گروسی دشمن است یا ناظر؟

دیدارنیوز: ادعای تازه رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره «احتمال پنهان‌سازی اورانیوم در مکان‌های تاریخی اصفهان» آتش خشم مقامات ایرانی را شعله‌ور کرده است. در حالی‌که این سخنان در اوج بحران هسته‌ای و پس از حملات اسرائیل به تأسیسات ایران بیان شده، بسیاری از سیاستمداران ایرانی آن را نشانه‌ای از همدستی آژانس با اسرائیل دانسته‌اند.

موج واکنش‌ها به این اظهارات، از تریبون‌های نمازجمعه تا صفحات کیهان و اتاق‌های دیپلماسی را فرا گرفته و آینده همکاری ایران با آژانس را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

 ادعای جنجالی گروسی: اورانیوم در اصفهان تاریخی؟

رافائل گروسی در سخنانی کم‌سابقه گفت که آژانس به اطلاعاتی دست یافته مبنی بر احتمال وجود اورانیوم غنی‌شده در برخی مکان‌های غیرمتعارف، از جمله مکان‌های باستانی اصفهان! او مدعی شد ایران هنوز درباره منشأ ذرات کشف‌شده توضیحی ارائه نداده و این موضوع به شفافیت برنامه هسته‌ای ایران لطمه زده است.

این ادعا در شرایطی مطرح شد که ایران همکاری‌های فنی خود با آژانس را در پی حملات نظامی اسرائیل و ملاحظات امنیتی، محدود کرده بود و اجازه بازدید از برخی مراکز را به بازرسان نداد.

 واکنش تند ایران: از "خائن" تا "قاتل"

این ادعای عجیب و قریب گروسی با واکنش‌های بسیاری همراه شد. مثلا محمدجواد ظریف، تاکید کرد: «گروسی باید این ادعای کذب را فوراً تکذیب می‌کرد. او این کار را نکرد و به همین دلیل شریک حمله به ایران و ترور دانشمندان ماست.»

امام جمعه اردبیل، سید حسن عاملی در خطبه‌ای جنجالی اعلام کرد: «او جاسوس و قاتل است. گزارش او باعث تصویب قطعنامه شد و اسرائیل با استناد به آن حمله کرد. ملت ایران باید اعلام کند پای این خائن هیچ‌وقت نباید به ایران برسد.» عاملی حتی از نمازگزاران خواست رسماً مخالفت خود را اعلام کنند تا دولت دیگر به حضور گروسی فکر نکند.

عباس عراقچی، وزیر خارجه گفت: «فعلاً گروسی را نمی‌پذیریم»؛ اما این موضع از سوی برخی منتقدان ضعیف تلقی شد، چون به گفته آنان، معنای این واژه "فعلاً"، امکان بازگشت گروسی را در آینده باقی می‌گذارد.

حسین موسویان، دیپلمات و عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، خواستار استعفای گروسی شد و گفت ادامه حضور او ضربه به اعتبار آژانس است.

حسین شریعتمداری نیز در کیهان با تندی نوشت: «گروسی باید به جرم جاسوسی و مشارکت در قتل، محاکمه و اعدام شود.»

فلاحت‌پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی در واکنش به رویکرد اخیر گروسی، اگرچه وی را به «بازی در نقش سرباز اسرائیل» متهم کرد، اما در عین حال هشدار داد که شعار‌های افراطی درباره خروج از NPT یا تهدید به ساخت بمب، صرفاً بهانه به دست دشمن داده و سودی برای ایران نداشته است.

نقش گزارش گروسی در جنگ ۱۲ روزه

ایران می‌گوید گزارش پیشین گروسی، با محور اتهام شفاف‌سازی، زمینه تصویب قطعنامه اروپایی علیه ایران را فراهم کرد.

چند روز پس از آن، اسرائیل با ادعای اینکه ایران برنامه هسته‌ای پنهانی دارد، تأسیسات هسته‌ای نطنز و کرج را هدف حمله قرار داد. در جریان این حملات، چند دانشمند هسته‌ای، فرماندهان نظامی و بسیاری از مردم عادی اعم از زن و کودک کشته شدند.

اکنون بسیاری در ایران باور دارند که همین گزارش‌ها نقش مستقیمی در تلفات انسانی و حملات اخیر داشته‌اند و آژانس از مسیر بی‌طرفی خارج شده است.

آیا گروسی به ایران بازخواهد گشت؟

در شرایطی که از تریبون‌های رسمی و غیررسمی، گروسی «قاتل»، «خائن» و «مزدور اسرائیل» نامیده می‌شود، بازگشت او به تهران تقریباً غیرممکن شده است.

برخی حتی از قطع همکاری کامل با آژانس صحبت می‌کنند؛ گرچه تحلیلگران معتقدند ایران فعلاً تمایلی به خروج از NPT ندارد، اما امکان دارد سطح همکاری را به حداقل ممکن برساند.

رابطه ایران و آژانس در پرتگاه

اظهارات گروسی درباره آثار تاریخی اصفهان، نه‌فقط از نظر فنی بلکه از منظر ملی و تاریخی، حمله‌ای به هویت ایران تلقی شد.

ادامه این وضعیت، می‌تواند تعامل با آژانس را به کلی متوقف کند، پرونده ایران را دوباره به شورای امنیت بکشاند و فضای بین‌المللی را علیه تهران بسیج کند.

در چنین شرایطی، هر جمله‌ای از زبان گروسی می‌تواند آتش جنگ یا صلح را شعله‌ورتر یا خاموش‌تر کند.