دیدارنیوز ـ سپیدار مقدم: شنیدن صدای ناقوس کلیسا در عصر سه شنبه پنجم ژانویه، همراه با شنیدن صدای پیرزنی که به رسم احترام عقب عقب از کلیسا خارج می شد، حال و هوای تازه ای به کلیسای سرکیس مقدس بخشیده بود. پیرزن ارمنی به من و همکارم که مشغول عکاسی و فلیمبرداری از محوطه بودیم نزدیک شد و با چشمان زیبا و خندانش نگاهمان کرد و گفت خداوند در سال جدید سلامتی را به همه جهان برگرداند.
داخل کلیسا، ارمنیان به رسم سنت مشغول خواندن کتاب مقدس بودند، صورتها را ماسک پوشانده بود. روی هر میز الکل و دستکش گذاشته بودند که نشان از وجود میهمانی ناخوشایند داشت و شاید همه در دل برای نابودی این مهمان شوم در سال جدید دعا می‌کردند و از عیسی مسیح یاری می‌خواستند.
مراسم عشای ربانی حضور اسقف اعظم برگزار شد مردان و زنان در برابر پروردگارشان زانو زدند و طلب بخشش کردند و بعد هم با نوشیدن نان و شراب مقدس عیسی مسیح را در وجود خود پذیرفتند.
به اعتقاد ارامنه، مراسم پنجم ژانویه نماد پیشگویی‌های پیامبران در مورد ظهور اولیه عیسی مسیح است. پیامبران پیشگویی کردند که عیسی مسیح مانند آفتاب عدالت ظهور خواهد کرد و روز بعد از آن یعنی ششم ژانویه روز تولد و غسل تعمید عیسی مسیح است.
به مناسبت این ایام گفتگویی کوتاه با کشیش گریگوریس نرسسیان، مسئول امور مذهبی روابط عمومی خلیفه گری ارامنه تهران داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
_ آیا مناسک اعتراف نزد پدرروحانی هنوز هم برقرار است؟
بدون توبه و اعتراف امکان شرکت در مراسم عشای ربانی و مراسم کلیسایی وجود ندارد حتما باید انسان از بار گناهانش سبک شود تا بتواند در مراسم شرکت کند؛ برای همین هم در مراسم عشای تمام گناهان در یک لیست نوشته شده است. یک نفر به نیابت از همه مردم که یکی از دبیران یا یکی از شماسان است زانو می‌زند و تمام آن گناهان را می‌خواند. گناهان فکر، گناهان دست یا گناهان زبانی. هرکس خودش می‌داند چه گناهانی را مرتکب شده است و این گناه پیش خودش و خداوند محفوظ می‌ماند به این اعتراف جمعی می‌گویند.
در کلیسای ارتدوکس رسولی ارمنی، قبلا اعتراف شخصی هم وجود داشته است که افراد انفرادی مراجعه می‌کردند و گناه خودشان را می‌گفتند و متقابل با آن گناه کشیش به عنوان مثال می‌گفت برای ترک این گناه در مزرعه‌ای به یک خانواده کمک کن یا اینکه یک هفته در خانه سالمندان به امور آنان رسیدگی کن و به طریقی فکر فرد را از گناه منحرف می‌کرد. این روش اعتراف انفرادی الان نیست، اما گاهی شاید یک نفر اعتماد کند و نزد کشیش اعتراف کند. الان مراسم اعتراف جمعی است یعنی در حین انجام مراسم این اعتراف به گناه را انجام می‌دهیم و بعد نان و شراب را در وجودمان می‌پذیریم و این یعنی پذیرش عیسی مسیح در وجود مان.
ویدئو زیر از مراسم عشای ربانی در پنجم ژانویه از کلیسای سرکیس مقدس تهران تهیه شده است
ایران تنها کشوری است که انجام مراسم مذهبی در قانون اساسی آن آزاد است
_ شهروندان ارمنی در ایران برای برگزاری آیین شان تا چه اندازه آزادی دارند؟
در تمام ۴۰۰ سالی که ارامنه در ایران زندگی کرده اند و البته قبل از آن هم در ایران زندگی کمی کرده در بخشی از شمال غرب کشور، ارامنه در آنجا از زمان کوروش کبیر زندگی می‌کرده‌اند. همیشه در انجام مراسم مذهبی شان آزاد بوده اند. بخصوص از زمان شاه عباس صفوی به بعد اگر نگاه کنیم در انجام مراسم و ساختن کلیسا و دیر‌ها و صومعه‌ها آزادی داشته اند و هیچ مشکلی هم نبوده است و هیچ کلیسایی هم در هیچ زمانی در خاک ایران حتی در زمان حمله مغول به ایران ویران نشده است اگر به کلیسای تادئوس مقدس در دشت چالدران (که به قلعه کلیسا معروف است) بروید تمام سنگ نوشته‌های حکام مغول را می‌توانید، ببینید.
