از اصلی‌ترین حواشی مناظره سوم لیستی بود که عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی و کاندیدای انتخابات به ابراهیم رئیسی رئیس دستگاه قضا و کاندیدای دیگر انتخابات داد، لیستی حاوی نام ۱۱ ابربدهکار بانکی.
دیدارنیوز ـ سرویس اقتصادی: دانه درشت‌ها، کله‌گنده‌ها، هزار فامیل اقتصاد ایران، اینها القابی است که بر روی سرمایه‌دارترین افراد ایران گذاشته‌اند، کسانی که عموماً جز بزرگترین بدهکاران به سیستم بانکی کشور نیز هستند. بحث بدهکاران بانکی به مناظرات انتخاباتی نیز کشیده شد و به یکی از محور‌های مناظره بین سید ابراهیم رئیسی و عبدالناصر همتی تبدیل شد. ابراهیم رئیسی، همتی را به عنوان رئیس بانک مرکزی در مبارزه با ابربدهکاران بانکی به کم‌کاری متهم می‌کرد و عبدالناصر همتی مدعی بود توانسته بخش بزرگی از بدهی‌های این بدهکاران را به سیستم مالی کشور باز گرداند و رئیسی را، به عنوان رئیس قوه قضاییه متهم به کم کاری در مقابل این بدهکاران می‌کرد.
این بگو مگو ادامه داشت تا در نهایت در مناظره سوم، عبدالناصر همتی برگه‌ای حاوی اسم یازده ابربدهکار بانکی را به رئیسی داد و از او خواست تا این افراد را به مردم معرفی کند. ابراهیم رئیسی، اما منفعلانه با این پدیده برخورد کرد، اگرچه که از نظر حقوقی نیز نمی‌توانست اسم کسانی را که در دادگاه صالحه محکوم نشده‌اند، منتشر کند چرا که اطلاعات بانکی افراد و بدهکاران بانک‌ها، جزو اطلاعات محرمانه بانک‌ها به شمار می‌رود و طبق قانون بانک‌ها اجازه افشای آن‌ها را جز به اجازه دستگاه قضا ندارند.
با پایان مناظرات انتخاباتی، اما اسامی این یازده نفر به دست رسانه‌ها رسید و موجی خبری به راه انداخت. اسامی این یازده نفر در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد و کاربران در رابطه با این بدهکاران بانکی صحبت می‌کردند.
اما این یازده نفر چه کسانی هستند؟ در این گزارش قصد داریم اجمالاً ابربدهکاران بانکی ایران را معرفی کنیم.
برادران ریخته‌گران علاوه بر بدهی ۸۸۰ میلیارد تومانی به بانک سرمایه، جزء ابربدهکاران بانک تجارت نیز هستند.
در پایان سال مالی ۹۷ نزدیک به ۱۷ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از مطالبات بانک تجارت مربوط به ۱۷ شخص و شرکت بوده که در میان آن‌ها، نام برادران ریخته‌گران نیز دیده می‌شود.
اوج داستان ریخته‌گران از خرید بخش قابل توجهی از سهام بانک سرمایه شروع می‌شود. او در اسفند سال ۸۶، یعنی زمانی که محمدباقر قالبیاف شهردار تهران بود، برای خرید بانک سرمایه اقدام می‌کند. شهرداری تهران در آن زمان، مالک ۳۸ درصد از سهام بانک سرمایه بود. آن‌طور که در رسانه‌ها گفته می‌شود وی یک قرارداد با شهرداری تهران امضاء می‌کند که در ازای تأمین ۸۰ هزار تن میلگرد برای ساخت تونل توحید، بلوک ۳۸ درصدی سهام بانک سرمایه به او واگذار شود. ریخته‌گران بدون پرداخت هیچ مبلغی و با ارائه یک حواله جعلی انبار آهن، مالک ۳۸ درصد سهام بانک سرمایه می‌شود و شهرداری تهران وقتی برای گرفتن میلگرد مراجعه می‌کند تنها با یک انبار خالی در شورآباد تهران روبرو می‌شود.
