۳ انگیزه اتحادیه اروپا برای احیای «برجام»

دیدارنیوز: کارشناس مسائل دیپلماتیک گفت: صحبت‌های روز گذشته آقای بورل را باید در همین چارچوب ارزیابی کرد که بی‌صبرانه منتظر پاسخ مثبت آمریکا و به هر صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات طی چند هفته آینده است. بورل تلاش کرده تا آمریکا را برای تسریع و تسهیل پیشبرد کار توافق تحت فشار قرار دهد.

ساسان کریمی، محقق پسادکتری گروه مطالعات آمریکای شمالی در دانشگاه تهران، در پاسخ به این سوال که نظر شما درباره اظهارات جدید جوزپ بورل چیست که پاسخ ایران نسبت به پیشنهادات آژانس را معقول دانسته و منتظر پیشنهاد آمریکا بوده و قرار است نشستی به زودی در وین برای پایان مذاکرات برگزار شود؟ گفت: من اتحادیه اروپا را دارای بزرگترین انگیزه برای احیای برجام می‌­دانم. چین تا حدی بی‌طرف است، مواضع روسیه تاحد زیادی مشخص است که بیشتر حالت «ناخرسندی» دارد، ایران انگیزه اقتصادی برای احیای برجام دارد، آمریکا در دولت بایدن اگر چه به احیای برجام «بی‌علاقه» نیست، اما وانمود می‌کند احتیاجی هم به آن ندارد.

وی افزود: با توجه به نارضایتی اسرائیل و نفوذ لابی‌­هایی نظیر آیپک در سیاست خارجی و به خصوص سیاست داخلی ایالات متحده نمی‌توان اطمینان داشت که آیا از اساس احیای برجام در صحنه سیاست داخلی آمریکا به سود حزب دموکرات و دولت حاضر آمریکا یا به زیان آن‌ها تمام خواهد شد.

کریمی تصریح کرد: اما اروپا به واسطه بحرانی که در شرق این قاره متحمل شده، اولاً تلاش می‌­کند تا موضوعی امنیتی را در منطقه‌­ای حساس با روش دیپلماسی که کم هزینه‌­ترین روش است، به پایان برساند. از سوی دیگر علیرغم اینکه ایران در حال حاضر توان صادرات گاز به اروپا را ندارد، تحلیل در قاره سبز این است که عرضه رسمی نفت ایران، افزایش عرضه واقعی آن و هم فضای روانی اطراف آن از قیمت انرژی در ماه‌­های آینده خواهد کاست و این به سود اروپاست. سومین انگیزه اروپا هم صادرات به ایران علی‌الخصوص اقلام صنعتی است که این امر با رفع تحریم‌­ها و بازگشت پول نفت به ایران دور از ذهن نخواهد بود. این سه انگیزه، در مقابل کم‌انگیزگی یا با انگیزگی طرف­‌های دیگر به خصوص ایران و آمریکا است که اروپا ابتکار عمل را در دور تازه به دست گرفته و تلاش می‌­کند هرچه زودتر موضوع را با روی میز گذاشتن متن و تعیین زمان برای پاسخگویی به نتیجه نزدیک کند.

وی افزود: صحبت‌های روز گذشته آقای بورل را باید در همین چارچوب ارزیابی کرد که بی‌صبرانه منتظر پاسخ مثبت آمریکا و به هر صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات طی چند هفته آینده است. بورل تلاش کرده تا آمریکا را برای تسریع و تسهیل پیشبرد کار توافق تحت فشار قرار دهد.

کریمی در پاسخ به این سوال که پاسخ آمریکا به پیشنهادات اروپا و ایران چه خواهد بود، گفت: این واقعا یک سوال میلیون دلاری است که پاسخ قطعی آن «دقیقاً نزد هیچکس نیست». یعنی حتی کسانی که در بالاترین سطح متن پاسخ ایران را نوشته یا مخابره کرده‌اند و اروپایی‌ها که از آن باخبر هستند، واقعاً نمی­‌دانند چه پاسخی از جانب ایالات متحده واصل خواهد شد.

وی تصریح کرد: بالاخره می‌­دانیم ایران ضمن پاسخ خود نکات، سوالات یا خواسته‌­های تازه‌­ای مطرح کرده است که بیرون از متن پیشنهادی نوشته شده است. احتمال پذیرش، رد کامل یا موضع میانه از طرف آمریکا وجود دارد. اما در مجموع نمی‌­توان زیاد بر نسخ خوشبینانه یا بدنبینانه تاکید کرد و به نظر می‌­رسد احتمالاً موضع آمریکا حاوی نکاتی باشد که نیاز به مذاکره یا پیام‌رسانی داشته باشد. اما پرواضح است که آمریکا از سوی اسرائیل و از طرف اروپا تحت فشار برای به سرانجام رساندن این مذاکرات است.