در حال حاضر هم ایران تنها کشوری است که انجام مراسم مذهبی در قانون اساسی آن آزاد است. در قانون اساسی هیچ کشوری نمی‌بینید چنین قانونی باشد، ولی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ذکر شده است که همه اقوام آزادی انجام دادن مراسم خاص و آزادی تدریس زبان مادری خودشان را دارند. این ارتباط بین مسلمانان و مسیحیان در ایران است و احترام متقابلی بین پرستشگاه‌های یکدیگر دارند.
_ دلیل ارتباط دوستانه و محبوبیتی که ارامنه در ایران دارند را در چه می‌دانید؟
اشتراکات زبانی و فرهنگی، سلسله‌های پادشاهی مشترک بین ایران و ارمنستان، بعنوان مثال سلسله اشکانیان سلسله مشترک بین ایران و ارمنستان بوده است، پسرعموی پادشاه اشکانی ایران در ارمنستان به پادشاهی رسیده و حتی بزرگترین پیشرفت‌ها را می‌توانیم در دوره اشکانیان در ارمنستان ببینیم. ابداع خط و زبان ارمنی دوران ترجمه کتب فرهنگی علمی دینی در ارمنستان در دوره اشکانیان روی داده است و اشتراکات زبانی که می‌گویم این که هر دو (زبان ارمنی و زبان فارسی) از خانواده‌های هند و اروپایی و یونانی هستند و می‌توان گفت حدود ۱۸۵ هزار کلمه مشترک میان ارامنه و زبان فارسی هست؛ و شاید کلماتی در ارمنی ببنید که در زبان پهلوی بود و الان در زبان فارسی استفاده نمی‌کنیم.
_ تا چه اندازه آیین‌های مذهبی ارامنه با آیین سنتی ایرانی آمیخته است؟
همان تشابهات فرهنگی که گفته شد بعنوان مثال رسم آبگان که در تیر یا مرداد اتفاق می‌افتد یک مراسم مشترک بین ایرانیان و ارامنه بوده است که از دین میترایی می‌آمد. احترام به آتش یک آئین و فرهنگی مشترک بین ارامنه و سایر ایرانیان بوده است وهمچنین دارای الهه‌های مشترک، ولی با اسامی مختلف هم بوده اند. این آئین‌ها یک نزدیکی ایجاد می‌کنند، چون دارای یک فرهنگ مشترک بوده اند. بعنوان مثال ریکور مقدس که رسمی کننده دین مسیحیت در ارمنستان است و هم از خانواده پردوی اشکانی هستند مراسم ابگان را به عید تجلی عیسی مسیح وصل کرده است یعنی در آن روز هم جشن تجلی الهی عیسی مسیح را برپا میداریم و هم مراسم آبگان را انجام می‌دهیم. در روز تقدیم عیسی مسیح در چهل روزگی که ۱۴ فوریه است افروختن اتش را (که البته الان رنگ مذهبی گرفته است) داریم و آتش نماد روح القدس روح پاک خداوند است و عیسی مسیح هم می‌گوید خداوند انسان‌ها را به آتش و روح القدس غسل تعمید خواهد داد. در اینجا روح القدس به آتش تشبیه شده است.
_ تفاوت تعطیلات رسمی ملی مذهبی کشور بر تعطیلات مذهبی ارامنه چه تاثیری بر روند کار و زندگی شهروندان ارمنی داشته است؟
در تمام تعطیلات رسمی کشور خلیفه گری ارامنه هم تعطیل است و این تداخل تعطیلات تنها باعث زیاد شدن روز‌های تعطیل برای ارامنه می‌شود و فقط شرکت‌هایی که با شرکت‌های بین المللی خارجی کار می‌کنند همان مشکلی را دارند که سایر شرکت‌های ایرانی برای انجام کار با شرکت‌های اروپایی دارند.
_ با توجه به جمعیت ترک ایران آیا جنگ قره باغ تاثیری در روابط شهروندان ارامنه با سایر شهروندان ترک ایرانی داشته است؟
به نظر من تمام کسانی که در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی زندگی می‌کنند هم وطنان ما هستند و ما نباید فراموش کنیم که بزرگترین حرکات سیاسی و اجتماعی ایران از آذربایجان و تبریز شروع شده است. مشروطه از تبریز شروع شد، انقلاب اسلامی از تبریز شروع شد اول مردم تبریز به پا خواستند و بعد به یاد شهدای تبریز از اصفهان و بعد از شیراز و مشهد و سایر شهر‌های بزرگ این آتش افروخته شد و انقلاب اسلامی به پیروزی رسید این به این معناست که عرق ایرانی گری آذربایجان خیلی شدید است.