بنا به گفته نماینده دادستان در جلسات دادگاه بانک سرمایه، این بانک در ۱۴ هزار میلیارد تومان از اموال فرهنگیان خیانت در امانت کرده است. ۴۷ درصد از سهام بانک سرمایه مربوط به صندوق ذخیره فرهنگیان و ۳۸ درصد از سهام مربوط به گروه ریخته‌گران (برادران ریخته‌گران) بوده است.
براساس این لیست برادران ریخته‌گران یازدهمین ابربدهکار بانک تجارت هستند که مبلغ ۷۴۵ میلیارد تومان به بانک مذکور بدهکار هستند.
بهروز ریخته‌گران در سال ۱۳۹۸ به جرم اخلال در نظام اقتصادی از طریق تحصیل مال نامشروع به ۱۵ سال حبس محکوم شد، سپس این حکم در دیوان عالی نقض شد و برای بررسی بیشتر به شعبه هم‌ارز منتقل شد و در نهایت به رد مال محکوم شد.
کارآفرین شهیر ایرانی و بنیانگذار شرکت پروفیل ساوه و گروه صنعتی صفا است. محمد رستمی صفا در خرداد سال ۱۳۲۶ در تهران و در خانواده‌ای بازرگان در حوزه آهن و فولاد به دنیا آمد. محمد رستمی صفا از پیمانکاران قدیمی شرکت ملی گاز است که در دوران کاری خود نیز مرتکب تخلفات مالی از جمله پرداخت رشوه و گردش غیر قانونی وجوه در سیستم بانکی برای دریافت وام شده بود.
وی مدیرعامل و رییس هیات مدیره چند شرکت معظم مرتبط با صنایع گاز نیز بوده و هست که از آن جمله می‌توان به گروه صنعتی صفا شامل شرکتهای نورد و پروفیل ساوه، پیلوت گاز (کارخانه تولید کننده اجاق گاز خانگی)، فولاد کاشان، نورد صفا و... نام برد.
وی عضو اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران و ایتالیا نیز بوده که از تاریخ ۲۷ تیر ۸۶ به مدت سه سال انتخاب شده است.
وقتی چند سال پیش نام رستمی صفا به عنوان یکی از بدهکاران بانکی با رقم ۱۲۰۰ میلیارد تومان بدهی بیرون آمد، همه توجهات به وی جلب شد و آن را بزرگترین بدهکار بانکی دانستند. اندکی که گذشت سخن از ارقام ۲ و ۴ هزار میلیارد تومانی گفته شد و احتیاط‌ها در اعلام اسامی جای خود را به جسارت داد و البته شبکه‌های مجازی نقش مهمی را در این میان ایفا کردند. طبق اطلاعات موجود رستمی صفا در ۲۸ شهریور سال ۸۵ موفق شد ۲۸.۸ درصد سهام بانک پارسیان را که در مالکیت ایران خودرو بود، به ارزش حدود ۲۹۳ میلیارد تومان بخرد. این معامله نام دومین معامله بزرگ آن زمان بورس ایران پس از معامله صدرا را به خود گرفت، ولی سیزده روز بعد یعنی ده مهر، بورس معامله یاد شده را به دلیل دیر رسیدن ضمانتنامه لغو کرد. اما اصل ماجرای لغو این بود که این معامله بعد از انتقاد مستقیم رئیس جمهور وقت از مدیرعامل بانک پارسیان در سفر استانی به نظرآباد کرج، بهم خورد و رستمی صفا به عنوان مفسد اقتصادی معرفی شد. رستمی صفا که از بدهکاران بزرگ بانک پارسیان است، می‌خواست با اخذ وام از این بانک مبلغ ۲۹۳ میلیارد تومان از وجوه خود بانک را برای خرید بانک هزینه کند.
