دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی راد: مدیرکل آژانس انرژی اتمی به تهران آمده است تا برجام به کما رفته را از مرگ نجات دهد. ۵ اسفند طبق قانونی که مجلس شورای اسلامی تصویب کرده، ایران اجرای پروتکل الحاقی را متوقف می‌کند و این موضوع آژانس انرژی اتمی و اروپایی‌ها را به شدت نگران کرده است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی قبل از سفرش در توئیتی نوشت به تهران می‌رود تا ضمن ملاقات با مقام‌های ارشد ایرانی یک راه حل مشترک مطابق با قوانین ایران پیدا کنند تا آژانس بتواند به نظارت‌های حیاتی و ارزیابی فعالیت‌های هسته‌ای ایران ادامه دهد. اقدامی که به گفته او به نفع همه طرف‌ها است.
محسن پاک‌آیین، دیپلمات سابق در مورد هدف سفر گروسی به تهران به دیدار می‌گوید: «به طور طبیعی ایران و آژانس ارتباطات دوجانبه‌ای دارند و در مقاطعی رایزنی‌هایی را باهم انجام می‌دهند و سفر‌های مقامات آژانس از جمله گروسی به ایران یک اقدام معمولی است. سفر اخیر به تقاضای خود گروسی انجام شده و در ارتباط با همکاری‌های ایران و آژانس بین المللی اتمی است. بعید می‌دانم سفر او بتواند تغییری در مسیر ایران ایجاد بکند، چون گروسی در جایگاهی نیست که بتواند کلیه تحریم‌های ایران را لغو بکند. او فقط در حوزه آژانس با ایران می‌تواند مذاکره کند و یا آمریکا و ۵+۱ را متقاعد بکند که تحریم‌های ایران را لغو کنند که بعید می‌دانم تا ۵ اسفند این اتفاق بیافتد. قطعاً سفر آقای گروسی در مورد جلوگیری ما از توقف اجرای نیست؛ ولی او حتماً مذاکراتی را با مقامات ایران دارد برای تصمیم گیری مسائل آینده، چرا که تصمیم ایران در مورد پروتکل الحاقی یک تصمیم برگشت پذیر است و هر زمانی که کلیه تحریم‌ها لغو شود و به قول مقام معظم رهبری اگر عمل را از طرف آمریکا هم ببینیم، ما عمل متقابل را انجام خواهیم داد.»
لغو اجرای پروتکل الحاقی چگونه است؟
لغو اجرای پروتکل الحاقی که ۵ اسفند اجرا می‌شود، گام جدید برای کاهش تعهدات برجامی ایران در مقابل خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات اروپایی‌ها است. پیش از این نیز ایران شروع به غنی سازی ۲۰ درصد اورانیوم کرده بود.
محسن پاک‌آیین در خصوص اینکه دقیقاً ایران با لغو اجرای پروتکل الحاقی چه می‌کند، بیان می‌کند: «موضوع پروتکل الحاقی در واقع موضوع ایران و کشور‌های ۴+۱ است. طبق قانون راهبردی که مجلس شورای اسلامی تصویب کرد ایران اعلام کرده است اگر آمریکا تا ۵ اسفند کلیه تحریم‌ها علیه ایران را لغو نکند، ما هم تعهدات برجامی خودش را کاهش می‌دهیم و خروج از پروتکل الحاقی طبق همین قانون است. این اقدام ایران بر طبق ماده ۳۶ برجام یک حق است. در این ماده آمده چنانچه هر کشوری و یا هر طرفی تعهدات خودش را انجام نداد طرف دیگر هم می‌تواند تعهدات خودش را انجام ندهد. ما برای این وارد برجام شدیم که تمام تحریم‌های ایران لغو شود و بعد پذیرفتیم که برای رفع نگرانی ۵ +۱ برخی از تعهدات را در حوزه هسته‌ای انجام دهیم و برخی از موارد را محدود بکنیم. ما ۴ سال کلیه تعهدات برجامی خودمان را انجام دادیم، ولی طرف مقابل نه تنها در بحث تحریم‌ها اقدامی را انجام نداد بلکه ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا از برجام خارج شد و تحریم‌های جدیدی را هم اضافه کرد. کشور‌های اروپایی به ما قول دادند که حتما این خطای ترامپ را به نحوی جبران می‌کنند و راه را برای تعاملات اقتصادی ایران با دنیا باز می‌کنند، اما زمان نشان داد که اروپایی‌ها یا نمی‌خواهند یا نمی‌توانند تعهدات برجامی خودشان را اجرا بکنند؛ لذا اولین گام برای لغو تعهدات نظارتی ما هم همین تعلیق پروتکل الحاقی است، این یک اقدام کاملاً قانونی و طبق برجام است و به هیچ وجه به معنای خروج ایران از برجام نیست و به هیچ وجه به معنای عدم تمایل ایران به بازرسی از تاسیسات هسته‌ای نیست.»
بیشتر بخوانید:
وی در ادامه می‌گوید: «ایران در چهارچوب همکاری با آژانس حرکت می‌کند و ما اجازه بازرسی به بازرسان آژانس خواهیم داد. اما پروتکل الحاقی اجازه بازرسی‌های اضافه‌ای را مطرح می‌کرد که ۵ اسفند لغو می‌کنیم. همه کشور‌ها بر اساس موافقت نامه‌ای که با آژانس دارند و عضو ان پی تی هستند باید به بازرسان اجازه دهند که بیایند وتاسیسات را بازرسی کنند، اما پروتکل الحاقی دسترسی بیشتری به بازرسین می‌دهد که از جا‌های بیشتری بازدید بکنند. طبق اعلام مسئولین حدود ۳۰ درصد از امکان بازرسی آژانس از تجهیزات هسته‌ای ایران کاهش پیدا می‌کند.»
