رونمایی از مجسمه سه متری کوروش کبیر و قرار دادن آن در پارکی به همین نام در پایتخت تاجیکستان و نیز ساخت و نصب تندیس‌های متعدد از مفاخر ایران‌زمین در شهر دوشنبه، گویای آن است که این کشور تلاش دارد از ظرفیت‌ها و جایگاه شخصیت‌های تاریخی ایرانیان از جمله کوروش کبیر به نفع خود بهره‌برداری کند.
دیدارنیوز: در نخستین روز دی‌ماه سال جاری تندیس کوروش کبیر در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان رونمایی شد. در مراسم رونمایی از تندیس کوروش «رستم امامعلی» شهردار دوشنبه و رییس مجلس ملی پارلمان تاجیکستان و «زلفیه دولت‌زاده» وزیر فرهنگ این کشور شرکت داشتند.
در طول سال‌های گذشته حتی برگزاری مراسم ساده برای بزرگداشت کوروش در ایران به سبب مخالفت‌ها و محدودیت‌های اعمال‌شده، همواره حاشیه‌ساز بوده است. ممانعت‌های ایجاد‌شده برای برگزاری روز کوروش در ایران البته با انتقادات چهره‌های فرهنگی، علمی و حتی سیاسی کشور رو‌به‌رو بوده است. در سال ۱۴۰۰ محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهوری اسبق صراحتا محدودیت‌ها برای جلوگیری از برگزاری روز کوروش را تلاش برای محو هویت ایرانی دانسته و از آن انتقاد کرده بود. احمدی‌نژاد همچنین از اینکه صنعت گردشگری ایران نمی‌تواند از این ظرفیت تاریخی (کوروش کبیر) استفاده کند، گلایه داشت.
واقعیتی که امروز وجود دارد آن است که غفلت از ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری شخصیت کوروش و دیگر مفاخر ایرانی باعث شده کشور‌های همسایه رو به ساخت مجسمه و تندیس و برگزاری مراسم و بزرگداشت برای این چهره‌ها بیاورند. به این ترتیب شاید اگر دیر بجنبیم خواهیم دید همانطور که روزی مولانا توسط ترکیه بایگانی شد، این‌بار نیز کوروش کبیر هخامنشی با اقدامات تبلیغی به نام دیگر کشور دوست و همسایه معرفی شده و ایران از ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری این شخصیت برجسته بی‌بهره بماند.
رونمایی از مجسمه کوروش در تاجیکستان
روز جمعه اول دی‌ماه در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، از تندیس کوروش، بنیانگذار و نخستین شاه هخامنشی رونمایی شد. کوروش بین سال‌های ۵۵۹ و ۵۲۹ پیش از میلاد بر نواحی گسترده‌ای از آسیا حکومت کرد که ناحیه تاجیکستان کنونی هم شامل آن بوده است.
بسیاری در تاجیکستان این رویداد را با اهمیت و گامی در جهت پاسداشت فرهنگ گذشتگان خود می‌دانند. مجسمه کوروش در پارکی که از چهارونیم سال قبل با نام «کوروش کبیر» نامگذاری شده، قرار گرفته است. این پارک در مجاورت تئاتر اپرا و باله شهر دوشنبه واقع شده است و مساحت آن حدود پنج هکتار برآور می‌شود.
شایان ذکر است پیش‌تر و در شانزدهم ماه اکتبر نیز در گوشه دیگری از این پارک، از تندیس استوانه یا منشور کوروش بزرگ رونمایی شده بود.
تاجیکستان کوروش و بسیاری از مفاخر ایرانی را از جمله چهره‌های «ملی» تاریخ خود دانسته و برای آن‌ها احترام قائل است. در سال‌های اخیر توجه به شخصیت و فعالیت‌های کوروش و سایر شخصیت‌ها فرهنگی، هنری و خصوصا شاعران ایرانی در تاجیکستان افزایش یافته است. در سال ۲۰۰۸ میلادی نیز تاجیکستان همزمان با هزار و صد و پنجاهمین سالگرد تولد رودکی شاعر نامی ایرانی مجسمه‌ای از او را در پارک رودکی شهر دوشنبه قرار داد. در گوشه‌و‌کنار شهر دوشنبه تاجیکستان، تندیس شاعران و مفاخر فارسی‌زبان بسیاری از جمله فردوسی، سعدی، حافظ، جامی و ابوعلی سینا به چشم می‌خورد که تاثیر مثبتی نیز در زمینه گردشگری برای این کشور داشته است. به این ترتیب می‌توان رونمایی از تندیس کوروش در تاجیکستان با حضور مسوولان این کشور را تکه‌ای دیگر از پازل بهره‌مند شدن کشور همسایه از ظرفیت‌های تاریخی ایران و مشاهیر کشورمان دانست.
