ارکستر میترا با نوازندگان جوانش، هنوز در ابتدای راه است ولی با هدایت محمدرضا صفوی توانسته در مسیر درستی قرار بگیرد و قطعا در آینده شاهد اجرا‌های درخشان‌تری از این ارکستر خواهیم بود.
دیدارنیوز-سجاد پورقناد* : ارکستر میترا، اوایل اردیبهشت‌ماه در تالار وحدت تهران روی صحنه رفت. در این برنامه که به عنوان «شب آهنگسازان ایرانی» نام‌گذاری شده بود آثاری از چند نسل از آهنگسازان سمفونیک ایران روی صحنه رفت. نگارنده شب دوم این کنسرت از نزدیک شاهد اجرای این ارکستر بود. هدایت ارکستر میترا را محمدرضا صفوی به عهده داشت که پیش‌تر با همین ارکستر و ارکستر‌های دیگری روی صحنه رفته بود.
از اولین لحظات اجرای این ارکستر، سونوریته و کوک خوب این ارکستر جوان را تحسین‌برانگیز دیدم، مخصوصا از این نظر که بخش اعظم این ارکستر که شامل نیمی از نوازندگان ساز‌های بادی و تقریبا کل ساز‌های زهی ارکستر بود شامل نوازندگانی جوان و گمنام بودند. شاید تنها ایرادی که در کار ارکستر میترا به صورت ملموس دیده می‌شود پایین بودن نوانس بخش ویولن‌های ارکستر است؛ گویی آنها باوجود قدرت لازم برای اجرای صحنه‌ای، به دلیل کم‌تجربگی، جسارت کافی برای خودنمایی در ارکستر ندارند.
در این کنسرت برای اولین بار اثری از مدرس و آهنگساز فقید موسیقی سمفونیک ایران، مصطفی کمال‌پورتراب با عنوان عارفانه روی صحنه رفت که بخشی از این اثر پیش‌تر با عنوان «خروش» برای ارکستر زهی به ضبط رسیده بود ولی پارتیتور آن مفقود شده؛ به همین دلیل این قطعه توسط کیومرث صادقی، از روی نت نوشته‌ای برای پیانو و گروه کر برای ارکستر تنظیم شد. این قطعه با کیفیت و نوانس قابل قبولی اجرا شد. پس از این قطعه نوبت به اجرای «اسمر» مشهورترین اثر کاظم داوودیان آهنگساز و نوازنده سنتور با ذوق و خلاق ایرانی مقیم امریکا رسید. این قطعه چندین بار در ایران با ارکستر‌های مختلف به اجرا رسیده و ارکستر سمفونیک صدا و سیما نیز این قطعه را در دهه هفتاد ضبط کرده است. ظاهرا محمدرضا صفوی در اجرای این قطعه با ارکستر میترا سعی کرده بود، روایتی دیگرگونه از این اثر را به اجرا بگذارد و از این جهت از نظر نوانسِ سازها، تفاوت فاحشی با اجرای ضبط شده این اثر داشت.
در شب کنسرت «آهنگسازان ایرانی» دو اثر مشهور و شناخته شده از استاد بزرگ موسیقی سمفونیک ایران یعنی حسین دهلوی روی صحنه رفت که هر دو شامل قطعاتی برای ساز تک‌نواز و ارکستر ملی بود. اولین اثری که از این هنرمند برجسته به اجرا رسید، کنسرتینو برای سنتور و ارکستر بود که در واقع کار مشترک ایشان و هنرمند یگانه موسیقی دستگاهی ایران فرامرز پایور بود. این کنسرتینو در ابتدای فعالیت ارکستر صبا به رهبری آهنگسازانش چندین بار اجرا شده است. پس از انقلاب نیز یک ضبط باکیفیت از این اثر در استودیو انجام شده بود که عموما موسیقی‌دانان این اثر را با همین ضبط می‌شناسند. نوازنده سنتور این کنسرت، هنرمند جوان امین صادقیان بود که با مهارت قابل توجهی این اثر را اجرا کرد.
دومین اثری که از حسین دهلوی در این برنامه اجرا شد، باز یکی از مشهورترین و پراجراترین آثار این آهنگساز بود که شوشتری برای ویولن و ارکستر نام دارد که براساس قطعه به زندان اثر ابوالحسن صبا که استاد حسین دهلوی بود، ساخته شده است. سولیست این قطعه در آن شب شکیبا خسروی مایستر ارکستر میترا بود. دهلوی این اثر را با چند سولیست مختلف روی صحنه برده و این سولیست‌ها گاهی خود کادانسی برای این قطعه طراحی و اجرا کرده‌اند.
بعدا هومن دهلوی فرزند آهنگساز حسین دهلوی کادانسی برای این اثر نوشته و منتشر کرده و همچنین کاوه کشاورز نیز اقدام به چنین کاری کرده ولی در اجرای ضبط شده این اثر با اجرای آهنگساز و تک‌نوازی ارسلان کامکار، کادانسی در میان قطعه وجود ندارد و در این اجرا نیز سولیست، قطعه را بدون کادانس اجرا کرد.
اجرای این دو قطعه با وجود اینکه از نظر تکنیکی برای ارکستر چالش کمتری را نسبت به قطعه «اسمر» و «دنا» به همراه داشت، ولی آشنایی عمیق مخاطبان موسیقی ایرانی با این قطعات از طریق ضبط قدیمی این اثر توسط آهنگساز، موجب مقایسه لحظه‌به‌لحظه کیفیت این اجرا با آن ضبط می‌شد که این اتفاق، نوازندگان ارکستر و رهبر آن را وارد چالشی دیگرگونه می‌کرد که به نظرم ارکستر میترا با موفقیت از پس این آزمون برآمد.
از نظر تکنیکی مشکل‌ترین قطعه‌ای که در این برنامه اجرا شد، سوئیت دنا ساخته با ارزشِ محمدرضا تفضلی آهنگساز و مدرس شناخته شده رشته آهنگسازی بود که پیش‌تر تنها بخش آخر این قطعه یعنی «پایکوبی» با ارکستر ملی به رهبری همایون رحیمیان اجرا شده بود. در این شب برای اولین‌بار سوئیت دنا به‌طور کامل اجرا شد و مورد تحسین علاقه‌مندان و آهنگساز این اثر قرار گرفت. سوئیت دنا (برای ارکستر کوچک) در سه موومان: ۱- بیژنگان ۲- آواز دنا (بر اساس یک ملودی از منطقه کهگیلویه) ۳- پایکوبی نوشته شده و زیر عنوان این اثر جمله: پیشکش «به مردم ما» آمده است. این قطعه پر از چالش‌های تکنیکی و بیانی معمول در موسیقی‌های قرن بیستم است که آهنگساز این اثر به این سبک دلبستگی دارد؛ چندصدایی پیچیده و دور شده از موسیقی قرن نوزدهم، بسط و گسترشِ فرمال و تونالیته سیال.
به عقیده نگارنده سوئیت دنا یکی از برجسته‌ترین آثار سمفونیک تازه ساخته موسیقی ایران است و محمدرضا صفوی با آنالیز و بررسی دقیق این قطعه، توانسته اجرای قابل قبول و گوش‌نوازی را از این قطعه به اجرا دربیاورد.
ارکستر میترا با نوازندگان جوانش، هنوز در ابتدای راه است ولی با هدایت محمدرضا صفوی توانسته در مسیر درستی قرار بگیرد و قطعا در آینده شاهد اجرا‌های درخشان‌تری از این ارکستر خواهیم بود./روزنامه اعتماد
*نویسنده موسیقی
