رفسنجان بیشتر از آثار تاریخیاش با پستههای خندان و کلمپههای لذیذش شناخته میشود؛ شهرت این سوغاتیهای خوشمزه مرزهای ایران را درهمنوردیده و در سراسر جهان طرفداران خاص خود را پیدا کرده است.
دیدارنیوز: در استان کرمان و در مسیر جاده کرمان به یزد، رفسنجان یکی از شهرهای پرجاذبه ایران قرار گرفته است.
معماری کویری رنگوبوی خاصی به سازههای تاریخی این شهر بخشیده و لذت پرسه زدن در میان بادگیرها و حصارهای قدیمی رفسنجان هر گردشگر دوستدار میراث فرهنگی را مجذوب خود میکند. رفسنجان بیشتر از آثار تاریخیاش با پستههای خندان و کلمپههای لذیذش شناخته میشود.
شهرت این سوغاتیهای خوشمزه مرزهای ایران را درهمنوردیده و در سراسر جهان طرفداران خاص خود را پیدا کرده است. در سفر به رفسنجان هم امکان گشتوگذار در بازار سنتی این شهر و تهیه سوغاتی فراهم است و هم در جایجای این شهر فرهنگی میتوان به نظاره تاریخ، معماری و گذشتههای سرزمینمان نشست. در اطراف این شهر چند چشمه معدنی مثل حسینآباد و آبآوران قرار دارد که میتوانید در سفر به رفسنجان به آنها مراجعه کنید و تنی به آب بزنید.
سرک کشیدن در بازار تاریخی رفسنجان
برای آنکه یک شهر، مردمان آن و گذشته و تاریخش را بهتر شناخت بهترین انتخاب گشتوگذار در بازار سنتی آن است. مجموعه بازار رفسنجان در واقع چکیدهای از جاذبههای تاریخی استان کرمان را در خود دارد. در این بازار میتوانید از مسجد، بارانداز، قیصریه، سقاخانه، حمام، کاروانسرا و گنبدهای سلجوقی دیدن کنید.
این قطب اقتصادی رفسنجان به دستور بهرامشاه سلجوقی و در سال ۵۶۳ هجری قمری بنا نهاده شده است. سبک معماری ایرانی و جلوههای تاریخی بازار رنگوبوی خاصی به آن بخشیده است. با وجود این آنچه را که امروز در مجموعه مسجد بازار رفسنجان باقی مانده باید بیشتر مربوط به دوره قاجار دانست. بازار رفسنجان در واقع نبض زنده تمدن کویری این خطه است که پابرجا مانده است. مجموعه بازار رفسنجان چیزی حدود ۲۵ هزار متر مربع وسعت دارد. در گذشته چهار دروازه در چهارسوی بازار وجود داشته که امروز یکی از آنها همچنان پابرجاست.
۲۱۲ حجره در مجموعه بازار رفسنجان قرار گرفته است. البته گذر زمان و آسیبهای وارده باعث شده برخی از آن حجرهها غیرفعال بمانند. با وجود تمام ناملایمات همچنان میتوان در راستههای بازار سنتی رفسنجان برشی از بازارهای قدیمی ایران را دید. بوی ادویه، چراغانی درب مغازهها و گونیهایی که مملو از خشکبار و ادویهجات شدهاند، کلیشه قدیمی بازارهای سنتی ایران را در ذهن تداعی میکند.
بخش شرقی بازار که قیصریه نام دارد تزئینات زیبا و جالب توجهی دارد که همواره دید کنجکاو گردشگران را به سوی خود جذب میکند. حمام تاریخی قرارگرفته در مجموعه بازار نیز امروز به موزه مردمشناسی تبدیل شده است و بازدید از آن فرصت آشنایی بیشتر با آداب، فرهنگها و سنن مردمان این خطه کویری را به گردشگر میدهد.
این بازار معمولا همهروزه به جز ایام تعطیل از ۸ صبح تا هنگام غروب باز است. بازار رفسنجان در محله علیآباد و مابین خیابانهای انقلاب و بهشتی و در کوچه مسجد امام واقع شده است.
پرسه در یکی از بزرگترین خانههای خشتی جهان
اگر از جمله دوستداران خانههای تاریخی و شیفته تماشای تلالوی رنگها از پس شیشههای رنگی ارسی هستید، باید حتما سری هم به خانه تاریخی حاجعلیآقا بزنید.
این خانه در ۶ کیلومتری شهر رفسنجان قرار گرفته و به عنوان یکی از بزرگترین خانههای خشتی جهان شناخته میشود. برای اینکه شکوه و بزرگی این خانه را در ذهن مجسم کنید خانهای خشتی و با کندهکاریها، تذهیبها، در و پنجرههای ارسی را تصور کنید که هفت هزار متر وسعت داشته و شامل بخشهای مختلف از جمله شاهنشین، حوضخانه و زمستاننشین است.
