متخصصانی که در این دو سال بار‌ها با این پیک‌ها دست‌وپنجه نرم کرده‌اند، بر این باورند که اگر نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی کوچک‌ترین اهمال و کوتاهی داشته باشیم، شکل‌گیری موج پنجم شیوع کرونا و افزایش آمار ابتلا و مرگ خارج از ذهن نخواهد بود.
دیدارنیوز ـ آمار‌های فوتی‌های کرونا پایین آمده و بیمارستان‌ها کمی خلوت‌تر شده است. رنگ‌بندی شهر‌های کرونایی ایران کمی تغییر کرده است و حالا قرمزِ یک‌دست جای خودش را به نارنجی و زرد داده تا کمی کادر درمان نفس تازه‌ای بکشند و روز‌های عادی‌تری را تجربه کنند. این روزهایِ کمی آرام‌تر را پیش از این هم باز تجربه کرده بودیم، اما در آن زمان نیز این آرامش قبل از طوفان بود؛ دوباره پیک‌های دوم و سوم و چهارمی آمدند که هر کدام خودش طوفانی را به پا کرد. متخصصان می‌گویند تا وقتی که شرایط کمی آرام شود و مردم عادی‌انگاری کنند که این شرایط ادامه پیدا می‌کند، شاهد موج‌های پنجم و ششم کرونا خواهیم بود. چه بسا که این موج‌ها سهمگین‌تر و خطرناک‌تر خودنمایی کند.
اما ماجرا از آنجا جدی‌تر می‌شود که برخی از شهر‌های جنوبی کشور دوباره رنگ قرمز به خود گرفته‌اند و این می‌تواند خبر پیک پنجم را قبل از همه‌گیرشدن آن بدهد. این هشدار را آمیتیس رمضانی، رئیس بخش تحقیقات انستیتو پاستور ایران، می‌دهد و می‌گوید ماجرای پیک پنجم از آنجا شروع شده است که برخی از شهر‌های جنوبی کشور دوباره قرمز شده‌اند. سویه‌های هندی و آفریقای جنوبی در این محدوده افزایش پیدا کرده است. سویه هندی بیش از ۴۰ درصد نسبت به سویه‌ها و جهش‌های دیگر مسری‌تر است و در حال حاضر این سویه در جنوب کشور منتشر شده و به سمت مرکز در حال حرکت است که اگر جلوی آن گرفته نشود این سویه‌ها در کل کشور منتشر می‌شود.
بیشتر بخوانید: زمان اعلام نتایج قرعه کشی سایپا شنبه ۲۲ خرداد+ لینک اسامی برندگان سایپا
ماجرا از آنجا کمی خطرناک‌تر به نظر می‌رسد که سویه هندی زورش به برخی از واکسن‌ها می‌چربد و می‌تواند حتی افرادی که واکسن زده‌اند را گرفتار کند. رمضانی در این خصوص این گونه توضیح می‌دهد که بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر در مناطقی که ویروس جهش‌یافته هندی و آفریقای جنوبی وجود دارد، برخی از افرادی که واکسن هم زده‌اند یا پیش از این کرونا گرفته‌اند و هنوز آنتی‌بادی در بدن‌شان است به این سویه مبتلا می‌شوند و این ویرس جدید توان این را دارد که اثر آنتی‌بادی را خنثی کند.
این فوق تخصص بیماری‌های عفونی تأکید می‌کند که در حال حاضر تنها فایزر و آسترازنکا و بهارات هندی نسبت به این سویه تأثیر خوبی دارد و هنوز مشخص نیست که سایر واکسن‌ها چه تأثیری بر روی این بیماری خواهند داشت.
رمضانی از نبود واکسن و تزریق‌نشدن دوز دوم آن برای برخی از افراد اظهار نگرانی می‌کند و معتقد است که اگر روند تزریق واکسن سرعت پیدا نکند، موج پنجم اجتناب‌ناپذیر است. او می‌گوید: «دوز اول واکسن به سرعت انجام شد، اما اینکه دوز دوم واکسن در برخی از مراکز با تأخیر انجام شده است، خطرناک است.»