نصرالله ایزدپناه به همراه برادرش در اوایل انقلاب کار خود را در شیراز و با کارگاهی کوچک شروع کردند، ولی با گذشت ۴ دهه توانسته‌اند یکی از بزرگترین مجموعه‌های تولید لوازم آشپزخانه (سینک ظرفشویی، هود و…) را تأسیس کنند.
مجموعه اقتصادی ایزدپناه شامل چند کارخانه معظم، از جمله مجموعه البرز، شرکت استیل البرز و شرکت هفت الماس است. نصرالله ایزدپناه به همراه سه پسرش مدیریت این مجموعه‌ها را بر عهده دارند.
خانواده ایزدپناه از طرف شرکت هفت الماس به مبلغ ۵۹۱ میلیارد تومان به بانک اقتصاد نوین بدهکار است.
او و خانواده‌اش نیز از کارآفرینان ایرانی هستند که علی‌رغم بدهکاری بانکی، ولی به دلیل ایجاد گردش مالی بسیار بالا در صنعت کشور هیچ‌گاه به عنوان مخل در نظم اقتصادی شناخته نشده‌اند.
خانواده گرامی از دهه ۱۳۳۰ به‌عنوان اولین تاجران چای با برند گلستان شناخته می‌شوند. طبق جدول تسهیلات و تعهدات کلان بانک‌های کشور، مانده تسهیلات و تعهدات خانواده گرامی به پنج بانک اقتصادنوین، پاسارگاد، خاورمیانه، سامان و گردشگری تا پایان سال ۹۷ حدود سه‌هزار و ۳۹۳ میلیارد و ۲۸ میلیون تومان (رقمی نزدیک به ۳۴۰۰ میلیارد تومان) است.
بررسی جزئیات این تسهیلات و تعهدات نشان می‌دهد بالاترین رقم مانده تسهیلات خانواده گرامی مربوط به بانک پاسارگاد با دوهزار و ۴۴۳ میلیارد تومان است. پس از پاسارگاد، نزدیک به ۵۲۱ میلیارد از مانده تسهیلات و تعهدات خانواده گرامی مربوط به بانک اقتصادنوین است. در رتبه سوم اعطای تسهیلات به خانواده گرامی، بانک سامان قرار دارد که در پایان سال ۹۷ مانده تسهیلات و تعهدات این بانک از خانواده گرامی حدود ۲۱۶ میلیارد تومان است. بانک خاورمیانه چهارمین بانکی است که مانده تسهیلات و تعهدات خانواده گرامی به این بانک، رقمی نزدیک به ۱۳۷ میلیارد تومان (دقیقا ۱۳۶ میلیارد و ۹۱۶ میلیون تومان) است. در ردیف پنجم، بانک گردشگری (بانک وابسته به مهدی جهانگیری برادر معاون اول رئیس‌جمهوری) قرار دارد که مانده تسهیلات و تعهدات خانواده گرامی به این بانک در پایان سال مالی ۹۷، حدود ۷۵ میلیارد و ۷۸۰ میلیون تومان بوده است.
براساس اطلاعاتی که در بخش تسهیلات کلان بانک‌ها درج شده، مانده تسهیلات و تعهدات ۳۴۰۰ میلیارد تومانی خانواده گرامی به پنج بانک از طریق اطلس‌خودرو، آسان‌موتور، گلستان، صنایع غذایی پردیس، کیفیت فنون، محور ماشین و فروشگاه‌های زنجیره‌ای اوشانک (موسس فروشگاه‌های تخفیفی هفت) دریافت شده است. طبق آنچه در وبسایت شرکت اطلس‌خودرو آمده، این شرکت نماینده رسمی کمپانی کیاموتورز کره‌جنوبی است.
