«ینگه دنیا» ستون ثابت روح‌الله نخعی روزنامه‌نگار حوزه بین‌الملل در دیدار است که به فضای سیاسی ایالات متحده می‌پردازد. در این شماره به فیلی‌باستر و مشکلات این قانون برای دموکرات‌ها پرداخته است.
دیدارنیوز ـ روح الله نخعی: اگر توییت‌های سیاستمداران دمکرات آمریکا، به‌خصوص چپ‌تر‌ها و جوان‌تر‌ها را دنبال کرده باشید، احتمالا با این کلمه بسیار مواجه شده اید. اغلب در قالب این جمله که «فیلی‌باستر» را تمام کنید. یکی از دعوا‌های اصلی درون حزب دمکرات الان موضوع فیلی‌باستر است و این مسئله‌ای است که می‌تواند در همین مرحله تمام برنامه‌های حزب دمکرات را متوقف کند و حتی به همین طریق، به قیمت از دست رفتن انتخابات ۲۰۲۲ یا ۲۰۲۴ یا هر دو تمام شود. اما فیلی‌باستر چیست، چرا مزاحم است، چه طور می‌شود از شرش راحت شد و چرا این کار انجام نمی‌شود؟
روند کار تصویب در سنای آمریکا شامل بحث بر سر محتوای طرح و سپس رأی‌گیری برای آن می‌شود. مرحله اولیه خود به اندازه کافی پیچیدگی دارد. درخواست‌های مختلف سناتورها برای اضافه‌کردن به طرح یا کم‌کردن از آن بررسی می‌شود، سخنرانی‌ها انجام می‌شود و چانه‌زنی‌های جلو و پشت پرده پیگیری می‌شود. همین فرایند است که گاهی باعث می‌شود در طرح‌هایی که عنصر زمان مهم است، گاهی تا ساعاتی از شب گذشته و حتی تا صبح، فرایند تصمیم‌گیری و رأی‌گیری درباره یک طرح به طول بیانجامد. اما مسئله فیلی‌باستر از قانونی شروع می‌شود که به سناتورها اجازه می‌دهد این فرایند را تا ابد کش بدهند!
به طور خلاصه، قانون سنا به جز درباره بعضی مصوبات خاص که الان شامل رأی اعتماد به کابینه نیز می‌شود، به سناتورها اجازه می‌دهد تا هر زمان که خواستند، بحث درباره طرح را ادامه دهند، مگر این که سه پنجم سناتورها که در حال حاضر ۶۰ سناتور می‌شود، رأی به «کفایت مذاکرات» بدهند. فیلی‌باستر تاکتیکی است که در آن، یک یا چند سناتور، معمولا از میان اقلیت و در شرایطی که حمایت ۶۰ نفره از طرحی وجود نداشته باشد، با استفاده از این اجازه بحث را تا ابد، یا تا زمانی که مهلت تصویب طرح به دلایل محدودیت‌های زمانی تمام شده، ادامه دهند و به این ترتیب از تصویب طرح جلوگیری کنند.
بیشتر بخوانید: تغییر ترکیب کنگره بعد از سرشماری ۲۰۲۰؛ باخت قبل از انتخابات دموکرات‌ها
فیلی‌باستر البته در شکل سابقش نیازمند این بود که سناتور یا سناتور‌های مدعی، برای ادامه بحث خود در صحن حاضر شوند، پشت تریبون بایستند و به سخنرانی بپردازند. این اولا باعث می‌شد کنگره آمریکا هر از گاهی شاهد سخنرانی‌های چندین ساعته باشد که حتی در آن فرد سخنران اقدام به روخوانی از کتاب‌های بی‌ربط، حتی کتاب‌های کودکان می‌کرد تا صرفا سخنرانی خود را طولانی کرده باشد. ضمنا این قانون در شکل سابقش باعث می‌شد گاهی فیلی‌باستر نه لزوما به عنوان ابزاری برای جلوگیری از تصویب طرح که صرفا به عنوان حرکت نمادین برای شدت مخالفت با طرحی نیز به کار گرفته شود.
