عبدالرضا فرجیراد استاد ژئوپلیتیک و سفیر پیشین ایران در نروژ در تحلیل خود از بنبست مذاکرات میان ایران و آمریکا گفت: در ماههای اخیر، مدام شاهد رد و بدل شدن پیغامهایی از سوی طرفین درباره مذاکره و شروط آن بودهایم. همچنین وضعیت ما در حالت نه جنگ و نه صلح، نگه داشته شده است. اما ادامه این وضعیت، کار را برای ما بسیار دشوارتر خواهد کرد و لازم است هرچه سریعتر ابتکاراتی را برای تغییر شرایط اتخاذ کنیم.
دیدارنیوز: عباس عراقچی، اخیرا در جریان یک گفتوگو اشاره کرده که ایران آماده ازسرگیری مذاکرات با دولت آمریکا در مورد برنامه هستهای خود است. اما این موضوع به رویکرد و نظر ایالات متحده بستگی دارد. این سخنان به فاصلهای کوتاه پس از اظهار نظر تام باراک، در خصوص تمایل واشنگتن به مذاکره با ایران مطرح شده است.
وزیر امور خارجه ایران تاکید کرده که اگر ایالات متحده جهت رسیدن به توافقی متوازن و سودمند برای هر دو طرف، رویکرد خود را اصلاح کند، ایران نیز آمادگی لازم را خواهد داشت. فرستاده ویژه ایالات متحده در امور سوریه نیز گفته است: «اگر تهران جدی باشد، ترامپ خواهان توافق با ایران است. رئیس جمهور آمریکا به دنبال تغییر نظام ایران نیست.»
با وجود این اظهارنظرها، پرونده مذاکرات ایران و ایالات متحده از دید برخی تحلیلگران سیاست خارجی، هنوز مبهم است چرا که روشن نیست این مذاکرات چگونه در سایه شروط طرفین قابلیت اجرا دارد یا تا چه زمانی این تعلیق مذاکرات ادامه پیدا میکند.
عبدالرضا فرجیراد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر پیشین ایران در نروژ به بررسی این موضوع پرداخته است.
بعید است آمریکاییها به راحتی از شروط ۳ گانه دست بردارند
عبدالرضا فرجیراد به فرارو گفت: «در سند استراتژی دولت ترامپ به صراحت عنوان شده که بر اساس فعالیتهایی که ایالات متحده علیه گروههای مقاومت انجام شده ایران نیز تضعیف شده و به خاطر همین موضوع آمریکا مدعی تشکیل خاورمیانهای جدید است. همچنین در این سند تاکید شده که منافع ایالات متحده ایجاب میکند با کشورهای حاشیه خلیج فارس در حوزههایی از جمله انرژی و هوش مصنوعی، همکاریهایی انجام دهد، چرا که ایالات متحده منافع زیادی در این منطقه دارد و اگر تنگه هرمز بسته شود، ایالات متحده مقابله خواهد کرد. حتی ایالات متحده در این بخش حقوق بشر را هم نادیده میگیرد و میگوید نباید از کشورهای عرب حوزه خلیج فارس که ثروتمند هستند انتقاد کرد. درواقع سران کشورهای عربی را به عنوان متحدان خود از سرزنش درباره مسائلی از جمله مسئله خاشقچی، مصون میداند.»
وی افزود: «اما پرسش اساسی این است که آیا انتشار این سند با سخنان اخیر مقامات ایالات متحده درباره مذاکره با ایران و البته سخنان اخیر عراقچی درباره مذاکره همخوانی دارد یا خیر. طرف آمریکایی از جمله تام باراک اشاراتی داشته که مسیر مذاکره با ایران مسدود نیست. عراقچی هم در گفتوگو با نشریه ژاپنی صحبت از مذاکره و ادامه همکاری با آژانس کرده است. اما این اظهارنظرها فقط ظاهر اولیه ماجرا است. آمریکاییها بارها اشاره کردهاند که ما اجازه نمیدهیم، ایران، به غنی سازی ادامه دهد. بعید هم به نظر میرسد ایالات متحده از شروط سه گانه خود کوتاه بیاید، چون به شکل علنی به این موضوع اشاره کرده است.»