حتی شاه عباس که ترک زبان بود اگر نگاه کنیم می‌بینیم که پدران او کرد زبان هستند و این زبانی است که مردم ان منطقه انتخاب کرده اند وگرنه مردم آذربایجان ایرانی اند یعنی هیچ مشکلی بین یک مغازه دار نانوا بقالی که ترک زبان اند با ارامنه نبوده است حتی در موقع قتل عام ارامنه در سال ۱۳۱۵ ارامنه‌ای که از ترکیه فرار می‌کردند مرز نشینان ترک ایران پذیرای آن‌ها بودند وفراموش نکنیم در جنگ جهانی اول که ایران بی طرف بود، ترکیه اهالی تبریز را قتل عام می‌کند و برای آن زبان مهم نیست؛ و کلا مرزنشینان ترک ایران خیلی از ارمنه را فراری دادند یا در خانه خودشان پناه دادند که هیچ اتفاقی برایشان نیفتد؛ و برای ما ترک زبانان برادر و خواهر حساب می‌شوند و هم وطن هستند.
_ مراکز آموزشی ارامنه با توجه به شیوع کرونا و آموزش آنلاین در چه وضعیتی هستند؟
همانطور که گفتم طبق قانون اساسی با ارامنه رفتار می‌شود و وضعیتی که به لحاظ کرونا برای سایرین است برای ارامنه هم همان است. یعنی وضعیت تدریس به صورتی است که برای سایر مدارس است و همه دچارش هستند.
_ در مورد آیین ارامنه در اعیاد مذهبی و سال نو بگویید؟
یکی از اشتراکاتی که بین ارامنه و سایر ایرانیان هست استفاده از ماهی در شام شب عید است البته در مسیحیت ماهی نماد عیسی مسیح است و کلمه ایختوس (یعنی ماهی). اگر حروف اول هر کدام از کلمات عیسی مسیح (یعنی منجی) را برداریم، ایختوس می‌شود (یعنی ماهی). پس ماهی نماد عیسی مسیح است و ما در شب عید تولد عیسی مسیح و شب رستاخیز عیسی مسیح در سفره مان ماهی می‌گذاریم. یا استفاده برنج و کشمش و قیسی؛ که برنج نماد مردم جهان و کشمش و قیسی که شیرین است نماد مسیحیان است، چون عیسی مسیح می‌گوید شما باید مزه جهان باشید و مزه جهان بودن احساس برادری و خواهری کردن با مردم دنیاست و همچنین سبزی خوردن هم در هنگام شام استفاده می‌کنند که البته تاثیر ایرانی روی سفره ارامنه گذاشته که با آن کوکوسبزی درست می‌کنیم، ولی خارج از کشور در سفره شب عید ارامنه کوکوسبزی نیست، ولی در سفره ارامنه ایران کوکو حتما باید باشد.
مراسم ۵ ژانویه نماد پیشگویی‌های پیامبران در مورد ظهور اولیه عیسی مسیح است. پیامبران پیشگویی کردند که عیسی مسیح مانند آفتاب عدالت ظهور خواهد کرد و روز بعد از آن روز تولد و غسل تعمید عیسی مسیح است که در هنگام مراسم عشای ربانی یک حوضچه‌ای را پر از آب می‌کنند و صلیب را توی آب می‌اندازند و روغن مقدس را می‌ریزند و این نماد غسل تعمید عیسی مسیح است. اگر انجیل را مطالعه کنید می‌گوید «عیسی مسیح که سی سالش تمام شده به رود اردن رفت تا از یحیی تعمید دهنده غسل تعمید بگیرد و وقتی یحیی او را دید گفت من باید از تو غسل تعمید بگیرم و عیسی مسیح گفت باید بگذاریم اراده خداوند انجام شود و در اب فرو رفت و از آب که خارج شد روح القدس روح پاک خداوند مانند کبوتری نازل شد بر عیسی مسیح و همچنین صدای خداوندآمد که این است فرزند محبوب من که از او خشنودم».
تمام این اتفاقات را ما در این مراسم بازسازی می‌کنیم. خاج شویان یا تبرک آب که نماد غسل تعمید عیسی مسیح است بعد آب تبرک شده را برای شفای بیماران و گرفتن تبرک میان مردم تقسیم می‌کنیم.
صحبت پایانی؟
از خداوند خواستاریم که امسال سال آرامش صلح و دوستی باشد و هر نوع بیماری عقب نشینی کند تا بتوانیم به آرامی به زندگی خودمان ادامه دهیم.
به کانال تلگرامی دیدارنیوز بپیوندید
به صفحه اینستاگرام دیدارنیوز بپیوندید
به گروه واتساپی دیدارنیوز بپیوندید