در این حالت سناتور معترض در عین این که نمی‌توانست مانع از تصویب شود، با ایستادن چندین ساعته پشت تریبون نشان می‌داد تا آخرین توانش برای مخالفت با این طرح تلاش می‌کند. این قانون البته در حال حاضر به شکلی تغییر کرده که غریب‌تر از این به نظر می‌رسد. «فیلی‌باستر ساکت «به سناتورها اجازه می‌دهد، حتی برای این کار نیازی به سخنرانی هم نداشته باشند. در نتیجه هر سناتوری می‌تواند تا وقتی که رأی برای کفایت مذاکرات وجود نداشته باشد به تنهایی مانع از تصویب طرح شود. قطبی‌شدن شدید صحنه سیاسی در سال‌های اخیر نیز عملا باعث شده است، به جز مصوبات خاصی که از فیلی‌باستر مصون هستند، عملا هر طرحی برای تصویب به جز ۵۰+۱ رأی موافق نیاز به ۶۰ رأی از کسانی داشته باشد که مایلند اجازه دهند کار پیش برود و خیلی اوقات این در عمل یعنی طرح‌ها همان ۶۰ رأی موافق نیاز دارند، برخلاف قاعده اصلی و دموکراتیک سنا.
نکته کنایه‌آمیز، اما اینجاست که سرنوشت خود قوانین کفایت مذاکرات و فیلی‌باستر جزء استثنائاتی است که برای تصویبشان نیازی به رأی ۶۰ نفره نیست. این در دوره‌های گذشته به این معنا بوده که حزب اکثریت که ۶۰ رأی لازم را نداشته است، بنا به نیاز خود، در موضوعی خاص قوانین سنا را تغییر داده است و طرح را از نیازمندی به ۶۰ رأی رهانیده است. این اقدام که به «گزینه اتمی» معروف است، در دورانی که میچ مک‌کانل، رهبر جمهوری‌خواهان سنا رهبر اکثریت بود، از گزینه‌های مورد علاقه او بود.
اما ربط این داستان به حزب دمکرات فعلی چیست؟ مسئله این است که حزب دمکرات بعد از مدت‌ها، با اکثریتی مویین، مجلس نمایندگان، سنا و کاخ سفید را در اختیار دارد و این یعنی فرصتی که با تصویب برنامه‌های خود، هم رأی‌دهندگان خود را راضی و پای کار نگه دارد و هم به بدنه رأی فعلی جمهوری‌خواهانی حمله‌ور شود که احتمالا از این برنامه‌ها سود خواهند برد و به این ترتیب به حزب دمکرات خواهند گروید. به این ترتیب این حزب هم برنامه‌های خود را پیش می‌برد، هم در انتخابات پیش رو موفقیت خود را دنبال می‌کند و هم اگر در جذب رأی طرف مقابل موفق شود، در بلندمدت حزب جمهوری‌خواه را ناچار می‌کند کمی به سمت میانه حرکت کند تا شانسی برای پس گرفتن آرا از رقیب داشته باشد.
اما بعد از چند پروژه بزرگ اولیه مثل بسته‌های حمایتی مربوط به کرونا حالا حزب دمکرات برای ادامه کار خود به مانع فیلی‌باستر برخورد کرده است. حزب دمکرات، ۵۰ سناتور را در سنا دارد و معاون اولی که در شرایط رأی ۵۰-۵۰، رأی پنجاه و یکم را خواهد داد. اما به لطف فیلی‌باستر، برای تصویب قریب به اتفاق این برنامه‌ها، دمکرات‌ها نیاز دارند، لااقل ۱۰ جمهوری‌خواه را برای هر طرحی قانع کنند. این در خوش‌بینانه‌ترین حالت به معنی تغییر محتوای طرح‌ها به شکلی است که نظر ۱۰ جمهوری‌خواه را جلب کند، اما شدت قطبیت در میان دو حزب و اتحاد صریح جمهوری‌خواهان برای جلوگیری از هر اقدامی توسط رقیب به حدی است که عملا این یعنی هیچ طرحی از سوی دمکرات‌ها، جز برای مسائل روزمره و گاهی نه حتی برای آن‌ها، به مرحله تصویب نخواهد رسید. مگر این که دمکرات‌ها با ۵۱ رأی لب مرزیشان، به سراغ فیلی‌باستر بروند.
