
صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی میگوید: بعد از حمله اسرائیل به ایران و شهادت بسیاری از فرماندهان نظامی ما، رضا پهلوی و بسیاری از اپوزیسیون آرزو و امید زیادی داشتند که با حمله اسرائیل، در ابعاد گستردهتری از اعتراضات خیابانی سال ۸۸ و ۱۴۰۱، مردم به خیابانها میآیند و نظام سقوط خواهد کرد، اما این سرابی بیش نبود. من فکر نمیکنم دوباره آمریکا و اسرائیل به رضا پهلوی برگردند، چون متوجه شدند از او آبی گرم نمیشود.
دیدارنیوز: یک تحلیلگر مسائل سیاسی گفت: من فکر نمیکنم دوباره آمریکا و اسرائیل به رضا پهلوی برگردند، چون متوجه شدند از او آبی گرم نمیشود.
آتش بس ایران و اسرائیل به هفته سوم رسید، اما پس لرزههای بعد از آن همچنان ادامه دارد؛ از پوچ شدن همه توهماتی که اپوزیسیون سلطنت طلب به محوریت رضا پهلوی در سر میپروراندند و افشا شدن برنامه آمریکا و اسرائیل برای تجزیه ایران گرفته تا تلاش تندروهای داخل کشور برای حمله به دولت پزشکیان و رویکردهای متفاوت و بعضا متناقض صداوسیما موضوعاتی هستند که این روزها محل بحث و تحلیل رسانهای قرار دارند.
نامه نیوز درباره این موضوعات با صادق زیباکلام گفتوگو کرده است.
نتانیاهو و ترامپ هم فهمیدند رضا پهلوی سراب میبیند
اپوزیسیون خارج کشور مشخصا سلطنت طلبها به محوریت رضا پهلوی امید زیادی داشتند تا حمله اسرائیل و آمریکا منجر به آن شود که نارضایتی عمومی شکل و قالب خیابانی پیدا کند و به سقوط نظام جمهوری اسلامی بیانجامد، اما همه تصورات آنها به یکباره پوچ و توخالی از آب درآمد. به نظر شما روند وقایع طوری رقم خورد که دقیقا عکس تصور رضا پهلوی بود؟
بعد از حمله اسرائیل به ایران و شهادت بسیاری از فرماندهان نظامی ما، رضا پهلوی و بسیاری از اپوزیسیون آرزو و امید زیادی داشتند که با حمله اسرائیل، در ابعاد گسترده تری از اعتراضات خیابانی سال ۸۸ و ۱۴۰۱، مردم به خیابانها میآیند و نظام سقوط خواهد کرد، اما این سرابی بیش نبود. البته آنها قدری از تصورات شان را نیز به نتانیاهو و ترامپ القا کرده بودند. از این رو تلاویو و واشنگتن تصور میکردند اگر به ایران حمله کنند امکان دارد مردم به خیابان بریزند و نظام سقوط کند، اما تنها اتفاقی که نیفتاد خیزش مردم بود.
حالا هم نتانیاهو و هم ترامپ متوجه شدند که خیلی هم خبری درباره رضا پهلوی نیست. شاید او در خارج و داخل کشور طرفدارانی داشته باشد، اما این طرفداران به حدی نیست که باعث تغییر رژیم در ایران شود، چون نظام جمهوری اسلامی خیلی مستحکمتر از آن است که اپوزیسیون و شاهزاده رضا پهلوی تصور میکردند.
ترامپ و نتانیاهو به رضا پهلوی برنمیگردند، چون از او آبی گرم نمیشود
حالا با روشن شدن این واقعیت فکر میکنید آمریکا و اسرائیل به رضا پهلوی دوباره برگشت کنند یا خیر؟
من فکر نمیکنم دوباره آمریکا و اسرائیل به رضا پهلوی برگردند، چون متوجه شدند از او آبی گرم نمیشود. حتی آنها با یک واقعیت جدیتر و عمیقتر مواجه شدند، چون با کمال تعجب دیدند وقتی به ایران حمله شد، حتی کسانی همچون صادق زیباکلام که پر از اعتراض، انتقاد و مخالفت با بسیاری از سیاستهای جمهوری اسلامی بودند، کنار جمهوری اسلامی ایستادند و با نتانیاهو، ترامپ، اپوزیسیون برانداز و رضا پهلوی مرزبندی کردند. این اتفاق برای آنها شگفت انگیز بود، چون اینجای ماجرا را نخوانده بودند.
با سقوط جمهوری اسلامی خطر تجزیه ایران جدی است
شما از جمله کسانی بودید که همواره نسبت به خطر تجزیه ایران هشدار میدادید، الان چرا همه باید نسبت به این موضوع حساس باشند؟
روزی که در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ انقلاب شد، مشکل فقط «بژی کردستان» بود. سایر اقوام همچون عرب ها، آذریها و اهل سنت سیستان و بلوچستان مشکلی ایجاد نکردند. امروز اگر نظام جمهوری اسلامی سقوط کند، معتقدم مشکلات بسیار جدیتر و اساسی داریم، چون دیگر مشکل فقط «بژی کردستان» نیست، یاشاسین آذربایجان، اهل سنت سیستان و بلوچستان و خلق عرب هم هستند شاهدش هم اعتصابات و اعتراضاتی بود که در سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد بنابراین من نگران هستم، چون مطالبات قومیتی را یک مسئله جدی میبینم، البته این موضوع از زمان قاجار تا به امروز در برهههای مختلف خودش را نشان داده است. پس بر خلاف خیلی از ایرانیها که میگویند «زیر پرچم سه رنگ وحدت، انسجام و یکپارچگی ملی داریم» و شعار میدهند «از زاهدان تا مریوان جانم فردای ایران»، معتقدم با این شعارها نمیتوانیم خود را گول بزنیم.
