سال‌هاست که آمار دقیقی از کودکان بازمانده از تحصیل منتشر نمی‌شود و در آخرین آمار منتشر شده در سال گذشته حدود ۳۱۵ هزاردانش آموز بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارند.
دیدارنیوز ـ این کودکان که بیشتر در سن ۶ تا ۱۱ ساله هستند، به دلیل مشکلات مالی و اعتیاد پدر و مادر، تفکر سنتی خانوادگی، ازدواج زودهنگام دختران و... یا هرگز به مدرسه نمی‌روند و یا پس از مدت کوتاهی ترک تحصیل می‌کنند. اما همان طور که فرشید یزدانی، مدیر عامل انجمن حمایت از حقوق کودک می‌گوید: در سال گذشته حدود دو میلیون نفر خارج از چرخه تحصیل بودند و آموزش و پرورش نمی‌خواهد، زیر بار این آمار برود. این در حالی است که طبق آمار سازمان‌های مردم نهاد و انجمن‌های حمایتی حدود ۹۰ درصد پسران بازمانده از تحصیل جذب بازار کار و ۴۰ درصد دختران مجبور به ازدواج‌های زودهنگام می‌شوند، که در این راه آسیب‌هایی همچون کودکان کار و خیابانی، طلاق زودهنگام، بزهکاری و... در کمین آنها است. در حالی که آنها سواد و شناختی از شرایط موجود در اجتماع را ندارند با ورودشان به شرایط زندگی و کار که برای اولین بار تجربه می‌کند، با مواجه شدن با آسیب‌های اجتماعی خود را بی‌دفاع می‌بییند. حالا دولت قصد دارد با اقدامات پیشگیرانه، کودکانی که آینده‌سازان کشور هستند را به مدرسه‌ها بازگرداند و از سوی دیگر به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک کند.
چندی قبل خبری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که وزارت تعاون، پیامکی را برای خانواده‌هایی که فرزندشان بدون اطلاع ترک تحصیل کرده یا به مدرسه نرفته ارسال کرده است و در این پیامک از والدین کودک خواسته شده دلیل ثبت نام نکردن فرزندشان را در مدرسه اعلام کنند تا در صورت نیاز اقدامات حمایتی برای ادامه تحصیل انجام شود. در این رابطه معاون امور رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: سه وزارتخانه با هماهنگی یکدیگر اطلاعات افراد پنج تا 11 ساله خود را مقایسه کردند و با مقایسه کدهای ملی آنها مشخص شد که بیش از 130 هزار دانش آموز در سال تحصیلی97-98 ثبت نام نکرده‌اند. احمد میدری به ایرنا اظهار کرد: طرح شناسایی دانش آموزان بازمانده از تحصیل و حمایت از آنها از سال گذشته آغاز شده است. برای اجرای این طرح با همکاری وزارت آموزش و پرورش، کد ملی دانش آموزانی که در مدارس ثبت نام کرده‌اند را استخراج و با کد ملی افراد سن تحصیل در مقطع پیش دبستانی تا پایان دوره ابتدایی تطبیق داده می‌شود. معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه کرد: پس از اینکه تعداد افراد بازمانده از تحصیل مشخص شد با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شماره سرپرست و یا یکی از اعضای خانواده را دریافت کرده و با ارسال پیامکی به آنها، علت ثبت نام نکردن نام دانش آموز را جویا می‌شویم.
سیستان و بلوچستان در صدر
هرچند طبق آماری که معاون امور رفاهی وزارت تعاون اعلام می‌کند از 130 هزار دانش آموز، حدود 30 درصد آنها متعلق به استان سیستان و بلوچستان است و استان‌های تهران و خوزستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند. از سوی دیگر چندی پیش مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده وزارت آموزش و پرورش گفت: در انجام یک پروژه مشارکتی با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، دختران بازمانده از تحصیل در پنج استان کشور شناسایی می‌شوند. به گفته فرحناز مینایی‌پور، این طرح اکنون به صورت آزمایشی در استان‌های آذربایجان غربی، کرمان، سیستان و بلوچستان، خوزستان و هرمزگان آغاز شده است او می‌گوید: براساس آمارها اکنون پوشش تحصیلی دختران در مقطع ابتدایی 98 درصد، دوره متوسطه اول 92 درصد و متوسط دوم 81 درصد است. مهمترین مقطع دوره متوسطه دوم است زیرا حدود 19 درصد دختران در این مقطع ترک تحصیل می‌کنند یا بازمانده از تحصیل می‌شوند. برخی از عوامل موثر در ترک تحصیل دختران مانند ازدواج زودهنگام، مسائل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است.
