شرایط مذاکرات وین پیچیده‌تر از قبل شده است. ایران و آمریکا مشغول وارد کردن فشار به یکدیگر در میدان هستند تا شاید در میز مذاکره امتیازی به دست آورند. دولت ابراهیم رئیسی هم در راه است و راه احیای برجام دشوارتر از قبل به نظر می‌رسد.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: مذاکرات وین با هدف احیای برجام شش دوره برگزار شده و طبق اظهارات مقامات حاضر در مذاکرات به پیشنویس اولیه‌ای رسیده‌اند. با این حال هنوز تاریخ مشخصی برای دور هفتم مذاکرات معین نشده است.
مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در مورد احیای این قرارداد از میانه فروردین ماه آغاز شد و تاکنون شش دور آن انجام شده است. هیأت‌های مذاکره‌کننده در وین اواخر خرداد برای رایزنی و تصمیم‌گیری نهایی به پایتخت‌های خود بازگشتند و هنوز مشخص نیست که چه زمانی دوباره جمع می‌شوند. این در حالی است که بیشتر مقامات حاضر در مذاکرات از متن نهایی صحبت کرده‌اند که اختلافات جزئی در آن وجود دارد.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین در مورد برگزاری دور جدید مذاکرات گفته است: «مذاکرات وین بر سر برجام به محض آماده شدن تمامی کشورهای مشارکت‌کننده برای آنچه که قرار است دور آخر مذاکرات باشد، ادامه خواهد یافت. این مسئله هنوز محقق نشده است. برخی از طرفین به زمان بیشتری نیاز دارند. به نظر می‌رسد که ما زودتر از هفته آینده در وین دیدار نخواهیم کرد.»
اخیراً شاهد افزایش فشار (ایران و آمریکا) به طرق مختلف بر طرف مقابل هستیم. این فشار می‌تواند برای گرفتن امتیازات بیشتر ارزیابی می‌شود، اما عده‌ای معتقدند عدم انعطاف دو کشور ممکن است به شکست احیای برجام یا به عقب افتادن آن منجر شود. در این گزارش به بررسی چند مورد از فشارهای دو کشور بر یکدیگر را در چند هفته اخیر بررسی می‌کنیم.
توافق میان ایران و آژانس برای بار سوم به پایان رسیده است و تا امروز ایران تلاشی برای تمدید این توافق نداشته است. تا جایی که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کارشناسان آژانس هشدار داده‌اند که بدون تمدید توافق ایران با این نهاد مذاکرات احیای برجام در وین به مشکل برخواهد خورد. مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، دو بار با ایران برای تمدید این مهلت تماس داشته، ولی پاسخی از ایران دریافت نکرده است.
پیش از آن نیز، آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه آمریکا گفته بود: «اگر به این کار‌ها ادامه دهند، اگر هر بار بیش از پیش از سانتریفوژ‌های پیشرفته‌تر و بازهم پیشرفته‌تر بهره بگیرند، ما به نقطه‌ای می‌رسیم که از منظر سیاسی بازگشت به توافق هسته‌ای برای ما بسیار دشوار خواهد شد.»
شبکه سی‌ان‌ان به نقل از یک مقام ایرانی مدعی شده است که تهران قصد دارد تا زمانی که توافقی برای احیای برجام به دست نیاید، فیلم دوربین‌های نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی را در اختیار آژانس قرار ندهد. بی شک چنین تصمیمی فشار‌ها بر مذاکرات کنونی در وین با هدف بازگرداندن آمریکا و ایران به برجام را افزایش خواهد داد.
خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال مدعی شد که ماسیمو آپارو، معاون مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی برای گفتگو پیرامون همکاری ایران با آژانس به تهران خواهد آمد. کاظم غریب‌آبادی، سفیر ایران در سازمان‌های بین‌المللی در وین می‌گوید این سفر در راستای فعالیت‌های روتین پادمانی است و برای او گفت‌وگویی در نظر گرفته نشده است.