تندروها به جای پذیرش اشتباه خود میخواهند پزشکیان را مقصر جلوه دهند
بعد از اعلام آتش بس شاهد بروز دوباره تندرویها بودیم؛ یکسری رادیکالها همچون ظهرهوند معتقدند دولت پزشکیان کودتا کرد و ادامه این دولت حیات جمهوری اسلامی را به مخاطره میاندازد، نظر شما چیست؟
یک جریان فکری ایدئولوژیک تندرو در کشور داریم که به شدت شعار ضدآمریکا و ضداسرائیل سر میدهد. این وضعیت کشور خروجی عملکرد همین جریان تندرو است. نیروهای این جریان وقتی اشتباه بودن پیش بینی هایش را به چشم در ایران و سایر نقاط منطقه دید به جای آنکه از نظرات گذشته شان برگردند و مسئولیت بپذیرند، سعی میکنند دیگران را محکوم کنند. روزی حسن روحانی را مقصر میدانستند، میگفتند «روحانی عامل شکست برجام شد و ظریف برجام را خوب نخواند»، امروز نیز میگویند «پزشکیان میخواست کودتا کند».
تندروها در اسرائیل و آمریکا رگ و ریشه ندارند، اما باید پاسخگو شوند
برخی افراد نسبت به این جریان تندرو مشکوک هستند و معتقدند رگ و ریشه تندروها در اسرائیل است، آیا موافقید؟
همانطور که قبول ندارم مقصر این وضعیت کشور پزشکیان، روحانی، خاتمی و مرحوم هاشمی رفسنجانی است، قبول ندارم تندروها وابسته و نفوذی هستند و رگ و ریشه شان به آمریکا و اسرائیل میرسد. معتقدم این نوع برخوردها درست نیست. برخورد درست آن است که کاری کنیم تا جریان تندرو، رادیکال و انقلابی -که هستی مملکت را سر مسئله هستهای به باد داد- در قبال گفتمان خسارتبارش پاسخگو شود.
معمولا صداوسیما وقت بحران، چهرههای اصلاح طلب را دعوت میکند، در این ایام نیز شاهد حضور محمد قوچانی، شمس الواعظین و مصطفی کواکبیان در برنامههای صداوسیما بودیم. اگر این آدمها به درد نمیخورند، چرا موقع بحران به صداوسیما دعوت میشوند، اگر به درد کشور میخورند پس چرا همیشه آنها را دعوت نمیکنند؟
چند ساعت بعد از حمله اسرائیل توئیت زدم و از اپوزیسیون و رضا پهلوی پرسیدم «چطور در این وضعیت میتوانید کنار نتانیاهو و ترامپ قرار بگیرید؟»، بعد از این توئیت من به تدریج خیلیهای دیگر هم صریح و علنی آمدند و کنار جمهوری اسلامی ایستادند. این باعث شد صداوسیما بگوید «چه جالب! خوب است بیاییم از این اتفاق بهره برداری کنیم و به محکومیت حمله اسرائیل و آمریکا، قالب ملی گرایی و وطن پرستی بدهیم».
آیا نباید صداوسیما با همین فرمان پیش برود؟
صداوسیما جمهوری اسلامی نقطه مقابل ایران اینترنشنال است. هر شخصیت و چهره سیاسی که در ایران اینترنشنال صحبت میکند، خلاصه حرفش آن است که نظام دارد سقوط میکند. در مقابل هیچ وقت از صداوسیمای جمهوری اسلامی خبری نمیشنویم که خلاف باورهای خودش باشد. مثلا ترامپ هر جا میرود مردم اعتراض میکنند یعنی محال است که از صداوسیما خبری بیرون بیاید که ترامپ به جایی رفته و چند نفری از او استقبال کرده باشند.
خلاصه نمیشود خیلی انتظار روایت واقع بینانه از صداوسیما و ایران اینترنشنال داشت، چون اینها مثل الجزیره، سی ان ان و بی بی سی خبررسانی نمیکنند، در واقع دستگاههای پروپگاندای یک تفکر ایدئولوژیک هستند و دائم دارند همان تفکر را پر و بال میدهند و برایش تبلیغ میکنند.
نتانیاهو و ترامپ فهمیدند استقامت جمهوری اسلامی پیش از آنی است که تصور میکردند
نتانیاهو میگوید «ما ایران را تسلیم کردیم»، پاسخ شما به او چیست؟
متأسفانه ضرباتی را که ایران خورد از شهادت فرماندهان نظامی و رفت و آمد جنگندههای اسرائیلی در آسمان کشور گرفته تا سازماندهی اسرائیلیها از داخل ایران به اهداف مدنظرشان بیش از تصورش بود، در عین حال یک اتفاقی هم برای ترامپ، نتانیاهو و اپوزیسیون افتاد، چون فهمیدند جمهوری اسلامی با همه ضرباتی که دریافت کرد، استقامتش بیش از آنی است که آنها تصور میکردند.