دیدارنیوز ـ پرستو بهرامیراد: روند مذاکرات وین و اظهارنظر مقامات کشورهای حاضر در مذاکرات نشان از احیای برجام دارد؛ اما سوال اصلی این است که مذاکرات وین تا چه زمانی به نتیجه خواهد رسید.
وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا با اشاره به مذاکرات ایران و ١+٤ برای بازگشت آمریکا به برجام گفت که پیشرفتهایی در این مذاکرات حاصل شده است، اما هنوز راه درازی پیشرو است. پیش از این نیز دیگر مقامات آمریکایی بارها به طولانی بودن راه مذاکرات تأکید کرده بودند. با این حال مقامات ایرانی به طولانی و فرسایشی نشدن مذاکرات اشاره داشته و دارند.
در چند روز اخیر شاهد اظهارنظرهایی از طرفهای مذاکره نشان میدهد که طبق پیشبینی بلومبرگ و نماینده روسیه در وین مذاکرات تا آخر اردیبهشت احتمالاً به نتیجه مطلوب نرسد و ادامه دار باشد.
تمدید توافق با آژانس
نگرانی تیم مذاکره کننده غربی در این است که مهلت توافق آژانس با ایران در آخر اردیبهشت ماه به پایان میرسد. برهمین اساس پیشبینی میشد که قبل از این اتفاق توافقی در وین صورت گیرد، اما به نظر میرسد اختلافاتی هنوز باقی است. بنابر مصوبه مجلس شورای اسلامی قرار بود اسفند سال گذشته دولت پروتکل الحاقی را متوقف کند. پس از ابلاغ این مصوبه، ایران و آژانس طی رایزنیهایی به توافق رسیدند اطلاعات دستگاههای نظارتی آژانس به مدت سه ماه در ایران و خارج از دسترس آژانس نگهداری شود که در صورت عمل طرفهای برجام به تعهدات خود بازرسان آژانس میتوانند به این اطلاعات دست یابند و به کار خود در ایران ادامه دهند و در غیر این صورت دسترسی به این دادهها دیگر ممکن نخواهد بود.
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره کننده ارشد ایران در مذاکرات وین گفته است که احتمال تمدید مهلت همکاری هستهای تهران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر سر بازرسیها از تاسیسات هستهای ایران وجود دارد. همچنین چند روز پیش عراقچی با گروسی دبیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین مذاکراتی داشته است.
این مسائل میتواند نشانهای بر تمدید توافق با آژانس و ادامه دار بودن مذاکرات باشد.
اختلافات دامنهدار در مذاکرات وین
چرا مذاکرات تا این اندازه ادامه دار بوده است؟ طبق گفته عباس عراقچی، رئیس تیم مذاکره کننده ایران، آمریکاییها تا کنون اعلام آمادگی کردهاند که بخش بزرگی از تحریمها علیه ایران را بردارند.
چندی پیش آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا مدعی شده که آمریکا جدیت خود را برای بازگشت به برجام بر مبنای «پایبندی در برابر پایبندی» نشان داده است. چندی قبل هم خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از چند منبع خبر داده بود که دولت جو بایدن در حال بررسی لغو بخش عمدهای از تحریمهای ناسازگار با برجام است که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ علیه ایران اعمال شده است.
در واقع دو طرف مایل به احیای برجام هستند، اما اختلافات دنباله داری وجود دارد. بی شک ایران وقتی اعلام میکند که تمام تحریمها باید لغو شود، لیستی از تحریمهایی دارد که خواستار لغو آنها است و تا زمانی که آمریکا نپذیرد به مذاکرات ادامه میدهد. البته تا همین جا نیز طبق اظهارنظر مقامات ایرانی به نظر میرسد بر سر لغو تحریمهای اشخاص، شرکتها و ارگانهای نظامی ایران اختلافاتی وجود دارد.
آمریکا نیز در این بین سعی دارد راه مذاکرات را باز بگذارد تا بتواند در آینده در خصوص مسائل دیگری از جمله حضور منطقهای ایران و موشکی نیز مذاکراتی داشته باشد. در چنین شرایطی طبیعی است که مذاکرات به درازا بکشد و غربیها به آن تاکید داشته باشند.
احیای برجام بعد از انتخابات ۱۴۰۰
اما موضوعی که در نخست نیز به آن اشاره شد این است که قرارداد برجام چه زمانی وارد مرحله احیا میشود و زمانبندی آن چگونه است. به نظر میرسد با شروع مذاکرات وین تا حدودی کلید احیا خورده است، اما بازگشت رسمی دو طرف به تعهدات دارای اهمیت سیاسی و اقتصادی بسیاری است.
بعد از پخش فایل صوتی محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران و بیانات رهبر انقلاب تاکیدها به این سمت رفته است که موضوع مذاکرات به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ مربوط نخواهد بود و تصمیم گیری در این خصوص به عهده بزرگان نظام است. عباس عراقچی نیز به تازگی بیان کرده است: «مذاکرات وین هیچ ارتباطی با موضوعات دیگر در تهران از جمله موضوع انتخابات ندارد.»
حتی غربیها به این نتیجه رسیدند در خصوص سیاستهای خارجی دولت فقط نقش مجری را ایفا میکند. در این مورد آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه آمریکا در مصاحبهای اعلام کرده که رهبر معظم انقلاب فصل الخطاب سیاست خارجی ایران است و ایشان در زمینه سیاستهای بنیادین توافق هستهای تصمیم گیری میکنند.
برهمین اساس به نظر نمیرسد عجله برای به نتیجه رساندن مذاکرات تا قبل از انتخابات ۱۴۰۰ راه به جایی ببرد. از یک طرف با این اظهار نظرها به نظر میرسد نظام ایران ترجیح میدهد که بحث مذاکرات برجامی از موضوعات انتخابات ۱۴۰۰ نباشد و از طرف دیگر احتمالاً به دلیل گستردگی تحریمهای آمریکا و اختلاف نظرهایی که میان هیات ایرانی و آمریکایی است، اعلام رسمی احیای برجام و بازگشت دو کشور به تعهدات برجامی خود به بعد از انتخابات ۱۴۰۰ موکول شود. با این حال باید هنوز روند مذاکرات وین که اطلاعات آن قطره چکانی اعلام میشود چشم دوخت تا نتیجه مشخص شود.
