اردوغان، شمشیر را از رو بست!

دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: “ملت ما به این کودتاچیان، به این میز شش نفره جاه طلب اما نالایق در روز انتخابات پاسخ خواهد داد...”. این تازه ترین اظهار نظر اردوغان درباره اپوزیسیون ترکیه است. سخنرانی پر از خشم و هیاهو که از تند شدن تب انتخابات ریاست جمهوری خبر می‌دهد. هرچند میز شش نفره مخالفان هم دست کمی از او ندارند. تورم ۱۱۰ درصدی، سیاست خارجه نامتوازن و اتهام فساد برخی از اطرافیان دولت، زیر ضرب مداوم انتقادات اپوزیسون است. خصوصا حالا که اردوغان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس کبیر را ۵۰ روز جلو کشیده و آن‌ها تنها حدود سه ماه برای غلبه بر یک دولت ۲۰ ساله زمان دارند. در حالی که هنوز نامزد مخالفان در انتخابات مشخص نشده و آک پارتی، چون همیشه با توپ پر به میدان رقابت پا نهاده است. این هفته به آخرین اخبار و تحلیل‌ها از انتخابات ریاست جمهوری خواهیم پرداخت.

میز شش نفره: برای اپوزیسون در بر همان پاشنه همیشگی می‌چرخد. تنها نقطه مشترک آن‌ها مخالفت با اردوغان است و در دیدگاه‌های سیاسی، اقتصادی و حتی اجتماعی  اختلاف نظر‌های عمیقی دارند. از راستگرایانی، چون "حزب خوب" که نیرو‌های جدا شده از دولت بشمار می‌روند تا چپگرایان "جمهوری خلق" که دهه هاست بر بازگشت به دوران طلایی آتاتورک پای می‌فشرند. شکافی که برآیندش ناتوانی در ایجاد یک برند سیاسی و صدای مشترک در برابر اردوغان است. چه آنکه حزب "دموکراتیک خلق ها" به عنوان پایگاه اصلی کرد‌ها از معرفی نامزد مستقل در انتخابات خبر داده تا عملا سناریوی دو تکه شدن ائتلاف مخالفان در انتخابات ۲۰۱۸ تکرار شود. نامزد‌های پر امید اپوزیسون هم از رقابت کنار رفته اند. ایده‌های سوسیالستی منصور یواش شهردار آنکارا زیاد به مذاق اکثریت میز شش نفره خوش نیامده و اکرم امام اغلو شهردار استانبول هم به جرم "احمق خواندن" نهاد عالی انتخابات با حکم دادگاه از فعالیت‌های سیاسی محروم است؛ بنابراین تنها گزینه موجود کمال کلیچدار اوغلوست. دبیر کل حزب جمهوری خلق و نماینده ازمیر در مجلس کبیر که اتفاقا طبق آخرین نظرسنجی‌های سراسری کم شانس‌ترین نامزد مخالفان برای رقابت با اردوغان است.

دولت: آرا اردوغان و عدالت و توسعه در آستانه انتخابات بهتر از پیش بینی‌ها تابستان است. تحلیلگرانی که قبل‌تر از سقوط قطعی دولت در سال ۲۰۲۳ سخن می‌گفتند حالا پیروزی مخالفان را بسیار دور از دسترس می‌بینند. اردوغان و اتاق فکر عدالت و توسعه به خوبی با شناسایی دو ضعف عمده دولت در سیاست خارجی و اقتصاد عمده تلاشهایش در سال ۲۰۲۲ را در اصلاح این کاستی‌ها بکار بردند. چه آنکه شیب تورم در سال گذشته به کمتر از نصف کاهش یافته و چند مرحله افزایش حقوق و دستمزد‌ها قدرت خرید طبقه متوسط را سرپا نگه داشته است. از دیگر سو چرخش ۱۸۰ درجه در برابر مصر، عربستان، امارات و اسراییل سطح بحران‌های خارجی را کاهش و سرمایه گذاران را نسبت به بازگشت به بازار ترکیه راغب نموده است. حضور سرمایه‌های میلیارد دلاری تاجران حاشیه خلیج فارس در سال گذشته یکی از نقاط امید بخش اقتصاد کشور بود. چه آنکه در روز‌های پیش رو مولوئ چاووش اوغلو به دیدار وزیر خارجه سوریه خواهد رفت. بیرون راندن امام اوغلو از رقابت یک سو و تزریق دلار‌های نفتی به بازار ملتهب کشور از دیگرسو، حالا اردوغان با اعتماد به نفس بیشتری پا به رقابت‌ها خواهد گذاشت.

شرایط ویژه: ساختار سیاسی ترکیه در تاریخ معاصر تا قبل از سال ۲۰۱۸ به صورت نخست وزیری برآمده از اکثریت مجلس اداره میشد. بدین ترتیب احزاب پیروز در انتخابات به طور همزمان کنترل دولت و مجلس کبیر را در اختیار داشتند. پس از تغییر قانون اساسی در سال ۲۰۱۷ و ایجاد ریاست جمهوری انتخابی حالا برای اولین بار سیاست ترکیه شاید با یک شرایط ویژه رو برو شود. بدین ترتیب که اردوغان کاخ ریاست جمهوری و مخالفان مجلس کبیر را در اختیار بگیرند. وضعیتی پیچیده که به نظر هدف پنهان اپوزیسیون در انتخابات پیش رو است. به دست آوردن قدرت نظارت بر آک پارتی بدون پذیرفتن مسئولیت اداره کشور.

اردوغان در یک ژست سیاسی معنادار تاریخ انتخابات را از ۲۴ ژوئن به ۱۴ می‌انتقال داد. سالروز پیروزی حزب دموکرات و به  قدرت رسیدن عدنان مندرس اولین رییس جمهور راستگرایی ترکیه در سال ۱۹۵۰ میلادی که به دو دهه دولت جمهوری خلق پایان داد. البته این سناریو یک سوراخ بزرگ دارد. چرا که دموکرات‌های حامی مندرس حالا در ائتلاف اپوزیسیون حضور دارند و اتفاقا این دولت اردوغان است که امسال دو رقمی می‌شود؟!  

*خبرنگار و کارشناس مسائل ترکیه