شرکت گلستان دیگر شرکت گروه گرامی است که قدمت آن به دهه ۱۳۳۰ می‌رسد. در زیرمجموعه گلستان نام‌هایی، چون توینینگز (از برند‌های لوکس و اشرافی چای دنیا)، صنایع غذایی پردیس، محصولات هاتی‌کارا و انواع چای هندی و سیلان دیده می‌شود. دیگر شرکتی که در زیرمجموعه گروه گرامی، تسهیلات نسبتا قابل‌توجهی از بانک‌ها دریافت کرده، فروشگاه‌های زنجیره‌ای اوشانک بوده که مؤسس فروشگاه‌های تخفیفی هفت است. محور ماشین نیز دیگر شرکتی از خانواده گرامی است که واردکننده ماشین‌آلات راه‌سازی، لیفتراک و قطعات برند کوماتسوی ژاپن است. علاوه‌بر این، کیفیت فنون یکی دیگر از شرکتهای خانواده گرامی است که زمینه فعالیت آن بازرسی کالا و کنترل کیفیت با دامنه کاری مواد غذایی، محصولات کشاورزی، روغن‌های گیاهی، محصولات آرایشی، بهداشتی و سلولزی، خودرو، قطعات خودرو و ماشین‌های راه‌سازی ذکر شده است.
خانواده گرامی نیز به مانند خانواده ایزدپناه، با وجود بدهکاری بانکی توانسته‌اند گردش مالی عظیمی در حوزه صنعت کشور رقم بزنند.
بررسی‌های دیدارنیوز برای رسیدن به نام ابربدهکاری با نام خانوادگی شفیعی تا به اینجا نتیجه بخش نبوده است. از میان سرمایه‌داران و کارآفرینان ایرانی چند صنعت‌گر و یا فعال حوزه صنعت برق با نام خانوادگی شفیعی موجود است که اطلاعاتی از بدهی آن‌ها به بانک‌های کشور در دست نیست. دیدارنیوز به محض اطمینان از هویت این ابربدهکار بانکی نام او را منتشر می‌کند.
مهدی فلاحتیان را به عنوان یکی از شرکای بابک زنجانی می‌شناسند و بر اساس آنچه نماینده دادستان در دادگاهی که او را به اتهام اخلال در نظام اقتصادی محاکمه می‌کرد گفته است، بخشی از پول‌های بابک زنجانی به حساب فلاحتیان واریز شده است.
فلاحتیان خود را یکی از خادمان به کشور در امر دور زدن تحریم‌ها می‌داند.
بر اساس کیفرخواست دادگاه محاکمه فلاحتیان، او متهم به مشارکت در اخلال عمده در نظام ارزی کشور از طریق عضویت در شبکه کلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع به میزان ۳۸۹ میلیون درهم از بانک ملت و تحصیل نامشروع مبلغ ۲۲۰ میلیون درهم از بانک پارسیان است. او با مجید سعادتی، کارمند ۴۷ ساله بانک ملت تبانی کرده و تسهیلات کلان ارزی بدون تودیع وثیقه دریافت کرده است. هم چنین حسین ابوالحسنی متهم به عضویت در شبکه کلاهبرداری مهدی فلاحتیان و اسماعیل احدی آزاد، از همدستان وی محسوب می‌شود که متهمان ردیف ششم و هفتم پرونده موسوم به فساد علی دیوانداری هستند.
عمده تسهیلات دریافتی نامبرده برای واردات ورق گالوانیزه و تیر آهن از چین و هندوستان بوده است.
محمدجواد اقدامیان، مالک برند‌های مشهوری همچون «ویستا و ینا بست» هفتمین دریافت‌کننده بیشترین تسهیلات از بانک سرمایه است.