اگر دوز دوم دو واکسن آسترازنکا و اسپوتنیک تا سه ماه با تأخیر برسد باز مشکلی ندارد، اما تزریق سایر واکسن‌ها باید به فاصله دو هفته صورت گیرد و تأخیر در این موضوع می‌تواند خاصیت دوز اول آن را نیز از بین ببرد. به همین دلیل کمبود واکسن می‌تواند ریسک به وجود آمدن پیک پنجم را افزایش دهد.
هر بار که مردم احساس کردند که از ابتلا به کرونا در امان هستند با مشکل روبه‌رو شده‌اند و زمینه برای بروز پیک کرونا به وسیله خود مردم فراهم شده است. تردد‌ها بیشتر و سفر‌ها و دورهمی‌ها و عدم رعایت نکات بهداشتی در کنار هم باعث شده است که آمار‌های ابتلا بالا برود.
رمضانی تأکید می‌کند اگر همه افراد ماسک بزنند و فاصله‌ها را رعایت کنند، می‌توانند در این دوره شروع پیک را به تأخیر بیندازند.
رئیس مرکز تحقیقات انستیتو پاستور ایران بر این باور است که نباید از بحث کولر در این روز‌های گرم غافل ماند. او می‌گوید: «وقتی کولر هم در یک محیط بسته روشن است بهتر است که حتما پنجره یا در باز باشد تا هوا در جریان قرار گیرد؛ زیرا باد کولر در صورتی که راهی برای رد و بدل‌شدن هوا وجود نداشته باشد، می‌تواند ویروس را معلق نگه دارد. به همین دلیل در دوره گرما و با وجود باد کولر حتما در و پنجره‌ها را باز نگه دارید.»
رمضانی در پاسخ به این سوال که چرا پیک چهارم و پنجم از جنوب کشور شروع شده است، می‌گوید: «به طور کلی استان‌های جنوبی یک پیک از مرکز و شمال کشور عقب‌تر بودند. از سوی دیگر تعداد کارگران هندی در جنوب کشور بیش از مکان‌های دیگر است و گمان می‌رود که این کارگران این سویه را به کشور ما وارد کرده‌اند؛ هر چند که هنوز مشخص نیست که سویه آفریقای جنوبی چگونه به کشور وارد شده است، اما در حال حاضر تعدادی از شهر‌های جنوبی در کشور وضعیت قرمز دارند و این زنگ خطری است که می‌تواند پیک پنجم را رقم بزند.»
مسعود مردانی، عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا، بر این باور است که تنها راه کنترل بیماری کووید-۱۹ مشارکت عمومی در رعایت پروتکل‌های بهداشتی است و به «شهروند» می‌گوید که از همه مردم می‌خواهم تا از برگزاری دورهمی‌ها، شرکت در میهمانی و انجام سفر اکیدا اجتناب کنند تا در حفظ سلامت خود و خانواده با تلاشگران سیستم بهداشتی درمانی سهیم باشند.»
او با تأکید بر لزوم رعایت توصیه‌های بهداشتی نظیر استفاده مداوم از ماسک، رعایت فاصله فیزیکی، پرهیز از حضور در تجمعات به‌ویژه دورهمی‌های خانوادگی می‌گوید تا زمانی که واکسیناسیون به طور کامل انجام نشده و بیش از ۷۰ درصد از مردم واکسن نزده‌اند، سفر‌ها را کنسل کنند.
مردانی تأکید می‌کند: «آن دسته از سالمندانی که واکسن کووید-۱۹ دریافت کرده‌اند باید همچنان نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی جدی باشند؛ زیرا انجام واکسیناسیون به معنای مصونیت قطعی از کرونا نیست و باید تا ایمن‌سازی عمومی و دریافت واکسن همه مردم همچنان به رعایت جدی شیوه‌نامه‌های بهداشتی و پرهیز از ساده‌انگاری پایبند باشیم.»
عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا تأکید می‌کند که نتیجه دید و بازدید‌ها و سفر‌های نوروزی موج چهارم کرونا بود، اکنون هم امکان مواجهه با چنین اتفاقی وجود دارد و باید از وقوع آن پیشگیری کرد.
او با اشاره به اینکه ویروس‌ها به طور مداوم از طریق جهش تغییر می‌کنند؛ همانند ویروس انگلیسی کرونا که از جهش‌های ویروس ووهان چین شکل گرفته و به دنبال آن ویروس‌های آمریکایی، آفریقایی، هندی و مالزیایی شناسایی شده است، ادامه می‌دهد: «انواع جهش‌یافته کرونا سرعت بیشتر وخامت حال بیماران را به همراه داشته؛ به طوری که افراد در مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت دچار علایم شدید بیماری می‌شوند. انواع جهش‌یافته ویروس قدرت بسیار در ایجاد درگیری سیستم تنفسی بدن دارد؛ به طور مثال در بیشتر موارد زمانی که ریه درگیر می‌شود طی دو تا سه روز از ۲۰درصد به ۷۰درصد درگیری ریه می‌رسد.»
در این سویه‌ها بیماری سیر سرعت بسیاری دارد، از طرفی شدت بیماری هم بیشتر است و در صورت بروز علایم در افراد، این علایم شدت بیشتری به نوع معمولی ویروس دارند.
به همین دلیل مردانی خاطر نشان می‌کند که با توجه به پیدایش این سویه‌ها هموطنان باید همچنان دستورالعمل‌های بهداشتی را جدی بگیرند و سلامت خود و افراد خانواده را با سهل‌انگاری‌های بهداشتی مانند شرکت در مراسم مختلف و دورهمی‌های خانوادگی به خطر نیندازند.
حمید سوری، اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه شهید بهشتی نیز به «شهروند» توضیح می‌دهد که خطر ابتلا به کرونای هندی در فصل گرما به‌مراتب بیشتر از دیگر ایام سال است و به همین جهت در این فصل باید رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
او ادامه می‌دهد که ایرانی‌هایی که از هند وارد کشور می‌شوند و همچنین هندی‌هایی هم که وارد ایران می‌شوند در بدو ورود تا زمانی که سلامتی کامل آنان محرز شود، قرنطینه می‌شوند.
رئیس گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی معتقد است که علایم ویروس کرونای هندی مشابه دیگر ویروس‌های کروناست، اما سرعت و شدت آن بیشتر است.
او علایم نخست ویروس کرونای هندی را اسهال، استفراغ و حالت تهوع برشمرده و می‌افزاید: «افراد در صورتی که با هر یک از این مشکل‌ها مواجه شدند باید به مراکز منتخب کرونا مراجعه کنند و آن را یک مشکل عادی نپندارند، حتی اگر تست آنان هم منفی بود باز هم پیگیر درمان باشند تا دچار مشکلات دیگری نشوند.»
خطر افزایش آمار در اواخر خرداد
در حال حاضر خطر شیوع موج جدید کرونا در شهر‌های جنوبی و شرقی کشور به علت گونه‌های جهش‌یافته هندی و آفریقایی بیش از سایر مناطق است و به همین دلیل نباید عادی‌انگاری شود و مردم به گمان اینکه آمار‌های فوتی کاهش یافته است به این موضوع فکر کنند که، چون خطر کرونا کاهش یافته دیگر همه چیز تمام شده است. افزایش نظارت‌ها، اجرای دقیق پروتکل‌های بهداشتی و ارجاع بیماران به بیمارستان‌ها نقش بسزایی در کنترل بیماری در صورت موج جدید شیوع آن دارد.
عاطفه عابدینی، دبیر علمی کمیته کشوری کووید-۱۹ نیز به «شهروند» می‌گوید: «برای رسیدن به ایمنی جمعی باید حداقل ۷۰ تا ۷۵درصد جمعیت هدف واکسن بزنند و واکسن‌ها در پلتفرم‌های مختلف هستند.»