آمار دقیقی در اختیار نداریم
یک عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز با اشاره به اینکه هیچ آماری از دانش آموزان بازمانده از تحصیل در اختیار نداریم، در این رابطه می‌گوید: وقتی آمار دقیقی در این رابطه وجود ندارد، به تبع نمی‌توان در این رابطه برنامه ریزی کرد. محمد بیرانوند به «آرمان» افزود: آموزش و پرورش در این رابطه با همکاری مجلس و نهاد‌های حمایتی باید کودکان بازمانده از تحصیل را به چرخه علم و سواد آموزی برگرداند. پیگیری جدی بازگشت دانش آموزان بازمانده از تحصیل به محیط‌های آموزشی و مدارس از اولویت‌های آموزش و پرورش است، قطعا سرمايه گذاري در خصوص بازگشت دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل موجب جلوگيري از بسیاری از هزینه‌ها و معضلات اجتماعی مي‌شود. او یکی دیگر از دلایل افزایش پدیده دانش آموزان بازمانده از تحصیل را مهاجرات خانوادههای روستایی به حاشیه شهرها و نبود امکانات آموزشی در حاشیه شهرها می‌داند و خاطر نشان می‌کند: به همين منظور اجراي طرح انسداد بی‌سوادی كه از سال 92 در دستور كار قرار گرفته تا حد زيادي توانسته اين مشكل را برطرف كند، اما هنوز کودکان بسیاری در سطح شهرها از سودآموزی محروم هستند.
كاهش آسيب‌هاي اجتماعي با بازگشت به مدرسه
يك جامعه شناس و فعال حقوق کودک در رابطه با مشکلاتی که کودکان بازمانده از تحصیل را در آینده تهدید می‌کند، به «آرمان» می‌گوید: سال‌هاست که به شکل‌های مختلف فرهنگ‌سازی در این رابطه صورت گرفته تا خانواده‌ها به اهمیت سواد و تحصیل در زندگی فرزندان‌شان پی ببرند، اما هنوز در قرن 21 باز هم شاهد این اتفاقات آن هم به دلیل تفکرات سنتی در یک صد سال گذشته هستیم. امروزه بسیاری از کودکان باز مانده از تحصیل را می‌توان در سرچهارراه‌ها و در کارگاه‌ها دید که با شرایط سختی زندگی می‌کنند. بنابراين بايد براي شناسايي اين كودكان و بازگرداندن آنها به چرخه علم‌آموزي و كسب مهارت از سوي متوليان امر برنامه‌ريزي وجود داشته باشد. میترا نصراللهی می‌افزاید: والدین معتاد و رهاکردن کودکان، مهمترین علت بازماندن کودکان از تحصیل در استان‌ها محسوب می‌شود، از سوی دیگر در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان تفکر سنتی درباره زندگی، نقش مهمی در عدم تحصیل فرزندان مخصوصا قشر دختران دارد. به همين دلیل نهادهاي حمايتي و آموزشي بايد بتوانند در اين زمينه ورود و با رفع مشكلات خانواده‌ها زمينه حضور اين افراد را در مدارس براي تحصيل فراهم كنند. او با اشاره به اینکه حضور كودكان در جامعه براي كارهای سخت باعث مي‌شود، اين افراد مورد سوء استفاده قرار گيرند، می‌افزاید: بسياري از اين افراد به دليل ضعف مهارت و تجربه قادر به شناسايي مشکلاتی که بر سر راه آنهاست، نيستند. آموزش و پرورش علاوه‌بر خواندن و نوشتن، افراد را با باورها و مهارت‌هاي فراواني آشنا مي‌كند كه نبود هر يك از اين موارد فرد را با مشكلات و آسیب‌های بسيار جدي مواجه مي‌كند. او با اشاره به اينكه بايد مشكلات بازماندگان از تحصيل در شهرها و روستاها مورد كارشناسي قرار گيرد، ادامه می‌دهد: در مورد بازماندگي كودكان از تحصيل در مناطق مختلف مشكلات و مسائل مختلفي دخيل است. علاوه‌بر آن باورهاي نادرست خانواده‌ها نيز كه بيشتر در روستاها حاكم است نقش مهمی را در اين رابطه ايفا می‌کند، خانواده‌هایی كه مانع از تحصيل كودكان خود مي‌شوند با دستان خود اين افراد را بدون داشتن هيچ مهارتي وارد اجتماع و زندگی مشترک می‌کنند که بعدها مشکلات آنها در آسیب‌های اجتماعی خود را نشان می‌دهد.
منبع: آرمان/۲ دی ۹۷
