ترافیک و آلودگی هوا بلای جان بسیاری از کلانشهرهای کشور شده است. بسیاری از این کلانشهرها برای حل معضل ترافیک دست بهدامن طرح پیادهراه کردن خیابانها شدهاند که نتایج مثبتی برای این شهرها داشته است.
دیدارنیوز ـ ترافيك، ازدحام و آلودگي نفس پايتختنشينان را بريده است. چندي پيش طرح پيادهراه شدن خيابان وليعصر بهعنوان طولانيترين خيابان خاورميانه مطرح شده كه تاكنون از مرحله مطرح شدن عبور نكرده و بهصورت جدي به آن پرداخته نشده است اما بهتازگي پيروز حناچي شهردار تهران از ثبت موقت اين خيابان در يونسكو خبر داده است. شهردار تهران نجات اين خيابان را در ثبت يونسكو ميداند هرچند بسياري از آثاري كه در فهرست ميراث جهاني قرار دارند، حال و روز خوشي ندارند و يونسكو درباره خروج آنها از ثبت جهاني به مسولان ايراني هشدار داده است.طرح پيادهراه شدن خيابان وليعصر طرحي است كه در صورت اجراي آن مطابق استاندارهاي جهاني شايد راهحل نجات اين خيابان ارزشمند و ملي باشد. شهرنشيني، ماشين، ترافيك و آلودگي هوا؛ عواملي هستند كه موجب دلزدگی مردم از زندگی ماشینی شده و احساس نیاز به فضاهای عاری از وسایل نقلیه را بسیار برجسته کرده است. در سال 1997 در کنفرانسی در لیون فرانسه بحث «حرکت به سمت شهرهای پیاده» مطرح شد. اجرای این طرح در ابتدا بيار محدود بود اما نتایج مثبت تبديل خيابانهاي سواره به پيادهراه موجب افزایش گسترده این طرح در شهرهاي مختلف جهان شد. از مهمترین دستاوردهاي تبدیل خیابان سواره به پیادهراه در شهرهايي كه اين طرح را اجرا شده ميتوان به « افزایش تعاملات اجتماعی، تقویت و بهبود جایگاه اقتصادی محدوده اجراي طرح، افزایش ارزش افزوده به علت افزایش تمایل مردم به تردد در بخشهايي كه طرح در آنجا اجرا شده بود، شکلگیری قرارگاههای رفتاری مناسب، حذف خودرو، کاهش آلودگی هوا، كاهش آلودگی صوتی و ایجاد فضایی امن و ایمن» اشاره كرد.
نخستين پيادهراههاي ايران در تبريز
شهر تبریز را میتوان از شهرهای پیشگام در احداث پیادهراه بهمنظور تفکیک حرکت پیاده از سواره دانست. محور تربیت، ولیعصر و شهریار سه محور پیاده احداث شده در تبریز است که از نخستین پیادهراههای احداثی در ایران بهشمار میروند. محور تبریز در قلب شهر و درون بافت تاریخی قرار دارد .تا قبل از اجراي طرح پیادهراهسازی؛ نماهای قدیمی و معماری خاصی این خیابانها درحال تخريب بود و بار ترافیکی سنگینی نیز در این منطقه پر ازدحام بهچشم میخورد. پس از اجراي طرح پيادهراه در اين خيابانها باتوجه به وجود جدارههای ارزشمند، بناهاي تاريخي باقيمانده از دورههای مختلف معماری در مسیر محور تربیت، داشتن تعداد بالاي درختان در اين خبايانها؛ محیطی امن و دلنشین بهوجود آمده كه موجب رونق اقتصادي و كاهش آلودگي و ترافيك در اين مناطق شد.
محور ولیعصر نوعی دیگر از رویکرد به محور پیاده را به نمایش میگذارد. این محور که تفاوتهایی از لحاظ نوع معبر و بافت پیرامونی با محور تربیت دارد در محله مرفهنشین و تازه احداث تبریز قرار دارد. کالاها و پوشاک لوکس و مد روزی که در مغازههاي این خیابان عرضه میشود، این محل را به مکانی برای تردد فراوان مردم تبدیل کرده است. عمده این ترددها تنها براي خرید نيست بلکه برای تماشا و تفریح نيز است.
محور جنت مشهد
پیادهراهسازی خیابان جنت مشهد نیز شباهت بسیاری به دلايل پیادهراهسازی محور تربیت تبریز دارد. این محور در بافت میانی شهر واقع شده است و از اطراف به محورها و نقاط مهم شهر مشهد متصل میشود.
