خبرها دیر به بهارستان می‌رسد؛ برجام پرونده نظام!

دیدارنیوز ـ علی صافی*: توافقی که بامداد یکشنبه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به آن دست یافتند، به نظر مسیر پیش روی برجام را تا حدود زیادی مشخص کرده است.

دولت جو بایدن علی‌رغم نشان دادن برخی حسن نیت‌ها و برداشتن گام‌های کوچک شتابی برای بازگشت به برجام ندارد و ترجیح می‌دهد که این امر را به بعد از مذاکره با دولت ایران موکول کند. در مقابل ایران تاکید دارد که این آمریکاست که باید گام اول را بردارد و به برجام برگردد.

تصویب قانون مجلس برای توقف اجرای پروتکل الحاقی هم در راستای فشار ایران بر آمریکا و جامعه جهانی و تسریع بازگشت آمریکا به برجام ارزیابی می‌شد. فشاری که از قضا به نظر تا حدودی هم موثر بود و در نهایت در واپسین روز‌ها باقی مانده تا زمان اجرای این قانون گروسی به تهران آمد تا توافقی جدید در مسیر پر پیچ و خم توافق هسته‌ای در ایران بگیرد.

ماجرای منازعه ایران و غرب ریشه‌هایی بسیار جدی در منازعات جناحی و سیاسی در ایران دارد و گزافه نیست اگر بگوییم که مسئله نوع برخورد با غرب در پرونده هسته‌ای و سایر مسائل مورد اختلاف ایران و غرب، مهم‌ترین محور منازعات سیاسی داخلی هم هست.

برجام دستاورد میانه‌رو‌ها و اصلاح‌طلبان است و اصولگرایان به خصوص طیف تندرو آن‌ها هیچ گاه علاقه‌ای به آن نداشته و حتی از آن متنفرند. در شرایط فعلی سیاست ایران هم احیای زودهنگام برجام تقریبا تنها امید میانه‌رو‌ها برای حیات دوباره در فضای سیاسی کشور و به خصوص انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ است. امری که اساسا به مذاق رقیب اصولگرا خوش نیست.

 

مجلس یازدهم به صورت کامل در اختیار اصولگرایان است و طبیعی است که این جریان بهارستان را به عنوان سکوی پرتابی به سوی پاستور تلقی می‌کند. در این مسیر کوشش برای دشوار کردن احیای برجام به خصوص از طریق طرح رادیکال‌ترین درخواست‎ها و فشار برای اجرای زودهنگام بخشی از دستور کار اصولگرایان است.

با این حساب رسیدن خبر توافق دولت روحانی با آژانس بر سر نحوه اجرای قانون مجلس، فغان بهارستان نشینان را به هوا برد و مجلس شاهد نطق‌های تند و حتی معرفی روحانی و دولتمردانش به قوه قضائیه بود. عصر، اما ورق برگشت.

فقط چند ساعت بعد از نطق‌های پر جوش و خروش نمایندگان مجلس یازدهم روشن شد که این توافق تصمیم نظام سیاسی کشور بوده است. رهبری در دیدار با اعضای مجلس خبرگان ضمن تاکید بر اجرای دقیق قانون مجلس، قوای مجریه و مقننه را به حل اختلافات فراخواندند. از ابتدا هم روشن و بدیهی بود که تصمیماتی در این سطح حتما با عالی‌ترین نهاد‌های نظام هماهنگ می‌شود. دولت هم اعلام کرد که این تصمیم، تصمیم شورای عالی امنیت ملی برای اجرای قانون مجلس بوده است و در نهایت هم مسئولیت هر تصمیم رادیکالی را متوجه مجلس کرد.

 

تیر خلاص را، اما حسین شریعتمداری مدیر مسئول کیهان زد. شاید هیچ کس در ایران بیش از او سخنگوی هسته سخت قدرت نباشد و انتقاد شریعتمداری از این حجم از اعتراض نمایندگان نشان داد که ساکنان بهارستان دیر از تصمیم نظام مطلع شده‌اند. شریعتمداری تصریح کرده است که نمایندگان باید می‌دانستند که چنین تصمیمی جز با نظر مثبت و تایید شورای عالی امنیت ملی اتخاذ نمی‌شود.

واکنش مجلس هم در این فقره البته عقب نشینی آشکار بود. قالیباف رئیس مجلس روسای کمیسیون‌های امنیت ملی و انرژی را مسئول حل اختلاف با دولت کرد و زاکانی از رهبران اصولگرایان رادیکال قانون مجلس را تکیه‌گاه دولت دانست.

اتفاقات دو روز گذشته چند نکته را ثابت کرد. اول آن که برجام پرونده نظام است و هیچ قوه و نهادی به تنهایی در مورد آن تصمیم نمی‌گیرد و تصمیم در عالی‌ترین سطوح اتخاذ می‌شود. دوم آن که نظام با برجام مخالف نیست و خواهان بازگشت آمریکای بایدن به برجام است. سوم آن که ترجیح داده می‌شود که فقره برجام فعلا از رقابت‌های سیاسی داخلی برکنار بماند.

آخرین نکته، اما این است که جایگاه مجلس و قوه مقننه در عرصه سیاسی ایران همچنان رو به افول است. تا آن جا که خبر توافق به این مهمی خیلی دیر به اکثریت مجلس می‌رسد. بهارستان همچنان از مرکز سیاست در ایران دور است و این امر ربطی به تسلط اصلاح‌طلبان و اصولگرایان بر این نهاد ندارد.