در اندیشه طالقانی، همه افراد متساوی‌الحقوق بودند

دیدارنیوز: در این مراسم که به میزبانی محمد مهدی جعفری، هاشم آقاجری و حسین رفیعی و با سخنرانی فیروزه صابر و ابوطالب آدینه وند برگزار شد، دکتر جعفری که خود از شاگردان و یاران نزدیک مرحوم محسوب می‌شود، به نمایندگی از میزبانان مراسم جلسه را با توضیحات مقدماتی درباره موضوع جلسه آغاز کرد. وی در این بخش «دیگری پذیری» را سنت الهی دانستند که متفاوت از مدارا و به معنای پذیرش حق مخالف بودن است. جعفری در ادامه توضیح داد بر همین اساس آیت الله طالقانی به همه افراد،‌ با هر عقیده‌ای به چشم انسان می‌نگریست و به باور او «دیگر پذیری» به معنای پذیرش همه افراد به عنوان شهروندانی متساوی الحقوق بود. 

پس از پایان سخنان محمدمهدی جعفری، نخستین سخنران مراسم فیروزه صابر، از فعالان اجتماعی، به بحث تقابل دیگر پذیری با دیگر ستیزی پرداخت. وی دیگر پذیری را از جهت داشتن حقوق برابر، زندگی مسالمت آمیز نقطه مقابل دیگر ستیزی به معنی حذف و تحقیر توصیف کرد و افزود: به نظر می‌آید همان طور که هایدگر گفته است شناخت جهان از راه دیگران صورت می‌گیرد، انسان خود را در جمع می‌تواند کشف کند.  باید توجه داشت که به رسمیت شناختن دیگری با صدای متفاوت است نه صدایی که در خدمت باز تولید خودش باشد. 

پذیرش در اندیشه در باور آیت الله طالقانی اگرچه بسیار مهم است راهبرد عملی هم نیاز دارد. این پذیرش فقط در کلام و اندیشه آقای طالقانی نبود، بلکه در عمل نیز تحقق پیدا کرد به همین دلیل در هویت اجتماعی ایشان دیده می‌شد.

صابر در ادامه بت ارجاع به تفسیر طالقانی از آیات قرآن و اهمیت مسئله اختیار و آزادی از دیدگاه طالقانی، قسط را در منظومه فکری وی مهمترین عامل تقویت کننده حفظ حقوق متساوی دانست . ادامه داد: آیت الله طالقانی به سه عنصر رهبران فکری، رهبران سیاسی و الناس اشاره دارند که در کنار هم می‌توانند رشد کنند. در این بین، الناس در مورد رشد خود مسئولیت دارد و نقش آگاهی بخشی آن بسیار مهم است.

سخنران دیگر مراسم ابوطالب آدینه‌وند، پژوهشگر و فعال مدنی، به بیان دغدغه‌هایی پیرامون «دیگر پذیری» در اندیشه طالقانی پرداختند. وی پس از مروری در تبار فکری آیت الله طالقانی به رویدادهای اول انقلاب اشاره داشت که طی آن گروهی به انحصارگرایی روی آوردند و در پاسخ به آسیب‌شناسی این پدیده طالقانی در سخنرانی‌های اواخر عمر خود به مسئله تمرکز زدایی از قدرت می‌پردازد. وی ادامه داد: رفتار طالقانی نشان دهنده نگرش ایشان در به رسمیت شناختن دیگری است. بیانات ایشان در سفر کوبا، ارائه راه حل تشکیل شورا برای مسئله سنندج و برخورد ایشان در مسئله دستگیری فرزندان خود به خوبی نشان دهنده این امر است. آیت الله طالقانی به یک سنت و معرفت بنیادی و رویکرد تساهل باور داشته است که ورای کثرت گرایی است. ایشان به زنجیره وحی معتقد بود و کل این زنجیره در هستی را پذیرفته بود.

مراسم در ادامه برای ساعاتی به صورت گفت و شنود میان مخاطبان جلسه و سخنرانان و میزبانان ادامه یافت که در این بخش هاشم آقاجری، استاد دانشگاه،  در توضیح تفاوت تسامح و رواداری با مسئله دیگر پذیری تصریح کرد:  دیگرپذیری یعنی به رسمیت شناسی دیگری. در این بحث دیگری، خارج از مدار سلطه مطرح است که اشکال مختلفی دارد و یک شکل آن هویت ایدئولوژی است.  همچنین مهم است بدانیم مبانی شناسایی دیگری چیست؟ از منظر آیت الله طالقانی کرامت و برابری و وحدت آنتولوژی انسان مبنای این شناسایی است. در یک قرائت فرمالیستی از قرآن مؤمنان در برابر مشرکان هستند اما در برداشت آیت الله طالقانی بحث دیگران است. از دید او به جای دوگانه مومن و مشرک، این تضاد سلطه‌گر و سلطه شده است یا تضاد قدرت و آزادی است که دیگری را تعریف می کند.

وی در ادامه افزود: این سوال نیز مطرح می‌شود که آیا مسئله دیگری پذیری با لا ادری گری نسبتی دارد؟ که هر چند پاسخی مفصل دارد اما باید گفت در اندیشه آیت الله طالقانی این چنین نیست.

در این بخش همچنین دکتر حسین رفیعی، استاد بازنشسته دانشگاه و فعال سیاسی، نیز توضیح داد بهترین امری که چگونگی دیگرپذیری در تفکر آیت الله طالقانی را نشان می دهد، تشکیل شورا در سنندج،‌ مواجهه ایشان در مسئله دستگیری فرزندان، نگاه ایشان به دکتر مصدق و توصیه او به مرحوم صدر حاج سید جوادی درباره هم محله‌ای ارمنی ایشان است. 
در پایان جلسه نیز محمدمهدی جعفری به جمع بندی مباحث نطرح شده در جلسه پرداخت و بر ضرورت توجه به مسئله دیگر پذیری در شرایط امروز کشور تأکید کرد.