«تمسخر» و مرگ خاموش «اعتماد به نفس» در نوجوان

دیدارنیوز ـ دکتر مژگان احمدپور، روان‌درمانگر به بیان عوارض روانشناختی تمسخر نوجوانان توسط اقوام و یا والدین پرداخت و با بیان اینکه آسیب‌های روحی ناشی از این امر تا مدت‌ها در ذهن نوجوان حک شده و در روان او باقی می‌ماند، اظهار کرد: متاسفانه والدین به اثرات این تمسخر‌ها توجه نمی‌کنند و با سکوت در مقابل این رفتار اقوام، شخصیت نوجوان را زیر سوال می‌برند. مطالعات نشان می‌دهد که کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس نوجوان، ناتوان شدن نوجوان در بر قراری ارتباط سالم با دیگران، خود کم بینی، از دست دادن مهارت نه گفتن، ناتوانی در مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی، ترس و اضطراب، افسردگی، بی‌اعتمادی و آسیب رساندن به خود می‌تواند از جمله عوارض روانشناختی این مساله برای نوجوان باشد.

این روانشناس ادامه داد: مهم‌ترین مساله‌ای که منجر به کاهش اعتماد به نفس افراد می‌شود «تمسخر» است. از سوی دیگر با این تمسخر‌ها نوجوان از معاشرت و گفتگو با دیگران می‌ترسد و همواره سعی در کناره گیری از دیگران دارد. در واقع نوجوانانی که مورد تمسخر قرار می‌گیرند معمولا دچار خود کم‌بینی شده و ترجیح می‌دهند از برقراری ارتباط کناره گیری کنند.

به گفته وی، تمسخر نوجوان می‌تواند منجر به ایجاد این تصور در او شود که دیگران از او بهتر هستند و او لیاقت رسیدن به خواسته‌هایش را ندارد.

همچنین این مدرس دانشگاه معتقد است که خشم و عصبانیت ناشی از تمسخر می‌تواند به کابوس‌های شبانه، شب ادراری و رفتار‌های آسیب رسان نظیر روی آوردن نوجوان به اعتیاد نیز منتهی شود.

نوجوانی دوره طغیان است

تمسخر نوجوان حتی برای شوخی هم قشنگ نیست

احمدپور تصریح کرد: تمسخر نوجوان حتی به منظور شوخی هم قشنگ نیست. بعضا اقوام با هدف شوخی و لطیف شدن محافل، نوجوان را با برچسب‌هایی مثل "لاغر مردنی"، "دماغ گنده"، "شکمو" و... مورد خطاب قرار می‌دهند و متوجه نیستند که این برچسب‌ها در روحیه نوجوان باقی مانده و می‌تواند منجر به احساس بد شکلی بدنی و خود پنداره ضعیف در او شود. نوجوانی دوره حساس و طغیان است و این ذهنیت‌های نا درست می‌تواند منجر به اختلال در شخصیت و روحیه نوجوان شود.

این روان‌درمانگر همچنین این را هم گفت که افرادی که به راحتی دیگران را مسخره می‌کنند، دچار "خود کم بینی" بوده و بعضا ممکن است در کودکی مورد تمسخر والدین و یا اطرافیان قرار گرفته باشند.

این روانشناس با تاکید بر اینکه نباید نوجوان را سوژه‌ای برای خنده قرار داد و اگر هدف افراد شادی است بهانه و سوژه‌های مختلفی برای خنده وجود دارد، درباره سکوت والدین به هنگام تمسخر فرزندان، یاد آور شد: سکوت والدین در این شرایط به هیچ عنوان صحیح نیست. بعضا والدین به خیال خود با این سکوت سعی در حفظ احترام اقوام را دارند در حالی که می‌توان در عین حفظ احترام به خواهر و برادر‌های خود و با آرامش، محور بحث را تغییر دهند و اگر این تمسخر‌ها ادامه پیدا کرد در مقابل این رفتار بایستند.

احمدپور معتقد است که والدین وظیفه دارند در چنین شرایطی از فرزند خود طرفداری کنند چراکه آثار این تمسخر‌ها می‌تواند تا بلند مدت بر روحیه نوجوان باقی بماند.

وی افزود: این سکوت والدین احترام به اقوام نیست بلکه مرگ خاموش اعتماد به نفس نوجوان است. حتی نوجوان نیز نباید در مقابل این تمسخر‌ها سکوت کند و با حفظ احترام عمو، خاله و... می‌تواند به آن‌ها بگوید که بر روی این موضوع و مساله حساس است تا اقوام بحث را ادامه ندهند.

این مدرس دانشگاه در پاسخ به این پرسش که بعضا والدین معتقدند نوجوانان بیش از اندازه حساس هستند و باید به اصطلاح "جنبه" خود را بالا ببرند و از شوخی اقوام ناراحت نشوند، تاکید کرد: این مساله ارتباطی با حساس بودن نوجوان ندارد. تمام افراد بر روح و روان و ظاهر خود حساس هستند. کسی حق ندارد با تمسخر دیگران خود را در معرض توجه قرار داده و باقی افراد را بخندند. مطمئنا والدین باید با حفظ آرامش نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند. نوجوانی اوج دوره طغیان و طوفان درگیری است. این تمسخر‌ها باعث می‌شود نوجوان از دایی و عمو و خاله خود کناره گیری کند و محیط امن خانه برایش نا امن شود. نباید به سادگی از این مساله گذشت.

احمدپور در پایان سخنان خود تاکید کرد: برخورد والدین با تمسخر نوجوان از سوی دیگران و اقوام می‌تواند سرنوشت نوجوان را تغییر دهد. عدم آگاهی از شیوه صحیح فرزندپروری والدین از جمله مسائل مهم است. والدین هم خودشان نباید نوجوان را تحقیر کنند و هم نباید به دیگران اجازه تحقیر نوجوان را دهند.