مذاکرات غیر رسمی ۵+۱
بعد از سخنرانی جو بایدن در کنفرانس امنیتی مونیخ که اعلام کرد در خصوص مسئله برجام با ۵+۱ وارد مذاکره می‌شود، صحبت از جلسه غیر رسمی ۵+۱ مطرح است. آنتونی بلینکن، وزیرخارجه جدید آمریکا هم گفته است واشنگتن به دعوت سه کشور اروپایی برای برگزاری جلسه مشترک و غیر رسمی با ایران درباره برجام، جواب مثبت داده است. با این حال عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه گفته است: «ایران پیشنهاد مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای جلسه غیررسمی مشترک با آمریکا را بررسی می‌کند.»
محسن پاک‌آیین، دیپلمات سابق در خصوص حضور ایران در این جلسه غیر رسمی و مشترک با اروپا و آمریکا می‌گوید: «همانطور که آقای عراقچی مطرح کردند به طور اصولی حضور آمریکایی‌ها در این جلسه توجیهی ندارد، ولی، چون اروپایی‌ها ما را دعوت کردند موضوع را بررسی می‌کنیم. ولی ما هنوز تصمیمی راجع به حضور یا عدم حضورمان در آنجا نگرفتیم. بورل، نماینده اتحادیه اروپا پیشنهاد داده که ۵+۱ به صورت غیر رسمی برگزار شود و آمریکا به صورت شرکت بکنند. این موضوعی است که باید از طرف مسئولین بالای کشور مورد بررسی قرار بگیرد. من خودم فکر می‌کنم ضرورتی ندارد که شرکت بکنیم، اما هر چه مسئولین تصمیم بگیرند مورد احترام خواهد بود.»
در خصوص ربط سفر گروسی به این جلسه این دیپلمات سابق بیان می‌کند: «من بعید می‌دانم سفر گروسی به این موضوع ارتباطی داشته باشد. چون پرونده ما در آژانس و ۵+۱ کاملاً دوموضوع مجزا است. البته بر یکدیگر تاثیر دارند یعنی گروسی می‌تواند گزارشی بدهد و آمریکا و اروپا را قانع بکند که تحریم‌های ایران را لغو بکنند به خاطر اینکه بازرسی‌های آژانس ادامه پیدا بکند. ولی اینکه در مقام اجرا بتواند کاری کند، امکان نخواهد داشت.»
تاثیر انتخابات ۱۴۰۰ در پرونده برجام
آیا قبل یا بعد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ برجام به نتیجه می‌رسد، سوالی است که بسیاری به آن توجه دارند. برخی کارشناسان مطرح می‌کنند که آمریکا منتظر دولت جدید ایران است و برخی بیان می‌کنند قبل از انتخابات بایدن به توافقی با ایران می‌رسد تا میانه رو‌ها در ایران در قدرت بمانند.
در این مورد محسن پاک آیین می‌گوید: «اگر آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها عاقل باشند سعی خواهند کرد که این موضوع را به انتخابات ایران ارتباط ندهند، چون مسئله منافع ملی یک مسئله فراجناحی است و مسئله مذاکره و رابطه با آمریکا یا مسائلی مثل انرژی هسته‌ای هر دولتی هم به سر کار بیاید کماکان این مسیر را در جهت منافع ایران دنبال خواهد کرد. در واقع هر دولتی هم روی کار بیاید نمی‌تواند از سیاست‌های اصولی نظام که توسط شورای امنیت ملی تصویب می‌شود و به تایید مقام معظم رهبری می‌رسد، عدول بکند به نظر من اگر آمریکایی‌ها عاقل باشند با لغو کلیه تحریم‌ها شرایط بهتری را مهیا بکنند و برجام به کلی نابود نمی‌شود.»
آمد و رفت گروسی؛ همه چیز در تعلیق
رافائل گروسی امروز علاوه بر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی با محمد جواد ظریف هم دیدار کرد. آن چنان که پیش از این گفته شد، گروسی در مقام مذاکره با تهران نبود اما او به احتمال زیاد حامل برخی پیام‌ها و سیگنال‌های دیپلماتیک بود. این که این پیام‌ها چقدر در تصمیم ایران در مورد نحوه توقف اجرای پروتکل الحاقی موثر باشد امری است که برای پاسخ به آن باید چند روزی منتظر ماند.
در هر حال آن چه روشن است این که فعلا در مورد برجام همه چیز در تعلیق است. در تهران و واشنگتن دولت‌هایی بر سر کار هستند که مدافع جدی اجرای برجامند و معماران برجام در هر دو سو در عالی‌ترین مقامات حضور دارند. با این حال به نظر گره‌های این پرونده بیش از آن است که تنها با ابراز حسن نیت باز شود و باید منتظر قدم‌های عملی ماند. قدم‌هایی که فعلا در جهت نزدیکی به برجام نیست!
به کانال تلگرامی دیدارنیوز بپیوندید
به صفحه اینستاگرام دیدارنیوز بپیوندید
به گروه واتس‌اپی دیدارنیوز بپیوندید
