آمریکا و اردوغان زیر تیغ انتقاد‌ها

دیدارنیوز ـ رضا قنبری: انفجار تروریستی در استانبول مهمترین خبرهفته جاری ترکیه بود. طبق بیانیه پلیس یک مهاجر غیرقانونی حدود چهار ماه پیش از منطقه عفرین سوریه وارد کشور شده و در یک کارگاه پوشاک مشغول به کار سیاه می‌شود. این دختر عرب تبار که با گروه‌های کرد شمال سوریه ارتباط تشکیلاتی داشته، بمبی دست ساز را بر روی نیمکت‌های خیابان استقلال جا سازی کرده است. آخرین آمار قربانیان از ۶ کشته و بیش از هشتاد زخمی خبر می‌دهد. هرچند "پ ک ک" و "ی پ گ" در بیانیه‌ای رسمی هرگونه دخالت در این حمله تروریستی را تکذیب کرده اند. صلاح الدین دمیرتاش نامزد سابق انتخابات ریاست جمهوری و از رهبران کرد‌های ترکیه هم در توییتی نوشت: حملات نظامی با هر هدف و توجیهی از نظر قانونی، سیاسی، اخلاقی و وجدانی تروریسم است و آن را محکوم میکنیم.

"از سعد آباد تا توپکاپی" این هفته با بررسی مهمترین سرمقاله‌ی روزنامه‌های کشور، سعی در ارائه تصویری روشن‌تر از مواضع گروه‌های سیاسی درباره این حمله تروریستی دارد.

****
رسانه‌های حامی دولت که بیش‌تر در طیف محافظه کاران قرار می‌گیرند انگشت اتهام را به سوی آمریکا دراز کرده اند. علی کاراحاسان اوغلو در سرمقاله ینی آکیت با عنوان "آمریکا هرگز به این وضوح مقصر نبوده است" با برشمردن کمک‌های نظامی آمریکا به نیرو‌های کرد سوری، عدم تحویل فتح الله گولن به ترکیه و صحبت‌های سلیمان سویلو وزیر کشور که گفته بود "تسلیت سفارت آمریکا را نمی‌پذیریم" نوشت ارتباط عمیق و استراتژیک با آمریکا را فراموش کنید.

مهمت شیکر در روزنامه ینی شفک، هیلال کاپلان در روزنامه صباح و مصطفی کارتو اغلو در روزنامه آکشام هم موضوع حمایت آمریکا از کرد‌های شمال سوریه را دستمایه یادداشت‌های انتقادی خود از ارتباط مالی-نظامی غرب و گروه‌های کرد قرار دادند. تحلیل‌های که پس از کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ و ارتباط احتمالی غرب با آن، روز به روز طرفداران بیشتری در ترکیه یافته و تغییر محور دولت محافظه کار ازدوغان به سمت شرق را نمایان‌تر می‌سازد.

عبدالقادر سلوی در روزنامه میانه رو حریت هم همین رویکرد را با این سوال دنبال کرده که اگر تروریست‌های مرکز تجارت جهانی نیویورک در کشور دیگری آموزش می‌دیدند آمریکا با آن کشور چه رفتاری می‌کرد. هرچند احمد هاکان نویسنده سرشناس حریت با انتقاد از سواستفاده سیاسی از حملات تروریستی در یادداشتی با عنوان "سیاست غیر انسانی"، کسانی که این حادثه را دستمایه حمله به گروه‌های مخالف می‌کنند را "مبارز غیرانسانی"، "متعصب دیوانه" و "حریص قدرت" نامیده است.

رسانه‌های مخالف دولت، اما بیشتر به سیاست‌های مهاجرتی اردوغان پرداخته اند. سایگی اوزتورک در روزنامه سوزجو در یادداشتی با عنوان"سه روز گشت و گذار در استقلال" به ضعف سیستم امنیتی در مقابله با مهاجران غیرقانونی پرداخته و از رفت و آمد آزادانه احلام البشیر زیر چشم ماموران امنیتی انتقاد کرده است. نقاد‌های که اتفاقا در فضای مجازی و خصوصا توییتر هم به حضور حدود یک میلیون مهاجردر استانبول وارد شده است. روزنامه اورهان بورسالی به قلم روزنامه جمهوریت هم ادعا‌های قبلی وزیر کشور درباره احاطه اطلاعاتی-امنیتی بر تروریست‌ها را زیر سوال برده و خواستار روند شفاف دادگاه و بررسی ارتباط احتمالی این دست اتفاقات ناگوار با انتخابات سال آینده ریاست جمهوری شده است. بارش دوستلر دیگر روزنامه نگار جمهوریت با انتقاد از سیاست خارجی اردوغان در چند سال اخیر به تاثیر جنگ‌های نیابتی ترکیه در ناامنی کنونی کشور پرداخته است.

بخشی دیگری از تحلیل گران "مسئله کردی" را به سرخط تحلیل‌ها خود آورده اند. طا‌ها آکویل در روزنامه مخالف دولت کارار با تاکید بر پیام قاطع دمیرتاش رهبر کرد‌های ترکیه در محکومیت تروریست خواستار باز شدن درب‌های دموکراسی بر روی همه قومیت‌ها برای افزایش مشارکت عمومی جامعه و منزوی شدن تروریست‌ها شده است. از دیگر سو ایسمت اوچیلک در سرمقاله روزنامه راستگرای آیدینلیک با مرور امتیازاتی که دولت عدالت و توسعه به گروه‌های کرد داده، دیدار هفته پیش نمایندگان دولت با حزب دموکراتیک خلق به عنوان مهمترین گروه کرد را به باد انتقاد گرفته، نوشته "برایتان درس عبرت شد؟! امتیاز دادن به دشمن او را نرم نخواهد کرد. "

دو رویکرد کاملا مختلف که اتفاقا در نقد دولت اردوغان هم راستا عمل می‌کنند. برخی دیگر از روزنامه نگاران، چون ندیم شنر تلاش کرده اند نگاهی تاریخی‌تر به ابعاد ماجرا داشته باشد. سرمقاله نویس روزنامه حریت با مرور آمار قربانیان و صدمات نظامی حملات پ ک ک در ۳۸ سال اخیر با انتقاد از احزابی که نقش این گروه در عملیات خیابان استقلال را کمرنگ می‌کنند، سابقه مخالفان مسلح را بیش از سخنانشان معتبر می‌داند.

*****
پلیس و وزرات کشور به صورت منظم اطلاعات حمله تروریستی خیابان استقلال را به روز می‌کنند. تا زمان انتشار این ستون اسامی چند نفر از مظنونین پرونده، نحوه ساخت بمب و برنامه فرار تروریست‌ها به یونان در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته و احلام البشیر اعلام کرده که در جریان حمل بمب نبوده و با هدف جابجایی مواد مخدر کیف را در خیابان جا گذاشته است. اما برای قضاوت درباره انگیزه‌ها و آمران این جنایت باید کمی بیشتر صبر کرد. زیرا تاریخ معاصر ترکیه پر از حملات تروریستی و پرونده‌های امنیتی است که مرور زمان دست‌های نظامیان، سیاستمدارن و حتی دولتمردان را در آن‌ها رو کرده است.