تا اینجای کار احتمالا فکر کنید پس چرا نمی‌روند؟ پاسخ باز هم ماجرا را پیچیده‌تر می‌کند: بین دمکرات‌ها درباره این مسئله اتحاد وجود ندارد. چند سناتور دمکرات با تغییر قوانین به این شکل مخالف‌اند و این مخالفت را با شدت‌های مختلف اعلام کرده اند. مشخصا و معروف‌تر از همه، جو منشن از ویرجینیای غربی، کرستن سینما از آریزونا و دایان فاینستین از کالیفرنیا با این مسئله مخالف هستند، اولی از یک ایالت قرمز، دومی از ایالتی بنفش و سومی از ایالتی که حتی بنفش هم نیست و از پایگاه‌های دمکرات‌هاست.
بیشتر بخوانید: محافظه‌کاران دموکرات در سنا و لنگه کفش‌های بیابان‌های قرمز
یک دلیل این مخالفت لااقل برای دوتای اول، تا حدی به این برمی‌گردد که ایالت‌های آن‌ها، رأی‌دهنده‌های محافظه‌کار زیادی دارند و این‌ها به این سادگی نمی‌توانند در فرایند ردشدن دمکرات‌ها از روی جمهوری‌خواهان همراه شوند، البته جو منشن قصد شرکت مجدد برای حفظ کرسی را هم ندارد. در نتیجه این دلیل عملا فقط برای سینما معنای سیاسی پیدا می‌کند.
دلیل دیگری که وجود دارد مواضع سیاسی این‌هاست. مخالفان حذف فیلی‌باستر، اغلب میانه‌روتر‌های حزب هستند. از طرفی به اندازه دیگر همکارانشان روی طرح‌ها و ایده‌های فعلی دمکرات‌ها تعصب و اصرار ندارند. به جای آن به دغدغه‌های دیگری فکر می‌کنند که البته خیلی هم بیراه نیستند، لااقل نه در دنیای عادی.
آن‌ها معتقدند، اولا دست‌بردن در قوانین سنا برای پیشبرد برنامه‌های حزبی چندان اقدام پسندیده‌ای نیست و هم تأیید رفتار‌های مشابه از طرف مقابل است و هم مجوز تکرار این کار را به طرف مقابل می‌دهد. پاسخ حامیان حذف فیلی‌باستر البته این است که حزب جمهوری‌خواه در سال‌های گذشته نشان داده هیچ مانعی را بر سر راه ایده‌های خود به رسمیت نمی‌شناسد. بهترین مثال هم این که بعد از فوت قاضی محافظه‌کار دادگاه عالی، آنتونین اسکالیا، حدود ۹ ماه مانده به انتخابات ۲۰۱۶، به بهانه نزدیکی انتخابات به رئیس‌جمهور باراک اوباما اجازه ندادند جانشین او را منصوب کند، اما وقتی قاضی لیبرال، روث بیدر گینزبرگ ۶ هفته مانده به انتخابات ۲۰۲۰ درگذشت، بدون توجه به ادعا‌های خود، گزینه ترامپ را به دادگاه منصوب کردند.