او با اشاره به بحث واکسن‌هراسی در کشور می‌گوید: «واقعیت امر این است که هیچ واکسنی بدون عارضه نیست؛ اما عقل سلیم حکم می‌کند بین عوارض کووید-۱۹ و واکسن، عوارض واکسن را قبول کنیم، زیرا اگر به این بحث توجه نداشته باشیم با موج‌های شدیدتری روبه‌رو می‌شویم و هنوز خیلی از ابعاد بیماری کرونا ناشناخته مانده است و از همین رو بهتر است که واکسن بزنیم.»
او معتقد است که اگر موج پنجم بیاید با پیک نوع هندی می‌آید که آن را نباید با قارچ سیاه اشتباه گرفت. این بیماری همواره وجود داشته است و ربطی به کووید-۱۹ ندارد و در همه کشور‌ها وجود دارد. بیماران دچار نقص ایمنی و به‌ویژه مبتلایان به دیابت کنترل‌نشده در معرض خطر قارچ سیاه هستند.
عابدینی ادامه می‌دهد: «این بیماری قارچی در ریه، سینوس یا چشم فرد دچار نقص سیستم ایمنی، کسی که مدت طولانی کورتون مصرف کرده و دیابتی‌های کنترل‌نشده گسترش می‌یابد. این بیماری درمان مشخص خود را دارد و موضوع جدیدی نیست. باید بدانیم استفاده کورتون بی‌رویه در درمان کرونا اصلا لازم نیست و این موضوع را در ویرایش دهم پروتکل درمان اصلاح و توصیه کردیم مصرف دارو‌هایی را که سیستم ایمنی را تحلیل می‌برند به حداقل برسانیم.
عابدینی از خطر برداشتن ماسک بعد از واکسیناسیون می‌گوید: «قابل قبول نیست؛ چون هم ایمنی‌زایی جمعی با واکسن به درصد مورد نظر نرسیده است و هم از تأثیر واکسن در برابر ویروس‌های جهش‌یافته اطلاع دقیق نداریم. توصیه فعلی ما همچنان استفاده از ماسک است.»
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که پیش از این سخنگوی وزارت بهداشت نیز گفته بود «با وجود مشاهده روند کاهشی در تعداد موارد بستری بیماران کووید-۱۹ در کشور، وضعیت بیماری همچنان ناپایدار، حساس و شکننده بوده و در برخی شهرستان‌های با وضعیت قرمز سویه‌های کرونای هندی و آفریقای جنوبی در حال گسترش است.»
وزیر بهداشت نیز در نیمه اردیبهشت از شناسایی برخی مبتلایان به کرونا در استان‌های جنوبی ایران خبر داد؛ استان‌هایی که به دلیل قرارداشتن دروازه‌های ورودی کالا و گمرک در آن‌ها در معرض خطر بیشتری هستند، اما بی‌توجهی به هشدار‌های مکرر باعث شد نگرانی از پیک پنجم گونه جهش‌یافته ویروس کرونا به مرز هشدار برسد آن هم در شرایطی که سیستم درمانی و کارکنان بهداشتی دچار خستگی مضاعف هستند.
پیش‌تر رئیس ستاد مبارزه با کرونای تهران نیز از احتمال وجود کرونای جهش‌یافته در پایتخت خبر داده و گفته بود: «شواهد قطعی از ویروس‌های جهش‌یافته در تهران را رصد نکردیم، اما قطعا در تهران هم ویروس جهش‌یافته وجود دارد؛ زیرا وقتی در استان‌های متعدد تعداد قابل توجهی از این نوع ابتلا گزارش شده است، بدون تردید در تهران هم این انواع جهش‌یافته وجود دارد.»
قدرت سرایت بالای گونه هندی ویروس کرونا و خستگی و فرسودگی کادر درمان می‌تواند اتفاقات غیرقابل جبرانی را در پیک پنجم کرونا رقم بزند و به قول عباس آقازاده، رئیس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی ایران، پیک پنجم شدیدتر از پیک‌های قبلی خواهد بود.
گزارش: ملیحه محمودخواه
