اردن یکی از باثباتترین کشورهای منطقه خاورمیانه است. با این حال صبح روز یکشنبه خبرهای بازداشت و کودتای نافرجام در اردن جهان را شگفتزده کرد. ماجرای کودتا در سرزمین خاندان هاشمی چیست؟
دیدارنیوز ـ پرستوبهرامیراد: بوی کودتا از با ثباتترین کشور جهان عرب بلند شده است. شماری از اعضای خانواده سلطنتی و مقامهای سابق اردن به اتهام تلاش برای کودتا علیه ملک عبدالله، پادشاه اردن بازداشت شدهاند. همچنین حمزه بن حسین، ولیعهد سابق اردن در بازداشت خانگی به سر میبرد.
البته طبق گزارشها، ارتش اردن حصر خانگی حمزه بن حسین را رد کرده است، اما بیان شده که دستور دارند مانع اقداماتی شوند که میتواند به هدف گرفتن امنیت و ثبات کشور کمک کند. با این حال او هرگونه تخلفی را رد میکند و گفته که بخشی از این توطئه نیست. ظاهراً حصر حمزه پس از دیدار او با رهبران قبایل بوده است.
روزنامه واشنگتن پست به نقل از یک مقام ارشد امنیتی خاورمیانه نوشته است تحقیقاتی درباره توطئهای برای برکناری ملک عبدالله در جریان است. در ویدیوهایی که منتشر شده است نیز میتوان شمار زیادی از ماموران امنیتی را دید که در نزدیکی کاخ پادشاهی در امان، پایتخت اردن مستقر شدهاند.
در هر حال بازداشت مقامات ارشد و اعضای خانواده سلطنتی در اردن امری بسیار عجیب است و دستگیری ۲۰ شاهزاده و مقام ارشد نشان از یک کودتای سازمان یافته دارد. این را هم نباید فراموش کرد که اگر جریان کودتا صحت داشته باشد، معمولا در کشورهای دیکتاتوری کودتاها بدون کمک خارجی انجام نمیشوند. با این حال باید منتظر خبرهای تکمیلی از حکومت اردن بود.
با اینکه عربستان جزء اولین کشورهایی بود که اعلام کرد کنار دولت اردن است؛ اما برخی تحلیلگران دستهای محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در کودتای اردن میبینید. علل مختلفی را میتوان برای این ظن برشمرد.
اردن از کشورهایی است که با عادی سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی چندان موافق نیست. برهمین اساس مدتی قبل سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به امارات متحده به دلیل درگیری با اردن لغو شد. از سوی دیگر به تازگی ملک عبدالله، پادشاه اردن زمینهایی را که تحت قرارداد صلح سال ۹۴ در اختیار اسرائیل قرار داده بود پس گرفته است. او اخیرا به آن مناطق رفت و در آن جان نماز خواند.
در حقیقت اردن با قرارداد ابراهیم (بیانیه مشترک اسرائیل، امارات متحده عربی و آمریکا که به توافقنامه صلح اسرائیل-امارات متحده عربی انجامید) جایگاه خود در منطقه را تضعیف شده میبیند و نگران شرایط اطراف خود است. با این حال بن سلمان و نتانیاهو به دنبال رسمی کردن روابط دو کشور هستند و اردن بدون شک چندان موافق چنین اتفاقی نخواهد بود. این موضوع را نیز میتوان از دستگیر شدن باسم عوض الله، رئیس اسبق دفتر سلطنتی و فرستاده ویژه سابق پادشاه به عربستان که با اسرائیل و عربستان روابط خوبی دارد، نیز دنبال کرد. از سوی دیگر اردن موافق راه حل دو دولتی برای بحران اسرائیل و فلسطین است. طرحی که اسرائیل با آن مخالف است و دولتمردان ریاض هم به نظر در حال عبور از آن هستند.
این شواهد و قرائن زمینه گمانهزنیهایی در مورد نقش احتمالی عربستان در کودتای نافرجام اردن شده است. دولت عربستان امروز به صورت رسمی از حکومت اردن و پادشاه این کشور حمایت کرد؛ اما ولیعهد سعودی نشان داده است که علاقه فراوانی به ماجراجوییهای عجیب و غریب سیاسی دارد و بعید نیست که این بار اردن به آزمایشگاه ایدههای خطرناک او بدل شده باشد.
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اتفاقات این روزهای اردن گفته است: «ما از نزدیک گزارشها را رصد میکنیم و با مقامات اردنی در ارتباط هستیم. ملک عبدالله شریک اصلی ایالات متحده و از پشتیبانی کامل ما برخوردار است.»
بعد از ظهر امروز تقریبا تمام کشورهای منطقه و قدرتهای جهانی از تداوم پادشاهی ملک عبدالله حمایت کردهاند. پادشاهی باثباتی که بیش از دو دهه ادامه دارد و به نظر از یک بحران دیگر هم گذر کرده است. اما باید منتظر خبرهای بیشتری از تحولات در اردن هاشمی باقی ماند.
