بازار تغییرات در قوانین سربازی از اواخر پارسال تا همین امروز داغ است. سنگینی بار کهولت سن نویسنده در اینجا تو ذوق می‌زند که حالا متولدان سال ۸۲ هم مشمول سربازی شده‌اند و این خبر دوباره هیزمی شد بر بازار داغ سربازی.
دیدارنیوز ـ روزنامه «جام جم» در ادامه نوشت: واکنش اقشار مختلف جامعه نسبت به این اتفاق مهم در زندگی پسران ایرانی ضدونقیض است. بعضی می‌گویند سربازی اصولا آدم را مرد می‌کند که احتمالا این دسته افراد از آن‌هایی هستند که از این دو سال خدمت بیش از ۱۰ سال خاطره دارند. بعضی هم به شدت به این نحوه خدمت سربازی انتقاد دارند و آن را جز وقت تلف کنی‌های بزرگ زندگی می‌دانند. هرچه باشد سربازی همچنان یک کلاف است.
اینکه بپرسند چرا خدمت سربازی وجود دارد، همانقدر عجیب است که پرونده این شماره را سپرده‌اند به یک خانم، اما بالاخره هر کشوری برای تامین امنیت و هزارویک مشکل دیگر نیاز به سرباز و نیرویی دارد که اصطلاحا هِر را از بِر تشخیص بدهد و خلاصه اگر خدایی نکرده برای محل زندگی‌اش اتفاقی افتاد، دست‌کم کار با اسلحه و دفاع را بلد باشد. گرچه خیلی وقت است دوران جنگ‌های تن به تن با هزینه‌کرد‌های هنگفت تمام شده و مملکت به سربازانی که در مقابل جنگ‌های اقتصادی و فرهنگی و ... توانایی مقابله داشته باشند هم نیاز دارد. ولی اگر یک گوشه از این مملکت وسیع، احساس امنیت دارید، یک دلیلش همین سرباز‌ها هستند.
سربازی اجباری را ناپلئون باب کرد. آن زمان که ارتش‌های مدرن در جهان در حال شکل‌گیری بود، کشور‌ها به نیروی رایگان مردمی برای استفاده نظامی نیاز داشتند و از همان زمان، نظام وظیفه روشی بود برای تامین منابع‌انسانی سازمان‌های نظامی، در دولت‌های مدرن. در ایران هم خدمت سربازی قصه درازی دارد که البته اجباری شدنش برمی‌گردد به دوره قاجار توسط امیرکبیر که نظام سربازگیری را اجباری و روستایی‌ها را متعهد کرد به عنوان پرداخت مالیات جوانان‌شان را در اختیار حکومت قرار دهند. البته قانون نظام‌وظیفه در سال۵۰ به شکلی جامع‌تر به تصویب مجلس‌شورای ملی رسید و بعد از انقلاب هم در سال ۶۳ به خاطر شرایط جنگی دستخوش تغییرات شد و آخرین بازبینی قوانین مربوط به سربازی هم سال۹۰ اتفاق افتاد. اما در تمام ادوار با انتقاداتی مواجه بوده‌است.
فیلم‌های زیادی با محوریت جنگ و دفاع از کشور چه داخلی و چه خارجی تولید شده‌اند که اهمیت وجود و همچنین مصائب سرباز‌ها را در میدان جنگ بیان می‌کند. جدیدترینش هم همین۱۹۱۷ بود که سال گذشته از تلویزیون پخش شد.
قانون هرکشوری درباره سربازی به یک طریق است. مثلا آرزوی سربازی‌رفتن گروهی از دختر‌های کشور ما در بعضی کشور‌ها بی‌معنی بوده و با اعمال چوب و چماق انجام می‌شود. در مورد سن سربازی و حقوق دریافتی و اهمیت و شأن سرباز در هر کشورهم هر جایی به یک رنگ است. اما موضوع این پرونده بحث اجباری و اختیاری‌بودن است. اجباری کمتر از یک سال، اجباری بیشتر از یک سال، انتخابی و ترکیبی و... انواع مواجهه کشور‌ها با این مسأله است که در پایین صفحه جداگانه به آن پرداخته‌ایم.