در دوران توقف مذاکرات خیال آمریکاییها راحت است
این دیپلمات با سابقه ایرانی در ادامه گفت: «در ماههای اخیر، مدام شاهد رد و بدل شدن پیغامهایی از سوی طرفین درباره مذاکره و شروط آن بودهایم. همچنین وضعیت ما در حالت نه جنگ و نه صلح، نگه داشته شده است. اما ادامه این وضعیت، کار را برای ما بسیار دشوارتر خواهد کرد و لازم است هرچه سریعتر ابتکاراتی را برای تغییر شرایط اتخاذ کنیم. اگر قرار باشد مدام در خبرها اعلام شود طرف غربی میگوید ما آمادهایم و مقامات ما هم بگویند ما آمادهایم، اما هیچ حرکتی در دیپلماسی کشور انجام نشود و هر دو طرف منتظر نشسته باشند که یک امتیاز بزرگ از طرف مقابل بگیرند، عملا در بن بست خواهیم ماند. این وضعیت برای ما تبعات سنگین تری خواهد داشت تا آمریکایی ها. خیال آمریکاییها راحت است، اما این ما هستیم که فرصتها را از دست میدهیم، تورم سرسام آور را تجربه میکنیم و معیشت مردم با دلار بالای ۱۲۰ هزار تومانی تحت فشار قرار گرفته است. نمیشود که این روند ادامه پیدا کند و نسبت به فشارهای اقتصادی ناشی از سیاست خارجی بی توجه باشیم.»
وی افزود: «همه اینها از جمله عللی است که نشان میدهد باید هر چه سریعتر ابتکار عمل آغاز شود. تا زمانی که وارد گفتوگو نشویم، ابتکار عمل ما هم دیده و اجرا نمیشود. معتقدم «مذاکره محرمانه» میتواند یکی از بهترین راه حلها در شرایط فعلی کشور باشد. بسیاری از رقبای منطقهای و حتی برخی کشورهای غیرمنطقهای در تلاشند بر روند مذاکرات تاثیر بگذارند یا اجازه ندهند روند مذاکرات سیر درست و طبیعی خود را طی کند. شکی نیست و کاملا درست است که بخشی از خواستهای طرف آمریکایی غیرمنطقی و جاه طلبانه است، اما توقف گفتوگوها هیچ اثری به جز اثر مخرب برای ما نخواهد داشت. اگر با دقت سند استراتژی ترامپ را مرور کنید، بیشتر یک سند «پول محور» و «منفعت محور» است.»
پافشاری روی جمله «توپ در زمین آمریکاست» اشتباه است
فرجیراد تاکید کرد: «بنابراین وقتی راهبرد کلی ایالات متحده، پول محور و منافع محور است، در مسائل مختلف سیاست داخلی و خارجی نیز بر همین اصل استوار است. دولت ترامپ به دنبال هر راهکاری است که بتواند به بالاترین سطح خواستههای خود برسد. اما ترامپ شخصی است که دوست دارد در هر مذاکره یا قراردادی به دستاوردهایی برسد؛ بنابراین به دنبال چیزی بالاتر از آن مفادی است که در برجام بود. تکرار و پافشاری ما روی جملههایی مثل «ما آماده مذاکرهایم و توپ در زمین آمریکاست» نه تنها برای ما نتیجه و دستاوردی ندارد و باعث هم نمیشود آمریکاییها پیشقدم شروع مذاکره شوند، بلکه روز به روز طرفین را از مذاکره دور میکند. باید هرچه سریعتر راهکاری برای در دست گرفتن ابتکار عمل و آغاز مذاکره با در نظر گرفتن مصالح ملی کشور پیدا کنیم.»
