مهاجرت بازی‌سازان حرفه‌ای در سایه کمبود سیاست‌های حمایتی

دیدارنیوز ـ بازی‌های دیجیتالی که با نام تخصصی گیم شناخته می‌شوند، در دهه‌های اخیر رشد و توسعه شگفت‌انگیزی داشته‌اند و دامنه مخاطبان آن فراتر از کودکان و نوجوان، گروه‌های سنی مختلف بزرگسالان را هم در بر می‌گیرد، سودآوری این صنعت به فراتر از ۱۰۰ میلیارد دلار در سال رسیده و برپایه برآورد کارشناسان این رقم تا سال ۲۰۲۳، ۲ برابر می‌شود. از سوی دیگر جذابیت و ضریب نفوذ بازی‌های رایانه‌ای آن‌ها را به ابزاری موثر برای انتقال مفاهیم و هنجار‌های فرهنگی تبدیل کرده است و در این میان کودکان و نوجوان که در مقطع سنی شکل‌گیری شخصیت قرار دارند تاثیرپذیری بیشتری از این رسانه پرنفوذ دارند.

بازی‌های موبایلی سهم عمده‌ای از سبد بازی‌های دیجیتال دارند، درباره صنعت بازی موبایلی در ایران با علی نظری فعال حوزه بازی‌های دیجیتال به گفت‌گو نشستیم.

بازی دیجیتالی در ایران، در مسیر تندباد

علی نظری، مدیر استدیوبازی‌سازی شاه‌غول درباره وضعیت بازی دیجیتالی در ایران گفت: از دید گیمر‌ها ایران مَهد بازیکن‌هاست البته اگر سرعت اینترنت یاری کند، اما تحریم‌ها به این بخش هم فشار آورده‌اند و هر از چند گاهی شاهد اتفاق‌های ناگوار هستیم مانند حذف حساب کاربری بازیکن‌های ایرانی که به‌عنوان نمونه، بتازگی برای بازی League Of Legends اتفاق افتاد. افزون بر تحریم‌ها، گاهی فیلترینگ هم وارد کار می‌شود و به‌صورت کاملا سلیقه‌ای و نسنجیده بازیکن‌ها را از داخل تحریم می‌کند مانند اتفاقی که برای بازی PUBG با بیش از ۵ میلیون دانلود در ایران افتاد و به دستور کمیته مصادیق مجرمانه بدون هیچ توضیحی، تمامی مارکت‌های داخلی وادار شدند این بازی را از مارکت خود حذف کنند.

وی افزود:، اما وضعیت تولید بازی در ایران بسیار شکننده است و هر آن ممکن است این حرفه از پیشروی باز بماند. بازار داخلی کوچک است، به دلیل تحریم‌ها دسترسی بازی‌ساز‌های ایرانی به بازار‌های خارجی هم مقدور نیست و امکان دسترسی بی‌دردسر به سرویس‌های خوب خارجی همچون AdMob، OneSignal و ... وجود ندارد، افزون بر این‌ها سرویس‌های داخلی پُرکاربرد مانند بکتوری و چشمک هم به دلیل شکست در کسب درآمد مناسب، ناگزیر سرویس‌های خود را تعطیل کردند.

وی ادامه داد: در ایران نه‌تن‌ها کنترلی بر ورود بازی‌های خارجی نیست بلکه از سیاست‌های حمایتی برای توسعه بازی‌های داخلی هم خبری نیست. روی هم رفته مشکلات متعدد داخلی ازجمله قوانین و انحصاری بودن و سلیقه‌ای عمل کردن مارکت‌های داخلی در کنار تحریم‌های بین‌المللی و همچنین مهاجرت‌بازی‌ساز‌های حرفه‌ای، گریبان این صنعت را در ایران می‌فشارند.

نظری تصریح کرد: در سال‌های اخیر استدیو‌های زیادی بخاطر این مشکلات تعطیل شده‌اند و نیرو‌های آن‌ها یا مهاجرت کردند و یا زمینه کاری خود را تغییر داده‌اند، تولید بازی در ایران کار بسیار مشکلی هست، اما با وجود این مشکلات ما همچنان امید به آینده‌ای بهتر داریم.