انفعال دولت در زمینه معرفی مشاهیر تاریخی ایران
در سال‌های اخیر برخی کشور‌های منطقه همواره تلاش داشته‌اند مفاخر ایرانی از حکیم نظامی و ابن سینا را ترک‌زبان یا عرب‌زبان بنامند و آن‌ها را مصادره کنند. نصب مجسمه‌ای از ابن‌سینا در بیمارستان ابن‌سینای آنکارا در ترکیه که زیر آن نوشته شده است: «ابن سینا، حکیم نام‌آور ترک»، نمودی از این تلاش‌هاست. برخی کشور‌های عرب‌زبان منطقه نیز با چشم بستن بر هزاران سند و نقشه، خلیج فارس را با صرف مبالغ هنگفت در محافل بین‌المللی با نام خلیج عربی جا می‌زنند و به این ترتیب می‌توان گفت معرفی اماکن و مفاخر ایرانی با نام کشور‌های دیگر در خاورمیانه وارد رقابتی پیچیده شده است.
دولت ترکیه طی سال‌های گذشته توانسته با استفاده از ظرفیت چهره شناخته‌شده‌ای مثل مولوی گردشگری خود را بیش از پیش توسعه دهد و صدالبته که تاجیکستان و جمهوری آذربایجان و سایر کشور‌ها یکی‌یکی در حال بهره‌مندی از عواید استفاده از ظرفیت‌های گردشگری مفاخر ایرانی هستند.
در چنین شرایطی از مسوولان ایرانی انتظار می‌رود با برگزاری جشن‌ها، آیین‌ها و رونمایی از تندیس‌ها و نامگذاری پارک‌ها و خیابان‌ها، ایرانی بودن مفاخر ایرانی را به همگان یادآوری و گوشزد کرده و از این پتانسیل بالقوه در جهت توسعه گردشگری استفاده کنند. در ایران نه‌تن‌ها چنین اتفاقی نیفتاده است، بلکه در مواردی اعمال محدودیت برای برگزاری بزرگداشت مفاخر تاریخی کشور نیز روی می‌دهد؛ نمونه این اتفاق را می‌توان تعطیلی سه روزه پاسارگاد (مقبره کوروش کبیر) در ایام بزرگداشت این پادشاه هخامنشی دانست.
اضافه کردن نام‌های جدید به مناسبت‌های اصیل ایرانی نظیر شب یلدا و چهارشنبه‌سوری نیز از جمله دیگر اقدامات تعجب‌برانگیزی است که از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در این مدت به انجام رسیده و با نقد‌ها و کمپین‌های اعتراضی مردم مواجه شده است.
این رویکرد ایران در قبال مفاخر و مشاهیر تاریخ خود در حالی اتفاق می‌افتد که امروز بسیاری از کشور‌ها از اسطوره‌ها و مفاخر خود در جهت جذب گردشگر و معرفی فرهنگ کشورشان بهره می‌برند. برای مثال تا پیش از شروع جنگ اوکراین سالانه دوونیم میلیون گردشگر از مقبره لنین رهبر انقلاب شوروی بازدید می‌کردند. مصر نیز در این سال‌ها توانسته با برند کردن مقبره فراعنه و اهرام ثلاثه سالانه بیش از ۱۰ میلیون گردشگر جذب کند و نمونه‌های موفق بسیار دیگری نیز در جهان در زمینه استفاده از چهره‌های تاریخی و ملی وجود دارد.
در ایران غفلت از تولید فیلم، سریال و محصولات فرهنگی و رسانه‌ای برای معرفی مفاخر ایرانی نظیر کوروش کبیر و نیز نادیده گرفتن بسیاری از چهره‌های تاریخی کشور در نامگذاری پارک‌ها و خیابان‌ها باعث شده دست‌مان از جذب گردشگر با کمک ظرفیت‌های مفاخر و مشاهیر تاریخ ایران کوتاه بماند و صدالبته نتوانیم تاریخ و فرهنگ شاخص ایرانی را به نام سرزمین مادری‌مان به جهانیان معرفی کنیم.