خدمت‌سربازی با وجود انتقادها، قطعا خوبی‌های فردی و اجتماعی زیادی هم دارد. مثلا برای آن دسته از عزیزکرده‌هایی که صبح و ظهر و شب نیازمند مادر هستند تا وعده غذایی مورد نظر را جلویشان قرار داده و با قربان صدقه‌های مضاعف برایشان لقمه بگیرد، تجربه زندگی مستقل و دور از خانواده قطعا روند زندگی شان را تغییر می‌دهد. مقابله با سختی‌ها و افزایش قدرت تحمل سرباز به خاطر سختی‌ها و صبح بیدار شدن‌های طاقت فرسا، تمرین زندگی با کمترین امکانات، افزایش حس مسؤولیت پذیری، تمرین قانون‌گرایی و نظم‌پذیر شدن برای شلخته‌های بی‌برنامه و زیربار هیچ مسؤولیت نرو‌های خانه، از مزایای فردی و تمرین صبوری و مدارا با سربازان دیگر در طول خدمت و یادگرفتن کار و زندگی گروهی و تشکیلاتی از مزایای اجتماعی سربازی است که تا یک برادر نداشته‌باشید متوجه این نمی‌شوید که چقدر واجب است.
اصولا نزدیک به ۱۸ سالگی که می‌شود، پسر‌ها می‌روند روی مود عزای عمومی. در بعضی‌ها اگر هم درس خواندن هیچ شباهتی با شخصیت‌شان نداشته‌باشد، به تحصیل پناه می‌برند که تا جان در بدن است سربازی را به تعویق بیندازند و همین نارضایتی‌ها هم باعث می‌شود سال گذشته نزدیک به سه میلیون سربازفراری داشته‌باشیم!
جدا از اتلاف وقت و انرژی که تا بحث سربازی مطرح می‌شود همه به آن اشاره می‌کنند، یکی از مهم‌ترین انتقادها به دوران خدمت این است که سربازگیری با توجه به توانمندی و حرفه سرباز انجام نمی‌شود هیچ، تازه بنده خدا هرچه درس خوانده‌است را حین این دو سال روی برجک و سر چهارراه‌ها در مقام سرباز راهنمایی و رانندگی از یاد می‌برد. البته قوانینی درباره سربازی در قانون اساسی وجود دارد که امیدواریم به درستی و کامل اجرایی شود؛ مثل حقوق فردی سربازان و توجه به زیست و خوراک و پوشاک‌شان و در تنگنا قرار نگرفتن مالی و معیشتی خانواده سرباز در طول خدمت.
شاید بزرگ‌ترین (کلمه اول رمز) ضعف سربازی که اصولا گریبان والدین را می‌گیرد فقدان کار تربیتی بر سربازان است. مخصوصا جوانانی که در سنین پایین‌تر اعزام به خدمت می‌شوند و در همنشینی با سربازان دیگر آسیب‌پذیرتر هستند.
این‌طوری نگاه نکنید. نکند واقعا انتظار دارید ما الان بگوییم حق با همه آن‌هایی است که دنبال اختیاری‌شدن سربازی هستند؟ آن هم در حالی که سردار کمالی همان‌طور که خوانده‌اید و اگر هم نخوانده‌اید الان می‌روید و می‌خوانید، گفته‌اند وضعیت نیاز کشور به سرباز چگونه است. اما شک نکنید ما یقه‌مان آماده‌است که برای شما پاره شود و حق و حقوق‌تان را از هر کس و هر جایی بگیریم. مطالبه ما هم چیزی نیست جز اصلاح قوانین سربازی و توجه به توانمندی‌های مهارتی هر فرد در گذراندن دوران سربازی‌اش و از همه مهم‌تر ایجاد فضایی جذاب و روشن و انگیزشی برای پسر‌ها تا وقتی سه گزینه ادامه‌تحصیل، کار یا رفتن به سربازی، در اوج نوجوانی و ابتدای جوانی جلوی رویشان قرار گرفت؛ آخرین چیزی که ممکن است انتخاب کنند، همین فعل مقدس و مهم نباشد.
