نیویورک تایمز می نویسد، اطلاعات تازه می گوید که ایران در حال توسعه طرح‌هایی برای ساخت سریع و ساده سلاح هسته‌ای است. این در حالی است که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل که در واشینگتن با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دیدار کرده است به نظر می‌رسد درباره مسئله حمله به تأسیسات ایران یا مذاکره با تهران بحث کرده است.
دیدارنیوز-دیوید ای. سنگر (David E. Sanger)، جولیان ای. بارنز(Julian E. Barnes) *: بر پایه گزارش مقام‌های کنونی و پیشین آمریکا، اطلاعات تازه‌ای از برنامه هسته‌ای ایران، مقامات آمریکایی را متقاعد کرده که یک تیم مخفی از دانشمندان ایرانی در حال بررسی رویکردی سریع‌تر – اگرچه ساده‌تر – برای ساخت یک سلاح اتمی هستند، در صورتی که رهبری تهران تصمیم بگیرد برای دستیابی به بمب شتاب کند.
این تحولات در حالی رخ می‌دهد که رئیس‌جمهوری جدید ایران نشانه‌هایی از تمایل برای مذاکره با دولت ترامپ نشان داده است.
به گفته مقاماتی که خواستند نامشان فاش نشود، این اطلاعات در ماه‌های پایانی دولت بایدن جمع‌آوری شد و سپس در دوران انتقال قدرت به تیم امنیت ملی ترامپ منتقل شد. این ارزیابی اطلاعاتی هشدار داد که مهندسان و دانشمندان تسلیحاتی ایران در واقع به دنبال یک میانبر هستند که به آن‌ها امکان می‌دهد ذخایر رو به رشد سوخت هسته‌ای خود را در عرض چند ماه – و نه یک سال یا بیشتر – به یک سلاح کارآمد تبدیل کنند، اما این تنها در صورتی ممکن است که تهران تصمیم به تغییر رویکرد فعلی خود بگیرد.
مقامات آمریکایی در مصاحبه‌های انجام شده طی ماه گذشته اعلام کردند که همچنان معتقدند ایران و رهبر عالی آن، آیت‌الله علی خامنه‌ای، تصمیمی برای ساخت سلاح هسته‌ای نگرفته‌اند. اما اطلاعات جدید نشان می‌دهد که با توجه به ضربه سنگین به نیرو‌های نیابتی ایران و ناتوانی موشک‌های آن در نفوذ به سپر‌های دفاعی آمریکا و اسرائیل، ارتش ایران به‌طور جدی گزینه‌های جدیدی را برای بازدارندگی از حمله آمریکا یا اسرائیل بررسی می‌کند.
تقریباً قطعی است که این شواهد بخشی از بحث روز سه‌شنبه بین دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا و نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، بود. نتانیاهو اولین مقام خارجی است که از زمان تحلیف ترامپ به واشینگتن سفر کرده و در کاخ سفید با ترامپ دیدار کرده است. سال‌هاست که رهبر اسرائیل تا آستانه صدور دستور حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران پیش رفته، اما اغلب تحت فشار مقامات نظامی و اطلاعاتی خود و ایالات متحده عقب‌نشینی کرده است. اما اکنون شرایط دگرگون شده و سنجش‌های نتانیاهو نیز ممکن است متفاوت باشد.
به گفته مقامات سابق آمریکایی و کارشناسان ایران، رئیس‌جمهوری ایران، مسعود پزشکیان، بار‌ها گفته که او نیز مایل است بر سر یک ترتیبات تازه مذاکره کند، اما تاریخ نشان می‌دهد که ممکن است او از بسیاری از مسائل آگاه نباشد.
کریم سجادپور، کارشناس ایران در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، می‌گوید: «رئیس‌جمهور پزشکیان و وزارت امور خارجه ایران، احتمالاً هیچ اطلاعی از بحث‌های داخلی هسته‌ای ندارند.» او افزود: «جمهوری اسلامی مدت‌هاست که دو ساختار موازی دارد. یک دولت عمیق از نیرو‌های نظامی و اطلاعاتی، که به آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب گزارش می‌دهند که بر برنامه هسته‌ای و نیابتی‌های منطقه‌ای نظارت می‌کنند و وظیفه امنیتی را بر عهده دارند. دیگری ساختاری متشکل از دیپلمات‌ها و سیاستمدارانی است که مجوز صحبت با رسانه‌ها و مقامات غربی را دارند، اما اطلاعات کمی یا هیچ اطلاعاتی درباره این فعالیت‌ها ندارند و وظیفه آن‌ها توجیه این فعالیت‌هاست.»
ایرانی‌ها سال‌هاست که می‌دانند این مدت زمان طولانی برای توسعه هسته‌ای می‌تواند یک آسیب‌پذیری بزرگ به وجود آورد بنابراین، بهترین بازدارندگی برای ایران تبدیل این سوخت به یک سلاح عملیاتی است، اما این را هم می‌دانند که زمان زیادی هم در اختیار ندارند.
مقامات آمریکایی معتقدند که ایران دانش لازم برای ساخت یک سلاح هسته‌ای قدیمی‌تر را دارد، سلاحی که می‌توان آن را بسیار سریع‌تر از طراحی‌های پیشرفته‌تر گذشته تهران تولید کرد. چنین سلاحی نمی‌تواند به اندازه‌ای کوچک شود که بر روی یک موشک بالستیک نصب شود. همچنین احتمالاً بسیار کمتر از طراحی‌های مدرن قابل‌اعتماد خواهد بود. در نتیجه، این سلاح احتمالاً یک تهدید تهاجمی فوری نخواهد بود. اما به گفته مقامات آمریکایی چنین سلاح ابتدایی دستگاهی است که ایران می‌تواند به سرعت بسازد، آن را آزمایش کند و به جهان اعلام کند که به یک قدرت هسته‌ای تبدیل شده است. در حالی که استفاده از چنین سلاحی علیه اسرائیل دشوار خواهد بود، ممکن است اثر بازدارندگی داشته باشد و کشور‌هایی که به حمله به ایران فکر می‌کنند را دو بار به فکر فرو ببرد./دیپلماسی ایرانی
*نویسندگان: دیوید ای. سنگر David E. Sanger، مسائل دولت ترامپ و طیفی از موضوعات امنیت ملی را پوشش می‌دهد. او بیش از چهار دهه روزنامه‌نگار نیویورک تایمز بوده و چهار کتاب درباره سیاست خارجی و چالش‌های امنیت ملی نوشته است. و جولیان ای. بارنز Julian E. Barnes، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و مسائل امنیت بین‌المللی را برای نیویورک تایمز پوشش می‌دهد. او بیش از دو دهه درباره مسائل امنیتی نوشته است.
