نگاهی به آمار و ارقام و اظهارنظر‌های کارشناسان حوزه سفر و گردشگری مشخص می‌کند که امکان سفر و گردشگری برای ایرانیان بسیار محدود است.
دیدارنیوز: شرایط اقتصادی و معیشتی نامناسب مردم و ناهمخوانی میزان درآمد با هزینه، سفر و گردشگری را از اولویت‌های مردم ایران خارج کرده است. در چنین شرایطی اصولا جامعه ایرانی امکان دریافت خدمات مطلوب گردشگری را از دست داده و اقامت در هتل، استفاده از تور و بهره‌مندی از خدمات راهنمایان گردشگری تبدیل به مواردی لوکس و دست نیافتنی برای جامعه ایرانی شده است.
براساس آخرین آمار رسمی، ۷۰ درصد ایرانیان در طول سال حتی یک‌بار هم به سفر نرفته‌اند. گزارش میدانی از بیش از ۲۰ خانواده در مناطق مختلف شهر‌های تهران و کرج نشان می‌دهد این افراد که از اقشار مختلف کارگر، کارمند، بازنشسته و… بوده‌اند، در پنج سال گذشته از خدماتی نظیر اقامت در هتل، استفاده از تور و نیز از خدمات راهنمایان گردشگری استفاده نکرده‌اند. درواقع می‌توان گفت سفر و گردشگری استاندارد برای ایرانیان در حال تبدیل شدن به خدمتی لوکس و دست‌نیافتنی است.
شدت گرفتن فاصله طبقاتی در گردشگری
در شرایطی که سفر و گردشگری تبدیل به خدمتی لوکس و دست‌نیافتنی شده است، اما شاهد افزایش ۲۵ درصدی نرخ هتل‌ها در هفته‌های گذشته بوده‌ایم. نتیجه این رویکرد شکل‌گیری یک قشر ضعیف به لحاظ اقتصادی بوده که تحت هیچ شرایطی امکان دستیابی به خدمات گردشگری و اقامت در هتل را ندارند و در سوی مقابل قشری مرفه قرار گرفته‌اند که هرگونه افزایش قیمت اقامت در هتل‌ها و خدمات گردشگری برایشان بی‌تاثیر و فاقد اهمیت است.
سعید ایوبی فعال و مدرس گردشگری در پاسخ به این پرسش که متقاضیان کنونی خدمات هتل‌ها در ایران عموما چه اقشاری هستند، گفت: در حال حاضر بیشتر مخاطبان هتل‌ها در ایران در بازار داخلی مشتمل بر دو قشر هستند. قشر نخست شرکتی‌ها بوده‌اند که از طرف کارخانه، کارگاه یا برای شرکت در سمینار‌ها و بازدید از کارخانه‌ها می‌آیند. قشر دیگر نیز در واقع قشر بسیار مرفهی هستند که برای آن‌ها افزایش نرخ هتل‌ها هیچ اهمیتی ندارد.
وی درخصوص مشکلات اقتصادی و عدم امکان استفاده عموم مردم از خدمات هتلینگ در ایران گفت: از آنجایی که خودم تور‌های زیادی برده و زیاد سفر می‌روم، می‌دانم که مردم ایران امکان پرداخت هزینه‌های گزاف و برای مثال شبی ۴ میلیون تومان جهت اقامت در هتل را ندارند. همین وضعیت اقتصادی موجب می‌شود که مردم در سفرهای‌شان رو به چادر‌زنی در اطراف پارک‌ها، اقامت در اقامتگاه‌های بومگردی یا خانه‌هایی که به صورت روزانه اجاره داده می‌شود، بیاورند. می‌خواهم بگویم مردم ایران بهره‌ای از هتل‌ها و خدمات اقامت در هتل نمی‌برند.
تضییع حق مردم
سازمان جهانی گردشگری، سفر و گردشگری را به عنوان یک حق معرفی کرده و بر لزوم بهره‌مندی تمام مردم از آن تاکید داشته است، اما شرایط اقتصادی مردم ایران به‌گونه‌ای است که از امکان دریافت بسیاری از خدمات معمول گردشگری محروم مانده‌اند.
