران در حال گفتوگو با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای رسیدن به چارچوبی جدید برای همکاری‌های پادمانی است؛ چارچوبی که به گفته او باید با واقعیات پس از حملات نظامی اخیر و مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی در زمینه نوع همکاری با نهاد پادمانی انطباق داشته باشد. گفتنی است پیش از برگزاری این نشست، نمایندگان ایران با هیاتی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین رایزنی‌های فشرده‌ای برگزار کردند.
در همین راستا گروهی از تحلیلگران معتقدند اگر گزارش اخیر مدیرکل نهاد پادمانی مبنای تصمیم‌گیری در شورای حکام قرار گیرد، اگرچه شاید منجر به تصویب قطعنامه جدیدی علیه ایران نگردد، اما بن‌بست ایجاد شده در نوع همکاری تهران و نهاد پادمانی می‌تواند منجر به تشدید فشار‌ها ازسوی غرب در بلندمدت شود؛ فشار‌هایی که در کنار فعال‌سازی مکانیسم ماشه بعد از پایان ضرب‌الاجل سی روزه تروییکای اروپایی، روزنه‌های باقی‌مانده دیپلماسی میان تهران و غرب را مسدود خواهد کرد. در عین حال هستند گروهی که یادآور می‌شوند باتوجه به فعال شدن روند اسنپ‌بک ازسوی سه کشور اروپایی به واسطه نامه اخیرشان به شورای امنیت سازمان ملل، صدور قطعنامه تازه بعید به نظر می‌رسد. در این میان، اما به نظر می‌رسد غالب تحلیلگران در این زمینه متفق‌القول هستند که سرنوشت مسیر دیپلماسی و امکان توافق میان ایران و غرب تاحدودی با نتایج نشست شورای حکام گره خورده و می‌تواند بر آینده مذاکرات تهران با اروپا و حتی ایالات‌متحده اثرگذار باشد.
عبدالرضا فرجی‌راد: بدون بازگشت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توافق هسته‌ای با اروپا و آمریکا غیرممکن است
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک در تحلیل چرایی افزایش تحرکات دیپلماتیک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کرد که با وجود سه دور مذاکره در وین، محتوای دقیق پیشنهادات هیات ایرانی مشخص نیست، اما محتوای این رایزنی‌ها اهمیت بالایی دارد. فارغ از آن رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، طی چند هفته اخیر مواضع سیاسی‌تر و تندتری علیه کشورمان اتخاذ کرده که به نظر می‌رسد پس از دیدار با مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا صورت گرفته و بخشی از تلاش او برای جلب حمایت امریکا در نامزدی دبیرکلی سازمان ملل است. این استاد ژئوپلیتیک در ادامه با اشاره به تاثیر منفی مواضع گروسی بعد از حملات امریکا به تاسیسات هسته‌ای کشورمان گفت اکنون نمی‌توان انتظار داشت نشست شورای حکام به نفع ایران رای دهد و از همین رو احتمالا انتقادات گذشته از برنامه هسته‌ای کشورمان که در نشست‌های قبلی با حمایت اروپایی‌ها مطرح بود، تکرار خواهد شد. با نزدیک شدن به زمان فعال‌سازی مکانیسم ماشه نیز، احتمالا اخطار‌های جدی‌تری به ایران داده می‌شود. اما واقعیت این است که بدون بازگشت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران، نمی‌توان انتظار گفت‌وگوی سازنده‌ای میان ایران و تروییکای اروپایی را داشت و تنها پس از این بازگشت بازرسان، امکان توافق با امریکا و اروپا فراهم خواهد شد.
فرجی‌راد درباره احتمال تصویب قطعنامه جدیدی در نشست اخیر شورای حکام گفت: با توجه به اینکه مبنای ارسال نامه اخیر شورای امنیت برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه همان قطعنامه صادر شده در نشست پیشین شورای حکام بوده است، احتمال تصویب قطعنامه جدید بسیار کم است، اما توصیه‌های موکدی مبنی بر بازگشت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران ارایه خواهد شد.
این موضوع همواره بهانه‌ای برای فشار امریکا و اروپا علیه ایران بوده و تهران نیز به این فشار‌ها پاسخ خواهد داد.
فرجی‌راد همچنین با اشاره به دیدار‌های اخیر در دوحه میان عراقچی و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: به نظر می‌رسد ایران تلاش دارد با مذاکرات فشرده گشایشی در مسیر بازدید بازرسان ایجاد کند، البته مشروط به انجام اقدام متقابلی از سوی اروپایی‌ها، از همین رو تهران حاضر نیست امتیازی یک‌طرفه به طرف مقابل بدهد.
با این همه به گفته این استاد ژئوپلیتیک حتی اگر ایران در واکنش به تشدید فشار‌ها ازسوی اروپا از پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (ان‌پی‌تی) هم خارج نشود، واکنش‌های مشخصی نسبت به فعال‌سازی مکانیسم ماشه خواهد داشت که احتمالا شامل کنترل و توقف بازرسی‌ها است، هر چند مدت زمان آن نامعلوم است.
این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفتوگو تاکید کرد: اروپا تمایل چندانی به فعال‌سازی مکانیسم ماشه ندارد و در تلاش است با ایران به توافق برسد. به همین دلیل، ممکن است نشانه‌هایی از گشایش در روابط نشان دهد، اما باید دید ایران تا چه اندازه مایل به پذیرش شروط اروپایی‌ها خواهد بود، چراکه تهران نیز علاقه‌ای به تمدید موقت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ برای دوره‌ای مثلا شش ماهه ندارد و ترجیح می‌دهد سه کشور اروپایی به طور کامل از مکانیسم ماشه صرف‌نظر کنند. در حال حاضر سه شرط اصلی ازسوی اروپا مطرح شده که ممکن است ایران با آنها موافقت کند، اما به شرط توقف دایمی تهدید به فعال‌سازی ماشه. به گفته فرجی‌راد با این همه اروپا همچنان تحت فشار امریکا قرار دارد که خواهان عدم تمدید شش ماهه قطعنامه ۲۲۳۱ نیز هست، چراکه تروییکای اروپایی نگران بحران‌زایی در خاورمیانه و حذف نقش‌شان در پرونده هسته‌ای ایران بعد از اسنپ‌بک هستند، از این رو احتمال تمدید تعلیق تحریم‌ها بیشتر از اجرای مکانیسم ماشه است.
این استاد ژئوپلیتیک در پایان گفت: با این حال، در سه هفته پیش‌رو، نتیجه مذاکرات فشرده میان ایران و اروپا تعیین‌کننده خواهد بود. ناگفته نماند که اروپا علاوه بر موضوعات هسته‌ای، از ایران بابت همکاری‌های ادعایی با روسیه در جنگ اوکراین نیز گلایه‌مند است. اگر این مسائل نیز مدیریت شود، احتمال تعلیق ماشه بیشتر خواهد شد هر چند همچنان نمی‌توان با قطعیت درباره آن نظر داد.