موبایل عضوی از بدن ماست

این کارشناس بازی‌های دیجیتالی درباره اهمیت تولید بازی موبایلی ابراز داشت: این روز‌ها موبایل ابزار جداناشدنی از آدم‌هاست، زیرا کارکرد تلفن‌همراه بسیار فراتر از یک دستگاه ارتباطی است، ویژگی‌هایی مانند کوچک‌بودن ابعاد این وسیله، قدرت پردازش بالا، دارابودن کاربرد‌های گوناگون مانند پرداخت‌های بانکی، سرگرمی، ارتباطات اینترنتی و ... موبایل را به پیکره ما دوخته است، گویی موبایل عضوی از بدن ماست. حتی اقشار کم‌درآمد جامعه هم نیاز وافِری به موبایل دارند و هرکس در هر سطحی از درآمد بالاخره موبایل دارد؛ بنابراین ما پلتفرم یا بستری رو انتخاب کرده‌ایم که مانند عضوی از بدن آدم‌ها و در دست همه گروه‌های جامعه هست، از سویی تجربه کاربری (UX) موبایل هم آن را به یک وسیله همیشه در دسترس و روشن تبدیل کرده است.

وی افزود: بستر موبایل ویژگی‌هایی دارد که آن را از کنسول‌های بازی مثل پلی‌استیشن، ایکس‌باکس و ... متمایز می‌کند؛ نخست آنکه تولید بازی برای این پلتفرم به مراتب کم هزینه‌تر است، حجم بازی‌ها بسیار کم هستند بنابراین فضای ذخیره‌سازی زیادی لازم ندارند و دانلود آن‌ها سریع‌تر انجام می‌شود، بازی‌های موبایلی به راحتی و بی دردسر از اپ‌استور‌ها قابل دسترس هستند و خیلی ساده نصب می‌شوند.

تقویت ارزش‌های خانواده از اهداف بازی ساز‌ها

نظری با تاکید بر اینکه درآمدزایی شرط زنده‌ماندن یک کسب و کار است، اظهار داشت: به جز تجارت، ما اهداف دیگری هم داریم، از جمله تولید گیم برپایه مؤلفه‌های فرهنگی و آموزشی برای تقویت ارزش‌های خانواده و همچنین جذب و پرورش نیرو‌های با استعداد در زمینه تولید گیم.

وی گفت: متاسفانه تحریم بسیاری از کسب‌وکار‌های چابک و نوپا (استارت‌آپ) را در ایران با آسیب رو به رو کرد و به همین دلیل بسیاری از نیرو‌های متخصص مهاجرت کردند حتی خود من هم در آستانه مهاجرت بودم که به دلایلی منتفی شد. صنعت بازی‌سازی ایران به همین دلیل آسیب دیده است و شماری از نخبه‌ها، برنامه‌نویس‌ها و هنرمندان حرفه‌ای از ایران رفته‌اند، نبود آن‌ها شاید در کوتاه مدت به چشم نیاید، اما چند سال آینده که بازار ما خالی از بازی‌های فارسی و ایرانی شد، عمق فاجعه آشکار می‌شود.

نظری درباره روند دگرگونی مدل‌های درآمدی بازی‌های موبایلی تاکید کرد: عمرِ بازی‌های موبایلی بویژه بازی‌های گوشی‌های هوشمند زیاد نیست، اما سرعت رشد و جهش رویکرد‌ها بالا است.

وی ادامه داد: سال‌های آغازین پیدایش گوشی‌های هوشمند، بازی‌ها با همان رویکرد قدیمی فروش مستقیم عرضه می‌شدند، اما رفته رفته بازار سرریز شد و با افزایش بازی‌های رایگان این شیوه فروش منسوخ شد مگر برای بازی‌های خیلی متفاوت. از آن پس بازی‌ها کم‌کم رایگان (Free-To-Play) شدند، اما گیمر‌ها می‌توانند با پرداخت هزینه، کمک دریافت کنند و در نتیجه راحت‌تر و با سرعت بیشتر مراحل را بگذرانند، که این مدل هم با اشباع شدن بازار از رونق افتاد و اکنون تنها برای بازی‌هایی با کیفیت شگفت‌آور پاسخگو است.

این کارشناس بازی‌های دیجیتالی در ادامه گفت: پس از پیدایش بازی موبایلی Flappy Bird نگاه بازی‌ساز‌ها به سوی کسب درآمد از تبلیغات معطوف شد که هنوز هم این رویکرد در شرکت‌های بزرگی مانند Voodoo، Ketchup و ... دنبال می‌شود و با موفقیت‌های چشمگیری هم همراه است، ما هم همین رویکرد را دنبال می‌کنیم و در کنار آن تولید برای فروش سازمانی (B ۲ B) هم در دستور کار داریم.

مدیر استدیو شاه‌غول با اعلام اینکه تمرکز اصلی ما روی بازی‌های هایپر کژوال است، اظهار داشت: اکنون با چند استدیو خارجی در حال تبادل اطلاعات و انجام تست هستیم. این سبک از بازی‌ها با رویکرد تجاری ما همخوان است، به‌گونه‌ای که نسخه‌های کپی شده هم با استقبال زیادی رو به رو شده‌اند.