اقدامیان با هشت شرکت وینابست، ویستابست، آتیه‌سازان سارا، پارت پولاد، ساران کالا، مهندسی همراهان فناوری اطلاعات، پلیمر پلاست پارس و تهران تولید توانسته طی سال‌های ۸۶ تا ۹۱ هشت فقره وام از بانک سرمایه دریافت کند که براساس آخرین صورت مالی بانک سرمایه، وی در پایان سال ۹۷ درمجموع حدود ۵۱۱ میلیارد و ۴۰۳ میلیون تومان به بانک سرمایه بدهکار بوده است. اقدامیان درمجموع ۱۹۵ میلیارد تومان وثیقه نزد بانک سرمایه دارد که ۹۸ میلیارد تومان آن چک بانکی، ۸۷ میلیارد تومان سفته و ۱۰ میلیارد تومان نیز سند ملکی است.
العقیلی کسی است کسی که در دولت احمدی نژاد توسط یکی از دیگر از افراد ذی‌نفوذ سیستم بانکی کشور حمایت می‌شد، با وجود صد‌ها میلیارد بدهی به سیستم بانکی کشور، وام‌های متعدد دیگری - با حمایت این فرد مرموز - از برخی بانک‌ها و شرکتهای سرمایه گذاری زیر مجموعه بانک‌ها، دریافت کرده است. شدت حمایت این فرد بانفوذ به اندازه‌ای است که وی با اعمال اشتباهات محاسباتی در یکی از بانک‌ها، قصد تسویه بدهی‌های العقیلی را داشته است، اما مدیرعامل وقت این بانک، متوجه اقدامات متقلبانه فرد حامی العقیلی شده و مانع ادامه اقدامات وی شده است.
او یک سرمایه‌دار اماراتی به نام محمد سعید العقیلی است که چند سال گذشته از سوی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا به دلیل مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی مربوط به ایران تحریم شد.
حالا چند سالی می‌شود که گفته می‌شود العقیلی فوت کرده و دستش از جهان کوتاه شده، اما هنوز در صحت این خبر محل تردید وجود دارد. تردیدی که به مطالبات بسیار زیاد مالی کشورمان از وی گره خورده و پرونده این طلب‌های نفتی را به نوعی به کما برده است، تا جایی که نمی‌دانیم آیا امیدی به زنده شدن این مطالبات وجود دارد یا خیر؟
سید محمد صدر هاشمی‌نژاد متولد سال ۱۳۲۹ در شهر هنزاء، شهرستان رابر، استان کرمان است. هنزاء جایی است در کوهستان هزار بین جیرفت و رابر. خانواده‌اش یکی از خانواده‌های معمولی، اما با فرهنگ بودند. تا دیپلم را در کرمان خواند و بعد در رشته مهندسی دانشکده فنی تبریز مشغول تحصیل شد.
وی از مؤسسان اولین بانک خصوصی کشور (اقتصاد نوین) و رئیس هیأت‌مدیره همان بانک است. مدیر عامل شرکت توانمند ساختمانی استراتوس بوده و در زمینه ساختمان‌سازی و بازرگانی از بزرگان به شمار می‌رود.
خانواده صدرهاشمی در ایران مالک شرکت استراتوس هستند که توسط پدر علی صدرهاشمی تاسیس شده است.
محمد صدر هاشمی ۳۰۰۰میلیارد تومان بدهی بانکی دارد. او از بانک خودش (اقتصاد نوین) ۱۴۰۰میلیارد تومان وام گرفته و ۱۳۶میلیون یورو بدهی معوق دارد!
پسر او، یعنی صدرهاشمی‌نژاد نیز در ایالات متحده به اتهام ارسال بیش از ۱۱۵ میلیون دلار از ونزوئلا به ایران از طریق بانک‌های آمریکایی بازداشت شد.
دومین نامی که در لیست دستنویس همتی، به عنوان ابربدهکار بانکی ثبت شده، عظام یا همان گروه قطعات خودرویی عظام است. عباس ایروانی مدیرهلدینگ عظام است که پرونده اتهامات مالی‌اش به همراه ۶ نفر دیگر در سال ۹۸ به دادگاه رفت. ایروانی متهم به بدهی ۳ هزار میلیار تومانی بانکی و فساد ۷۶۴ میلیون دلاری بود. اتهام اولیه ایروانی افساد فی‌الارض بود، اما بعد از جلسات محاکمه، دادگاه این اتهام را به اخلال در نظام اقتصادی تقلیل داد.