دغدغه دیگر مخالفان حذف فیلی‌باستر شامل این سناتورها این است که با حذف این قانون، ۵۱ رأی برای تصویب هر چیزی کافی خواهد بود و این یعنی اگر فرداروزی، دمکرات‌ها در اقلیت قرار بگیرند، این جمهوری‌خواهان خواهند بود که از مزایای حذف فیلی‌باستر بهره‌مند خواهند شد و دمکرات‌ها هیچ ابزاری برای مقابله نخواهند داشت. البته باز جمهوری‌خواهان نشان داده اند که در مواقع لازم، از همان گزینه اتمی استفاده می‌کنند. حامیان حذف فیلی‌باستر ضمن اشاره به سابقه جمهوری‌خواهان در این زمینه بحث دیگری نیز در این زمینه دارند.
ترکیب سنا، مجلس نمایندگان و کالج الکترال به گونه‌ای است که جمهوری‌خواهان عملا رأی کمتری برای پیروزی و کسب اکثریت نیاز دارند تا دمکرات‌ها. این مسئله که خود موضوع مطلب جدایی است، در عمل کسب اکثریت در هر کدام از دو مجلس و پیروزی در کاخ سفید را برای دمکرات‌ها سخت‌تر از حالت عادی می‌کند. کسب هر سه همزمان که عملا شاهکاری بزرگ به حساب می‌آید که این بار هم به لطف ترامپ و حتی به ادعایی به واسطه نقش‌آفرینی کرونا رخ داده است. بعد از و تازه همین بار هم لب مرزی، با فاصله یک رقمی در مجلس نمایندگان و بدون فاصله در سنا. در چنین شرایطی، دمکرات‌ها هم برای دنبال‌کردن خواسته‌هایشان در نحوه اداره کشور و هم برای این که شانسی داشته باشند که بتواند این اکثریت را حفظ کنند یا گسترش دهند، نیاز دارند از این فرصت محدود که ممکن است همین سال آینده با انتخابات کنگره به پایان برسد، حداکثر استفاده را بکنند و حداکثر موفقیت را در طرح‌ها و برنامه‌هایشان داشته باشند. در چنین شرایطی، جمهوری‌خواهان، عملا با اطلاع از این امتیازات و نیز این امتیاز که بدنه وفادارتری دارند، بر سر هیچ موضوعی با دمکرات‌ها کنار نمی‌آیند و هزینه سیاسی هم برای این کار نمی‌پردازند. درنتیجه اگر دمکرات‌ها صحنه را تغییر ندهند، آن‌ها به سادگی می‌تواند با هیچ کار نکردن، این یک و نیم سال را بگذرانند و بعد با پس گرفتن یک یا دو مجلس، دولت بایدن را کاملا فلج کنند. قدم بعدی هم پس گرفتن کاخ سفید از رئیس‌جمهوری است که با کنگره مخالف قدم از قدم نمی‌تواند بردارد، شاید حتی پس گرفتن کاخ سفید با نامزدی همین ترامپ، بدترین کابوس دمکرات‌ها.
چپ‌ها، جوان‌تر‌ها و جسورتر‌های حزب دمکرات در این مرحله معتقدند، برای ادامه راه کاری جز پایان‌دادن به قانون عجیب فیلی‌باستر نمی‌توانند بکنند. برای این کار رأی تک‌تک دمکرات‌ها نیاز است و فعلا چند دمکرات هستند که موافق نشده اند. اگر این دمکرات‌ها قانع نشوند، اگر بقیه دمکرات‌ها از اهرم‌های فشاری که معلوم نیست دارند یا نه، برای اقناع این چند نفر استفاده نکنند، اگر کاخ سفید ورود نکند و از این چند نفر نخواهد بی‌خیال مقاومتشان شوند، خیلی راحت این احتمال وجود دارد که از یکی دو ماه بعد تا خود انتخابات ۲۰۲۴ دمکرات‌ها هیچ طرح مهمی را در نتوانند پیش ببرند و بعد هم مثل بچه‌های مظلوم، توپ را به کسی که زورش بیشتر است پس بدهند!
*شرح عکس: میچ مک‌کانل رهبر جمهوری‌خواهان سنا که از علاقمندان به «گزینه اتمی» برای از کار انداختن فیلی‌باستر بود