ایوبی در پاسخ به این پرسش که ایرانیان تا چه میزان از حق سفر و گردشگری مطابق با معیار سازمان جهانی گردشگری بهره‌مند هستند، گفت: در دوره‌هایی که برای فراگیران دوره‌های راهنمای تور برگزار می‌کنم می‌گویم که هر خانواده حق دارد در طول سال حداقل یک بار به سفر برود و مادر خانواده نیز حق دارد در طول آن سفر کار نکند. یعنی خانواده باید امکان بهره‌مندی از خدمت هتل را داشته باشد و صبحانه، ناهار و خدمات شایسته دریافت کند. آنچه که در حال حاضر در ایران اتفاق می‌افتد آن است که خانواده‌ای با برپا کردن یک چادر مسافرتی به شمال کشور می‌رود، اما به نظرم نام این فرآیند سفر نیست. در این‌گونه به اصطلاح سفر‌ها مادر خانواده باید در شرایط سخت ظرف شسته و غذا آماده کند که مطلوب نیست. به نظرم هر خانواده ایرانی حق دارد به‌طور شایسته برای حداقل ۳ تا ۴ روز در طول سال از خدمات هتل و گردشگری مطلوب استفاده کند.
وی در پاسخ به این پرسش که راهکار عبور از این شرایط چیست، می‌گوید: مطمئنا دولت بهتر از ما با این راهکار آشناست. در دوره کرونا با توجه به محدودیت‌های سفر و گردشگری این امکان وجود داشت که در کشور هتل‌های جدید ایجاد کرده و زیرساخت‌های لازم فراهم آورند، اما این اقدامات انجام نشد.
در حال حاضر مشکلات زیادی برای تامین هتل همین تعداد محدود گردشگران وجود دارد. برای آنکه یک ایرانی بتواند از هتل با درجه‌های قیمتی مختلف بهره‌مند شود، لازمه‌اش این است که تعداد زیادی هتل در کشور وجود داشته باشند که با قیمت‌های رقابتی و خوب در فصل‌های مختلف سال به مردم داخل ایران خدمات ارائه دهند. در حال حاضر و در این فصل پر مسافر بیشتر هتل‌های کشور توسط گردشگران خارجی و نیز صاحبان تجارت‌های داخلی اشغال شده است و در نتیجه ظرفیت لازم برای خدمات‌دهی به مردم وجود ندارد. با این شرایط صاحبان هتل‌ها نیازی به تامین خواست و نیاز خانواده‌های معمولی ایران را ندارند و با توجه به فراهم بودن بازار، نیازی نمی‌بینند که برای قشر متوسط و ضعیف خدمات فراهم کنند.
این فعال حوزه گردشگری در خاتمه گفت: «انحصار هتل در دست دولت است و قشر خصوصی هم به این قضیه به سبب ریسک بالای سرمایه‌گذاری نزدیک نمی‌شود. در نهایت به نظرم اقامت مشکل عمده سفر و گردشگری در ایران است و البته زیرساخت‌های کشور برای شکل‌گیری جریان گردشگری نیز فراهم نیست. چالش‌هایی که در زمینه تحویل بار مسافران در فرودگاه امام‌خمینی (ره) و سایر فرودگاه‌های کشور وجود دارد گویای همین وضعیت نابسامان است.» با توجه به اهمیت ارائه خدمات مطلوب گردشگری به تمام مردم ایران لازم است دولت چاره‌ای برای مشکلات اقتصادی اندیشیده و زمینه را برای بهره‌مندی تمام ایرانیان از خدمات سفر و گردشگری و اقامت مطلوب در جریان سفر فراهم کند.
با وجود این، عملکرد دولت در دو سال گذشته به‌گونه‌ای نبوده که بتواند زمینه را برای حل مشکلات اقتصادی و تسهیل سفر و گردشگری مطلوب ایرانیان فراهم کند.