گزارش نماینده دادستان نشان می‌دهد، ایروانی با خیلی‌ها در بدنه دولت ارتباط نزدیک داشته است. دادستان مدعی است گروه قطعه‌سازی خودرو عظام با رشوه دادن به مسئولان گمرک و جعل اسناد، قطعات را از کشور چین وارد کرده و روی آن‌ها برند ایرانی می‌زده است. همچنین در کیفرخواست دادستان آمده که این شرکت به صورت غیرقانونی قطعات بنزین‌سوز را با عنوان گازسوز به کشور وارد و به جای پرداخت عوارض ۲۰ درصدی، تنها ۵ درصد را پرداخت کرده است.
در جلسات دادگاه گفته شده مسئولان شرکت عظام برای پیشبرد فعالیت‌های خود به بسیاری از مسئولان و کارمندان سازمان‌های دولتی رشوه داده‌اند؛ به ادعای متهمان این پرونده، ایروانی جز مسئولان گمرک به بسیاری دیگر از مسئولان هم رشوه‌هایی داده است. پرداخت رشوه به مدیران بانک مسکن و ملی، مسئولان وزارت صمت، مسئولان اداره‌های صنعت و معدن استان‌های مختلف و شرکتهای خودروسازی سایپا و ایران‌خودرو ازجمله اقدامات ایروانی بوده است. چند ماهی است که جلسات دادگاه ایروانی و گروه عظام خاتمه یافته، اما هنوز این پرونده به صدور حکم نرسیده و در قوه قضائیه معطل مانده است.
رسول دانیال‌زاده، معروف به سلطان فولاد یکی از بزرگترین بدهکاران بانکی ایران است که در تاریخ ۲۲ آبان ۱۳۹۸ خبر بازداشت او در کشور آلمان و بازگرداندنش به ایران منتشر شد. دانیال زاده بدهکار بانکی در دهه هفتاد بیشتر تمرکز خود را بر شعبه فردوسی بانک ملی گذاشت. اخذ وام و ال سی‌های کلان به اسم کارخانه نورد سمنان که در اغلب موارد با تخلف در اسناد و محل مصرف همراه بود، رشد سریع مالی او را رقم زد.
تنها معوقات او به بانک ملی از سقف ۳۰۰۰ میلیارد تومان گذشته است. دانیال زاده بخش عمده این تسهیلات بانکی را صرف خرید فولاد کاویان و مجتمع فولاد گیلان و همچنین برج سازی در داخل و خارج کشور کرده که، از جمله آن برج‌هایی در منطقه کامرانیه تهران است.
آبان ۹۸، غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضائیه درباره پرونده دانیال‌زاده گفت: رسول دانیال زاده یکی از بدهکاران کلان بانکی کشور که در پرونده حسین فریدون به اتهام پرداخت رشوه محکوم شده و پس از دستگیری اکبر طبری به خارج از کشور گریخته بود، با طراحی و هدایت پاسداران گمنام امام زمان (عج) در سپاه به کشور بازگشت.
وی افزود: این فرد بیش از چهار هزار میلیارد تومان بدهی بانکی داشته و از مرتبطان نزدیک اکبر طبری و حسین فریدون است.
اسماعیلی ادامه داد: برابر اطلاعاتی که در پرونده جمع کردیم، نامبرده حدود ۴ هزار میلیارد تومان بدهی بانکی دارد و در پرونده‌ای که محکوم شده بود، در پرونده آقای حسین فریدون محکومیت حاصل کرده و در پرونده آقای طبری و همدستان او هم در زمره متهمان است.
