دو دلیل مانایی و پایایی رسانه رادیو در جهان پر سروصدای رسانه‌‌ها

دیدارنیوز ـ امیر دبیری‌مهر: در تحولات مرتبط با ارتباطات بعد از روزنامه، تلفن و تلگراف می‌توان از رادیو به‌عنوان سومین اختراع بزرگ و انقلاب بزرگ فناوری ارتباطی بشر نام برد که حدود ۱۰۰ سال پیش منجر به این شد که صدا، حامل پیام شده و مرز‌های جغرافیایی را زیرپا بگذارد و این صدا تا کنون همدم و همراه شنوندگان بی‌شمار در سراسر جهان شود. در ایران هم تنها ۲۰ سال زمان برد تا در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ شمسی رادیو تهران متولد شد و زندگی ایرانیان بواسطه رادیو نشاط و شعف مضاعفی یافت. رادیو در ایران با محوریت و دست اندرکاری برترین‌های فکر و قلم و فرهنگ متولد شد و بالنده شد. بزرگانی مانند ملک‌الشعرا بهار، سعید نفیسی، رشید یاسمی، محمود افشار، ذبیح‌الله صفا، ابوالقاسم پاینده، هوشنگ ابتهاج، داود پیرنیا، امیر نوری، سید حسن حسینی و ده‌ها چهره درخشان دیگر .. این فرهیختگی تا سال‌ها ادامه یافت که آرشیو و موزه رادیو گواه این افتخار است. رادیو از ابتدا رسانه‌ای گرم و صمیمی و دوست داشتنی و باور کردنی و همراه و همدل برای شنوندگان بوده و هست. رفیق صمیمی اتاق کار، کارگاه‌ها، منازل و خودرو‌ها و دیگر سکونتگاه‌های بشر.

تحولات پسین در فناوری‌های ارتباطی مانند اختراع تلویزیون، ماهواره‌ها، اینترنت و ... برخلاف برخی پیش‌بینی‌های نادرست، هیچ کدام نتوانست سکه رادیو را از رونق بیندازد بلکه رادیو همچون رسانه‌ای چالاک و منعطف خود را با تحولات نوین تطبیق داد و روز آمد شد. حتی امروز که انواع و اقسام رسانه‌ها تلاش می‌کنند از بستر تلفن همراه به مخاطب برسند باز این رادیوست که جایگاه برتر خود را بازیافته و پلتفرم‌هایی مانند اپلیکشین‌های رادیویی و پادکست‌ها در واقع رادیو‌های نوینی هستند که در گوش و قلب مخاطبان نفوذ می‌کنند.

رادیو متکی بر "کلمات و واژه‌ها" و "صدا" ست. کلمات و واژه‌ها حامل اندیشه‌ها و پیام هستند و صدا حامل احساس و روح و گرمای وجودی انسان. دو چیزی که انسان بدون آن‌ها نمی‌تواند زندگی مطلوبی داشته باشد. آدمی همواره دنبال دانستن و فهمیدن و آگاهی است و از سویی نیازمند شنیدن و گفتن و گفتگوست و این دو مهم را بیش از هر رسانه‌ای در رادیو جستجو می‌کند. حتی کتاب که همچنان مهمترین رسانه حامل پیام و معناست از حداقل حس و گرمای وجودی برخوردار است. تلویزیون بیشتر آدمی را سرگرم می‌کند تا در دریای غفلت کمی بیاساید، اما رسانه رادیو استعداد بالایی در برکنار ماندن از حشو و حاشیه‌هایی مانند نور و تصویر و دکور و ظاهر را دارد ... حاشیه‌هایی که رسانه تلویزیون را در همه جای جهان ناخواسته به رسانه‌ای سطحی و گاه مبتذل تبدیل کرده  است به گونه‌ای که تلویزیون به سختی می‌تواند حامل پیام و معنایی عمیق و تاثیر گذار و ماندگار باشد، اما رادیو اینچنین نیست و آن سادگی و آراستگی نقطه قوت مانایی رادیوست.

در ایران رادیو فراز و نشیب‌های زیادی داشته و بازگشت رادیو به دوران طلایی خود منوط به این است که دو عنصر اصلی سازنده رادیو بیش از گذشته جدی انگاشته شود. «پیام و معنا» و «احساس و صدا». اولی در گرو تولید اندیشه در رادیوست و دومی توجه به هنر و شور درونی هنرمندانه است و با تلفیق این دو عنصر تنها صداست که می‌ماند و صدا‌های ماندگار خلق می‌شوند.

قصه جالب اینجاست شکوفایی و نفوذ تلویزیون در ایران بر حسب تجربه تابعی از شکوفایی رادیو با کمی فاصله زمانی است. یعنی اگر رادیو در تولید محتوا و معنا و پیام مبتنی بر صدا‌های متین و گرم و دلنشین به توفیقاتی دست یابد دانه‌های تولیدات فاخر تلویزیونی هم در سیما کاشته می‌شود، زیرا تلویزیون همیشه متکی بر استعداد‌ها و خلاقیت‌های رادیویی بوده و خواهد بود، زیرا تلویزیون، فارغ از نور و رنگ و لعاب و تصویر اگر فاقد پیام و هنر گرمابخش انسانی باشد به دامان ابتذال می‌غلتد.

دوران افول رسانه در ایران در زمان‌هایی بوده که مدیریت رسانه از این مهم غفلت کرده و هم در کادر سازی و تربیت نیروی انسانی پیام ساز و هنرمند و تخصیص اعتبارت و امکانات لازم به رادیو کاهلی کرده است.

امروز که پادکست‌ها به‌عنوان نسل جدید تولیدات رادیویی به تولید محتوا مشغول هستند و توانسته‌اند مخاطبان قابل توجهی پیدا کنند به نظر من رقیب رادیو نیستند بلکه جهش و زایشی نوین در فراز‌های فزاینده رسانه رادیو هستند نشان می‌دهند رادیو مانا و پایا و روزآمد است و رمز آن نیز همان دو عنصر اساسی است. پیام و صدا؛ اندیشه و هنر. اگر موانع بلاوجه از پیش روی رادیو برداشته شود و استعداد‌های انسانی در آن مجال ظهور پیدا کنند یقینا رادیو پیشتاز و پیشوای رسانه‌ای و جریان ساز خواهد بود.

هر رسانه‌ای که بتواند به این دو عنصر توجه کند و برای تولید آن از برترین استعداد‌ها و ظرفیت‌های انسانی و بهترین و نوترین فناوری‌ها استفاده کند در فضای متکثر جهانی دست برتر را خواهد داشت و مبتنی بر همین رویکرد بر این باورم رادیو همچنان صدایی است که خواهد ماند.