ابر‌های تیره در افق احیای برجام+خلاصه تصویری

 

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: بوی شکست احیای برجام از مصاحبه شب گذشته سید عباس عراقچی و اعلام شروع غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم توسط سخنگوی دولت می‌آید. در واقع آغاز غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم احتمالات در مورد بازگشت آمریکا و احیای برجام را کمرنگ کرده است

 

البته پیش از این جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا هم بیان کرده بود که بازگشت به برجام کار دشواری است. گروه مشاوره‌ای اوراسیا مستقر در نیویورک که بر مسأله ریسک سیاسی در جهان، مسائلی از قبیل بازار‌های درحال ظهور و همینطور اقتصاد‌های پیشتاز و توسعه یافته و ژئوتکنولوژی تمرکز دارد، به تازگی اعلام کرده است که در بهترین حالت ۶ ماه طول می‌کشد که بازگشت به برجام در دولت بایدن انجام شود.

 

از هر سمت که به اتفاقات منطقه و سخنان سیاستمداران ایرانی دقت شود، نشان از تغییر موضع شدیدی نسبت به یک ماه قبل مشاهده می‌شود. این تغییر موضع چه دلیلی دارد؟ آیا ممکن است که برخی تحرکات دیپلماتیک پشت پرده با بن‌بست یا دشواری مواجه شده باشد و این مواضع بازتاب این بن‌بست‌ها باشد؟

 

 

روز گذشته علی ربیعی، سخنگوی دولت در یک اقدام عجیب آغاز روند غنی سازی ۲۰ درصدی در سایت اتمی را اعلام کرد. در حالی که دولت حسن روحانی مهم‌ترین مدافع احیای برجام و احتمالا مذاکرات با ۵+۱ است؛ چنین رویکردی جای تعجب دارد. چندی قبل سخن از روابط خوب محمدجواد ظریف با جو بایدن و جان کری بود که با بازگشت معماران برجام به کاخ سفید به احتمال زیاد روابط واشنگتن ـ تهران شکل جدیدی به خود خواهد گرفت. اما امروز سخنان علی ربیعی و مصاحبه تند عباس عراقچی در مصاحبه تلویزیونی او که گفته آمریکای بایدن و اروپا باید از سرشان بیرون کنند که ایران برای بازگشت آمریکا آغوش باز کرده است، نشان از رویکرد جدید دولت حسن روحانی دارد.

به نظر می‌رسد در پشت پرده اتفاقاتی در حال وقوع است. زیرا زمانی که پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مشخص شد، سخنان دولت ایران مبنی بر آغاز مذاکرات و استقبال از بازگشت آمریکا از برجام بود. اما امروز شاهد رویکرد تند دولتمردان ایرانی  هستیم. در حقیقت به نظر تنش باز هم بالا گرفته است.

از زمان شکست دونالد ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰ منطقه شاهد تحرکات اسرائیل و آمریکا علیه ایران است. ایران هم تا حدودی نشان داده است که در مقابل این تحرکات ساکت نخواهند ماند، البته صبر استراتژیک را در بیشتر مواقع سیاست خود قرار داده است.

به دلیل تحریم‌ها روابط ایران و کره جنوبی در ماه‌های اخیر به دلیل مخالفت این کشور با آزادسازی پول‌های مسدود شده ایران، سرد شده است. در واقع دولت کره جنوبی ۸ میلیارد دلار از پول‌های ایران را به دلیل تحریم‌های آمریکا مسدود کرده و اجازه دسترسی به آن را نمی‌هد. اموال مسدود شده ایران در بانک‌های کره جنوبی مربوط به پول نفت صادراتی ایران پیش از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها بوده است.

 

بیشتر بخوانید:

بیم درگیری نظامی در خاورمیانه؛ ناقوس مرگ برجام

وحشت در خاورمیانه؛ احتمال درگیری نظامی ایران و آمریکا

روز گذشته ایران دست به توقیف یک فروند نفتکش کره‌جنوبی در آب‌های خلیج فارس زد. البته طبق گزارش‌ها یکی از دلایل توقیف این نفتکش نقض پروتکل‌های زیست‌محیطی عنوان شده است. این اقدام می تواند یک پیام سیاسی محکم تلقی شود. 

 

این نفتکش حامل ۷ هزار تن اتانول است. خدمه‌های دستگیرشده این شناور از ملیت‌های کره، اندونزی و ویتنام هستند. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته ما در ایران نسبت به آلودگی دریایی حساسیم و توقیف صورت گرفته را کاملاً فنی خوانده است.

طبق گزارش ایسنا، وزارت خارجه کره جنوبی از ایران خواسته فورا به این توقیف خاتمه دهد. وزارت دفاع کره جنوبی گزارش داده است که این کشور یگانی از نیرو‌های مقابله با دزدی دریایی را به منطقه اعزام می‌کند. از سوی دیگر وزارت امور خارجه آمریکا از ایران خواست تا فورا نفتکش توقیف‌شده کره جنوبی را آزاد کند. در هر حال گروهی از کره جنوبی برای مذاکره با ایران آمده‌اند. باید دید سرانجام این اتفاق چه خواهد بود، البته اینگونه اتفاق‌ها به هر علتی می‌تواند نشانی از قدرت منطقه‌ای ایران نیز باشد.

یک احتمال دیگر در مورد موضع‌گیری این روزهای دولت روحانی این است که ایران قصد دارد دست خود را برای مذاکرات پرتر کند. پیش از این نیز ایران اعلام کرده بود که اگر آمریکا برای ایران مشکلات بیشتری ایجاد کند، ایران دست به تحرکاتی خواهد زد. ترامپ در روز‌های آخر حضور خود در کاخ سفید تمام سعی خود را با همدستی اسرائیل بر ایجاد تنش بیشتر در منطقه کرده است.

روابط ایران و آمریکا در واپسین روزهای دولت دونالد ترامپ تنش‌بارتر از قبل است. این تنش معمولا به تحریک و تحرک رقبا و دشمنان منطقه‌ای ایران و محافظه‌کاران آمریکایی نسبت داده می‌شد و هدف آن بهره بردن از روزهای آخر دولت ترامپ برای ضربه زدن به ایران و دشوار کردن هر نوع تفاهمی بین دولت ایران و بایدن ارزیابی می‌شد. با این حال موضع‌گیری‌های دولت روحانی و غنی‌سازی ۲۰ درصدی تحلیل‌های پیچیده‌تری طلب می‌کند. بن بست در تحرکات دیپلماتیک پشت پرده یا کوشش برای داشتن دست پرتر در مذاکرات دو احتمال مهم مطرح است و البته ممکن است احتمالات دیگری هم در کار باشد.