نظری انگیزه داشتن برای تولید بازی در ایران را به تنهایی یک مزیت دانست و ابراز داشت: در کنار این انگیزه، دسترسی‌های داخلی زیاد، ارتباطات خارجی خوب، گروه کاری جوان و همچنین بهره‌مندی از مشاوران کارآزموده، به همراه پنل‌های بررسی بازی‌های خارجی در زمره مزیت‌های استدیوی نوپا ما است.

این کارشناس بازی‌های دیجیتالی درباره گروه مخاطبان سبک بازی هایپر کژوال تصریح کرد: دامنه بازیکن‌هایِ بازی‌های هایپرکژوال خیلی گسترده است، از کودک ۴ ساله تا پیرمرد و پیرزن ۹۰ ساله می‌توانند این بازی‌ها را انجام بدهند. بازی‌های سبک هایپرکژوال در هر زمان و هرجا امکان بازی کردن را می‌دهند، در خانه و در محیط‌های عمومی مانند بوستان‌ها، مترو، محل کار، مدرسه، سالن‌های انتظار و... اگر وسط بازی هم به هر دلیلی مجبور به ترک بازی بشویم، چون میزان پیشروی ما در بازی اهمیت بالایی ندارد، می‌توانیم بی‌درنگ بازی را ببندیم.

بازی برای کاهش استرس

وی گفت: این دست بازی‌ها یک مکانیک تکراری بی‌پایان دارند و بیشتر برای پُر کردن وقت آزاد یا برای کاهش استرس به کار می‌آیند. چیزی به نام پیشرفت در این بازی‌ها وجود ندارد و از همه مهم‌تر بدون آموزش هم کاربر با چند کلیک ساده، روند بازی را یاد می‌گیرد، این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که تقریبا تمام سنین بتوانند از این بازی‌ها لذت ببرند.

مدیر استدیو شاه‌غول درباره محصولات این استدیو بازی‌سازی ایرانی گفت: بتازگی ۲ بازی اندرویدی به نام‌های نارچین و چارچوری را عرضه کرده‌ایم. نارچین یک بازی Match ۳ هست با ۵۰۰ مرحله جذاب. شخصیت‌ها و محیط بازی هم بر اساس کارتون آهوخان است که در همین مجموعه در مراحل تولید است.

وی افزود: چارچوری، اما یک بازی خانوادگی است که به‌طور همزمان ۴ کاربر در کنار هم دور یک گوشی بازی می‌کنند، این بازی اکنون ۸ مینی گیم نوستالژیک مثل منچ، مارپله، دوز، نقطه‌خط و ... را در بر می‌گیرد و ما به دنبال اضافه کردن نسخه‌های آنلاین بازی‌ها نیز هستیم.

نظری در ادامه گفت: افزون بر این‌ها ۱۳ بازی HTML ۵ هم ساخته‌ایم که بخشی از آن‌ها برای فروش سازمانی B ۲ B بوده‌اند و بخش دیگری هم قرار هست در سبد محصولات ما به مشترکان سیمکارت‌های کودک و نوجوان انارستان ارائه بشوند.

وی تصریح کرد: ما تازه بازی‌ها را عرضه کرده‌ایم و اکنون در حال تحلیل و بررسی دیتای آن‌ها هستیم، برای تست نزدیک به ۲۰ هزار نصب رو تجربه کردیم که با توجه به دیتای آن‌ها در ماه‌های آتی کاربر‌های بیشتری را جذب کنیم. بازی‌ها در مارکت کافه بازار منتشر شده‌اند، اما برای مارکت‌های داخلی دیگر هم برنامه داریم.

یک بازی آنلاین فانتزی و پنج بازی دیگر در راه است

مدیر استدیو شاه‌غول اعلام کرد: اکنون روی یک بازی آنلاین فانتزی به سبک Battle Royale کار می‌کنیم که امیدواریم پیش از تابستان آن را در بازار‌های داخلی منتشر کنیم، افزون بر آن ۵ بازی HTML ۵ دیگر هم در فرایند ساخت قرار دارند.

نظری در پایان تاکید کرد: در ایران جای یک استدیو تولید بازی‌های هایپر کژوالِ با کیفیت بالا، خالی است، ما تلاش می‌کنیم این خلا را پُر کنیم، هرچند که هنوز فاصله زیادی تا جایگاه مطلوب داریم، اما انگیزه‌ی کافی برای رسیدن به آن در میان اعضای تیم هست.