دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین‌الملل نشست وین را یک موفقیت و نقطه شروع روند احیای برجام دانست. روندی که البته تعیین زمان به نتیجه رسیدن آن بسیار مشکل است.
دیدارنیوز _ پرستو بهرامی‌راد: نشست وین با توافق بر سر ادامه مذاکرات در قالب جلسات کارشناسی پایان یافت. اظهارنظرهای بعد از این جلسه حکایت از رضایت نسبی حاضران از این نتایج دارد. برای تحلیل این روند با دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین‌الملل گفتگو کردیم.
مذاکرات وین با توافق بر سر ادامه مذاکرات در قالب جلسات کارشناسی پایان یافت. ارزیابی شما از نتایج این جلسه چیست؟
این جلسه صرفا یک شروع برای روند احیای برجام است. در عین حال همه ما می‌دانستیم که این یک روند و فرایند بسیار پیچیده است. به این دلیل که امریکا هنوز عضو برجام نیست و بخش بزرگی از موانعی که در راه برجام وجود دارد مربوط به امریکاست. حفظ توازن بین رفع تحریم‌های وضع شده علیه ایران و بازگشت متقابل ایران به تعهداتش می‌تواند فرایندی بسیار پیچیده باشد و به گفتگو‌های فنی و کارشناسی در طول مذاکرات نیاز دارد. به نظرم این فرآیند را تا به این جای کار از این جهت می‌توان موفقیت آمیز دانست که هر دو طرف در ابتدای جاده احیای برجام قرار گرفته‌اند.
البته این تضمین نمی‌کند که در نهایت همه چیز به خوبی پیش خواهد رفت، اما نشان می‌دهد که ما با یک روند جدی و دقیق برای احیای برجام مواجه هستیم.
زمان پایان آن هم برای هیچ کدام از طرف‌ها روشن نیست و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد.
آیا به نظر شما رایزنی‌هایی طرفین قبل از این جلسه و مذاکرات صورت گرفته به یک تفاهم سیاسی بین ایران و امریکا و ۱+۴ منجر شده است؟
چیزی که می‌توانیم الان بگوییم این است که ۱+۴، ایران و آمریکا در مورد این که باید به صورت فنی وارد گفتگو‌هایی شوند که هدف پایانی آن احیای برجام از طریق لغو تمام تحریم‌ها علیه ایران از یک طرف و بازگشت ایران به تعهداتش از طرف دیگر باشد، به تفاهم و توافق رسیده‌اند؛ نه چیزی بیش از این. ممکن است این روند به دلیل نگاه‌های متفاوت سیاسی خصوصا بین ایران و امریکا در مورد گام‌های بعدی احیای برجام وجود دارد؛ ممکن است با مشکلاتی مواجه شود. همین که تمام طرف‌ها در ابتدای این جاده قرار گرفته و به این تفاهم رسیده‌اند که با محوریت قرار دادن کمیسیون مشترک برجام به این موضوعات رسیدگی کنند؛ یک موفقیت بزرگ در مقایسه با رخداد‌های ۴ سال اخیر محسوب می‌شود.
به نظر شما این فرایند چقدر به طول خواهد انجامید؟
همان طور که عرض کردم این امر برای هیچ کدام از طرفین روشن نیست. باز هم تاکید می‌کنم که ممکن است اختلافاتی به دلیل تفاوت در نیات و دیدگاه‌های سیاسی طرفین در این مذاکرات فنی به وجود بیاید. طرفین باید ببینند که تا چه اندازه می‌توانند به اختلافات سیاسی طرفین غلبه کنند و به مخرج مشترکی برای افزایش سرعت احایای برجام دست یابند. قضاوت هنوز زود است. طبیعی است که این روند نمی‌تواند خیلی ادامه داشته باشد و این با نفس احیای برجام و پنجره فرصتی که رو به بسته شدن است مغایرت دارد. پس قاعدتا این روند باید کوتاه باشد و نباید بیش از چند ماه طول بکشد.
به نظر شما آیا از قبل تفاهم یا توافق کلی بر سر این موضوعات حاصل شده است؟
ایران در حال حاضر در برجام حضور دارد. تنها کشوری که در برجام نیست امریکاست. مسئله این است که آمریکایی‌ها به لحاظ سیاسی تمایل دارند که اقداماتشان برای رفع تحریم‌ها در تناسب با اقدامات ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی‌اش باشد. این البته به این معنی نیست که ایران باید این خواست امریکا را به رسمیت بشناسد. حفظ این توازن باید به زبان فنی ترجمه شود و این مستلزم بررسی است.
این می‌تواند بخشی از همین بررسی‌های کارشناسی باشد. این چیزی است که باید در مذاکرات فنی آینده مورد بررسی باشد. در عین حال به نظر من ضمن این که جلسات کارشناسی و فنی ادامه خواهد داشت این به این معنی نیست که گفتگو‌های سیاسی قطع خواهد شد. گفتگو‌های سیاسی در سطوح مختلف و به شیوه‌های مختلف می‌تواند به موازات جلسات کارشناسی ادامه پیدا کند. این روند روشن می‌کند که آیا طرفین قرار است که همزمان با هم همه تعهدات خود را انجام بدهند یا فرمولی انتخاب خواهد شد که نظر هر دو طرف را تامین نماید. بخش بزرگی از ابهامات فعلی به این مسئله باز می‌گردد که ما تازه در ابتدای راه قرار گرفته‌ایم و باید منتظر ماند و دید که در چند هفته آینده مسائل چگونه جمع‌بندی خواهد شد.
پس شما تایید می‌کنید که هنوز هیچ تفاهم یا توافقی صورت نگرفته است؟
من از این موضوع اطلاعی ندارم. مسائلی که در این جا مطرح می‌کنم تنها به عنوان یک کارشناس است و نه یک فرد نزدیک به دولت ایران. اما تصور می‌کنم اساسا با توجه به مجوز‌هایی که صادر شده و صحبت‌های علنی‌ای که رهبری داشته‌اند هیچ نوع توافقی در مغایرت با خطوط کلی که رهبری تعیین کرده‌اند نمی‌تواند وجود داشته باشد. باید دید آیا در نهایت توافقی شکل خواهد گرفت که از نگاه ایران با این خطوط تعیین شده انطباق داشته باشد یا خیر.