این خانه عظیم چهار حیاط با راهروهای سرپوشیده دارد و سه هشتی ارتباط بخشهای مختلف خانه را مقدور میسازد. این عمارت قاجاری به سبب اهمیت و جایگاه هنری و تاریخیاش در سال ۱۳۷۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از جمله نکات جالب توجه در معماری این بنا قرینگی وسواسگونهای است که در طراحی جایجای خانه قابل مشاهده است.
یکی دیگر از نکات مثبت این عمارت تاریخی سالم ماندن بنای آن است که باعث میشود در هنگام بازدید حس عبور از دالان زمان و رفتن به گذشتههای تاریخی رفسنجان را داشته باشید.
معماری خانه و مصالح بهکاررفته در آن به گونهای است که با موقعیت جغرافیایی و آبوهوای این منطقه کویری سازگاری کامل دارد. دیوارهای بلند این عمارت مانع عبور شنهای صحراهای اطراف به درون خانه میشود و گچبریهای برجسته داخل خانه برشی از هنر دست هنرمندان این منطقه کویری را به نمایش میگذارد.
برای بازدید از این عمارت تاریخی باید به بخش شرقی رفسنجان بروید و پس از گذر از میدان امام حسین وارد بلوار آزادی شوید. پس از عبور از میدان قدس و میدان ۲۴ساعته کافی است به سمت چپ بروید و اندکی به مسیر خود ادامه دهید تا با خانه حاجآقاعلی مواجه شوید.
از حصار قدیمی تا آبانبار مرادی
یکی دیگر از جاذبههای تاریخی رفسنجان حصار قدیم این شهر است. قدمت این حصار به حدود ۲۰۰ سال پیش بازمیگردد و برج و باروهای مستحکمی داشته که هنوز هم میتوان آنها را مشاهده کرد. طول حصار رفسنجان ۵ هزار و ۴۰۰ متر بوده و ارتفاع دیوار آن ۶ متر است. برای ساخت آن خشت خام و کاهگل در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند و البته سازندگان در تزئین باروهای برج نیز کمکاری نشده و با نقوش برجسته هنرمندانه بر زیباییهای بصری این اثر تاریخی افزوده شده است.
چنانچه به معماری مناطق کویری علاقهمند هستید و دوست دارید بادگیرهای تاریخی این مناطق را به نظاره بنشینید باید حتما سری هم به آبانبار مرادی بزنید.
این آبانبار که قدمت آن به عهد قاجاریه میرسد با دستور بیبیسلطان مرادی بنا شده است. در بخش بالایی آن گنبدی آجری قرار دارد که چهارسویش با بادگیرهایی احاطه شده است. برای رسیدن به آب باید از طریق پلههای تعبیهشده در آبانبار به پایین بروید. ۵۲ پله راهپله تاریک این آبانبار را به اعماق زمین میبرد. با این همه به دلیل وجود نورگیر در سقف گنبدی شکل آبانبار، در طول روز میتوان دید نسبی از راهپله داشت.
شایان ذکر است با وجود اینکه این بنای تاریخی در سال ۱۳۸۳ به ثبت ملی رسیده، اما در سالهای اخیر برخی انتقادها درخصوص وضعیت حفاظت و مرمت آن وجود داشته است.
در سفر به رفسنجان نباید فرصت بازدید از بادگیر معین را نیز از دست بدهید. نمای زیبای نورپردازیشده بادگیر معین جلوهای خاص به آن در شب میبخشد. ارتفاع این بادگیر ۱۶ متر است و در ساخت آن از خشت خام، چوب، کاهگل و آجر استفاده شده است. این بادگیر بزرگ به شیوهای ساخته شده که هوای بیرون را به درون ساختمان انتقال میدهد و از عکسالعمل این نیرو برای راندن هوای گرم داخل ساختمان به بیرون بهره گرفته میشود.
در سفر به رفسنجان باید زمانی را هم به مشاهده صنایعدستی و هنرهای سنتی ویژه این شهر اختصاص دهید. قالیبافی و پتهدوزی مهمترین هنرهای سنتی این شهر هستند. هنرهای سنتی فاخری همچون قلمزنی روی مس، قلاببافی، گلیمبافی، سفالگری و گیوهدوزی نیز در این شهر رواج دارد. توجه داشته باشید با خرید صنایعدستی رفسنجان میتوانید خاطرات خوش را از سفر به این شهر کویری برای خود ماندگار کنید.