حال باید دید ایران سعی میکند این فشار از راه تمدید نکردن توافق با آژانس انرژی اتمی را ادامه دهد یا خیر؟
تنش میان آمریکایی‌ها و نیرو‌های نزدیک به ایران در عراق و سوریه بالا گرفته است. هفته گذشته آمریکا به مواضع نیرو‌های حشدالشعبی و ... حملاتی داشت. جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا گفته است: «من دستور حملات هوایی را صادر کردم که هدف آن سایت‌هایی بود که گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران و مسئول حملات اخیر به کارکنان آمریکایی در عراق از آن‌ها استفاده می‌کردند و من اختیار قانونی صدور چنین دستوری را دارم.» از سوی دیگر جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید بیان کرده است که جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا طبق قوانین آمریکا و قوانین بین المللی فرمان این حملات را صادر کرده است.
در واقع حملات هوایی آمریکا در عراق و سوریه را نشانه پایین آمدن سطح تحمل دولت جدید ایالات متحده در برابر نیرو‌های وابسته به ایران میدانند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد آمریکاهم فشار بر ایران برای امتیازگیری بیشتر در مذاکرات وین را از این طریق دنبال میکند. این حملات برای دومین بار از زمان آغاز ریاست جمهوری جو بایدن صورت گرفته است. البته به نظر می‌رسد آمریکا سعی دارد در کنار فشار به نیرو‌های وابسته به ایران نشان دهد این حملات با هدف بازدارندگی صورت می‌گیرد.
اسرائیلاین روز‌ها با دولت جدید خود در بین مذاکرات وین نقش پر رنگی بازی میکند. جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، ۷ تیر در دیدار با رئوون ریولین، رئیس جمهوری اسرائیل در کاخ سفید به او اطمینان داد که ایران هرگز به سلاح اتمی دست نخواهد یافت.
مذاکرات دو کشور برای احیای برجام موجب نگرانی اسرائیل شده است. یائیر لاپید، وزیر خارجه اسرائیل به تازگی گفته است که کشورش در خصوص بازگشت احتمالی آمریکا به برجام، ملاحظات جدی دارد.
تنش در میان ایران و اسرائیل نیز از سال گذشته بالا گرفته است. به تازگی هم روزنامه نیویرک تایمز مدعی شده که به یک کشتی تجاری متعلق به اسرائیل حمله صورت گرفته وممکن است از سوی ایران بوده باشد. با این حال ایران مسئولیت این حمله را بر عهده نگرفته است. بی‌شک اسرائیل نگران توافق آتی ایران و آمریکا خواهد بود و سنگ اندازی خواهد کرد. با این حال باید دید تصمیم واشنگتن برای احیای برجام چه خواهد بود.
برخی از کارشناسان معتقدند دو طرف سعی دارند مذاکرات را کش دهند تا دولت جدید در ایران مستقر شود. این گروه معتقدند دولت جو بایدن خواستار توافق با دولت اصولگرای جدید است، زیرا عمر دولت حسن روحانی رو به پایان است. البته باید دید که آیا ابراهیم رئیسی تیم مذاکره کننده را تغییر می‌دهد یا خیر؟ البته آمریکایی‌ها هم بار‌ها اعلام کردند که میدانند که تغییر دولت در ایران بر مذاکرات تاثیری نخواهد داشت، با این حال توافق با یک دولت اصولگرا برای آمریکا تضمین شده‌تر خواهد بود.
در این خصوص علی ربیعی، سخنگوی دولت گفته است در صورتی که نتوانیم تا پایان دولت آنچه مد نظر ماست به تحقق برسد بنابر تشخیص تصمیم گیرندگان عالی نظام دولت سیزدهم این قضیه را برعهده خواهد گرفت. حسن روحانی، رئیس جمهوری نیز تلویحا اشاره کرده که به تیم مذاکره کننده اختیار داده نمی‌شود و هنوز مذاکرات وین به نتیجه نرسیده است. پیش از این رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته بود برای احیای توافق هسته‌ای باید منتظر تشکیل دولت جدید ایران شد.
بدون شک ایران و آمریکا به خوبی میدانند راهی جزء احیای برجام برای کاهش تنش میان دو کشور و منطقه وجود ندارد. بر همین اساس سعی خواهند کرد که مذاکرات وین به نتیجه مطلوب برسد. اما با اعمال فشار در هفته‌های اخیر ممکن است شرایط برای این قرارداد پیچیده‌تر شود.