خیابان خیام ارومیه
خیابان خیام ارومیه در حد فاصل بین تقاطع خیابان مدنی و فلکه جهاد واقع است. این خیابان توسط خیابان امام که یکی از خیابانهای اصلی و مهم شهر ارومیه محسوب میشود به دو خیابان خیام شمالی و خیام جنوبی تقسیمبندی میشود. از آنجا که اکثر خیابانهای قدیمی و سنتی ارومیه، خیابانهایی عریض بودهاند (به دلیل تردد درشکه و کالسکه) به همين دليل خیابان خیام را باید یک خیابان جدید محسوب کرد.
محور لیان بوشهر
خیابان لیان را بهگونهاي طراحی كردهاند که معبر امنی برای شهروندان جهت خرید مایحتاج زندگی بدون هیچگونه مزاحمت ماشینی و دغدغه تصادف و هرگونه خطرات ناشی از وسایل نقلیه موتوری باشد. مدخل ورودیهای این خیابان را حفاظ آهنی که فقط عبور عابر پیاده را شامل میشود، نصب کردهاند.
خیابانهای سپهسالار و ولیعصر تهران
محور تاریخی خیابان صف (باغ سپهسالار) تهران یکی دیگر از مناطقی است که توسط سازمان زیباسازی به پیاده راه تبدیل شده است. خیابان صف از محور جنوبی به خیابان جمهوری اسلامی و از شمال به خیابان منوچهری منتهی میشود و یکی از خیابانهای پرتردد این منطقه است که بازار فروش کفش هم محسوب ميشود. عدم عبور و مرور ماشینها، اما و اگرهايي درخصوص ایجاد مشکل برای ساکنان اطراف این خیابانها و کسبه را به دنبال داشت اما مسدود شدن این خیابان و تبدیل آن به پیادهراه مشکلی را ایجاد نکرد. در ساعتهایی از شبانه روز، این خیابان برای انجام برخي امور مغازهداران باز ميشود؛ اتفاقي كه چند سالی است در بازار تهران نیز صورت میگیرد.
سخن آخر
باوجود اينكه پیادهراههای احداثی در ایران بهعنوان اولین تجربههاي بدون اشکال اجراي اين طرح نیستند، اما واضح است که تمامی این محورهای پیادهراه توانستهاند موفق باشند. اين محورها اقشار گوناگون مردم را جذب و فضایی مفرح را ایجاد كرده است. بهطوری که وجود پیادهراه را میتوان از شاخصههای مثبت یک شهر و نهاد مدیریتی آن ارزیابی کرد. پیادهراههای کنونی ایران از لحاظ عملکردی دارای دو نقش برجسته هستند. اول عملکرد تجاری شاخص در شهر که موجب استقبال جمعیت نسبت به قبل از تبدیل آن به پیادهراه است . این عملکرد علیرغم اینکه جاذب جمعیت بوده است، اما بهعلت ترافیک سواره، آلودگیهای صوتی، عدم ایمنی پیاده؛ اين خيابانها نمیتوانستند تمامی اقشار جامعه را به خود جذب كنند. دوم عملکرد تفریحی و تفرجی که پس از تبدیل خیابان به پیادهراه حاصل شده است و با حذف نکات منفی خیابان، برآیند مثبت نیروهای اجتماعی، اقتصادی و عملکردی را در شهر به وجود آورده است. اما تمامي اين پيادهراهها در مشكلات مشتركي دارند كه ميتوان با برنامهريزي و بررسي مجدد آنها را حل كرد؛ برخي از اين مشكلات به شرح ذيل است «عدم پیشبینی محل مناسب برای فعالیتهای موقت همچون دستفروشها، عدم همخوانی تابلوهای مغازهها با معماری و هویت منطقه، از بین بردن و یا مخدوش نكردن نماهای باارزش با اعمال تغییرات جدید، تنوع در شکل، اندازه، مصالح و رنگ تابلوهای تبلیغاتی، عدم وجود کفسازی یکپارچه و مناسب، مکانیابی نامناسب مبلمان شهری در امتداد مسیر، به چشم آمدن تاسیسات شهری موجود همچون کابلها، علمکها، لولهها و...، بارگیری و تخلیه بار در ساعات شلوغ روز عاملی در افزایش شلوغی و کاهش امنیت» كارشناسان مديريت شهري، امیدوارند با پیگیری طراحان شهری این مشکلات نیز در پیادهراههای بعدی حل شود .
منبع: قانون/۱۱۳ دی ۹۷