مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به اهمیت نقوش و سنگ نگاره‌های برجای مانده از گذشته تاریخی ایران، شروع اقدامات حفاظتی و مرمتی نقش بهرام دوم در محدوده نقش رستم را یادآور شد.
حمید فدایی به خبرنگاران گفت: نقوش برجسته ساسانی در کنار آرامگاه‌های شاهان هخامنشی و این هر دو در کنار نقشی از پادشاهی ایلامی، ارزش‌های زمانی و مکانی محوطه نقش رستم را ویژه‌تر کرده است.
او با بیان اینکه آثار واقع در این محوطه، نشانه‌ای بر تقدس آن و استفاده آیینی از محوطه در دوره‌های بسیار دور تاریخی تاکنون است، گفت: شهریاران ساسانی مهمترین رویدادهای سرزمین و پادشاهی خود را بر دیواره های صخره ای این مکان نقش کرده‌اند و علاوه بر این، بر فراز کوه نقش رستم، در وسعتی زیاد دخمک ها و استودان های عهد ساسانی گسترده است.
فدایی ضمن یادآوری اینکه وجود چنین نشانه‌ها و آثاری موید مقدس بودن این مکان برای شاهان دوران هخامنشی و ساسانی تلقی می‌شود، بر ضرورت انجام برنامه ریزی در زمینه حفاظت، مرمت و بهره برداری از این آثار فرهنگی، تاکید و اضافه کرد: در حال حاضر حفاظت از این گنجینه بشری مهمترین دغدغه پایگاه است که خود با برنامه ریزی های انجام شده از چند سال قبل تا کنون وارد مرحله جدیدی از اقدامات اجرایی و اضطراری مرمت شده ایم.
فدایی افزود: این برنامه جامع که از سال ۱۳۹۶ با مستندنگاری محوطه و نقوش برجسته آن آغاز شد، در مراحل بعد با تجهیز و راه اندازی کارگاه و دفتر فنی دایمی در محوطه و با استقرار گروهی از کارشناسان، متخصصین و حفاظت گران سنگ، عملیات حفاظت بر روی آرامگاه خشایارشا تمرکز یافت که تا کنون نیز ادامه دارد.
آغاز فعالیت‌های حفاظتی و مرمتی نقش رستم
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید از آغاز فعالیت های حفاظت و مرمت نقش بهرام دوم در نقش رستم خبر داد و در این باره گفت: متخصصین و کارشناسان مستقر در محوطه در نیمه دوم سال گذشته عملیات مرمت بر روی نقش برجسته نبرد هرمز دوم که متحمل آسیب های زیادی شده بود را آغاز کردند که در بهار امسال با موفقیت به اتمام رسید.
وی افزود: با توجه به برنامه ریزی های قبلی، تهیه طرح اولیه و تایید شورای فنی، در حال حاضر موضوع حفاظت از نقش بهرام دوم آغاز شده و مراحل آسیب نگاری نقش در حال انجام است.
مدیر داخلی مجموعه های نقش رستم و نقش رجب نیز گفت: بالغ بر ۱۱ نقش برجسته و تعدادی کتیبه در مجموعه نقش رستم و نقش رجب از گذشته تاکنون در معرض عوامل فرسایشی و مخرب نظیر باد، باران و عوامل محیطی قرار داشته و جمع این عوامل باعث فرسودگی تدریجی آنها شده است.
مصطفی رخشنده خو، افزود: با شکل گیری دفتر فنی مجموعه نقش رستم برنامه مطالعه، مستند نگاری و تهیه طرح حفاظت و مرمت این نقوش در برنامه این کارگروه قرار گرفت و به فراخور آسیب هایی که بر کالبد این آثار وارد گردیده است؛ طرح حفاظت و مرمت تدوین شد.
این کارشناس مرمت گر در ادامه گفت: پس از مستندنگاری و ارزیابی عوامل آسیب رسان به نقش برجسته که بر پایه شاخصه های آسیب نگاری اثر و وضعیت سلامت آن انجام شد، سال گذشته طرح حفاظت و مرمت نقش هرمز دوم در اولویت های حفاظتی و مرمتی این مجموعه قرار گرفت و شاهد اقدامات ارزنده ای بر روی این نقش بودیم.
رخشنده خو ادامه داد: همچنین نقش بهرام دوم نیز اخیرا پس از طرح در شورای فنی پایگاه، جزو اولویت بعدی برنامه حفاظت نقوش ساسانی در مجموعه نقش رستم قرار دارد که این نقش متاسفانه بسیار تخریب شده است؛ به ویژه بخش بالایی آن که در طی گذر زمان بیشتر در دسترس بوده و بخش زیرین در زیر خاک آوار مدفون شده بود که در سال ۱۳۱۷ خورشیدی طی کاوش های موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو، با انجام حفاری ها به سرپرستی اریک اشمیت، نمایان گردید.
مدیر مجموعه نقش‌رستم و نقش رجب با تاکید بر لزوم اقدامات حفاظتی و مرمتی این آثار ارزشمند، گفت: بر روی نقش بهرام دوم نیز تاکنون هیچ گونه فعالیت مرمتی انجام نشده است و تحت تاثیر هوازدگی دچار آسیب های متعددی همانند فرسایش، تورق، ترک، شکستگی و ... قرار گرفته است، لذا حفاظت از این نقوش دربرگیرنده اقدامات درمان مبتنی بر استحکام بخشی و مقاوم نمودن سطح در برابر عوامل فرساینده خواهد بود.
رخشنده‌خو افزود: از آنجایی که نقوش برجسته صخره ای اسناد مکتوب گذشته بوده و تاریخ را از زبان سنگ روایت می کنند، بر ماست که این میراث کهن را که گذشتگان با تلاش فراوان و احتمالا با تفکر ماندگاری به دست ما رسیده است، با رعایت کامل امانت داری، به آیندگان منتقل کنیم.
به گزارش ایسنا، استان پهناور فارس خاستگاه دولت شهر ساسانی به شمار می‌رود و با قرار داشتن حدود ۳۰ نقش برجسته دوران ساسانی در این استان، دارای بیشترین نقوش و کتیبه‌های صخره‌ای باقیمانده از آن دوران تاریخی در کشور است و در این میان محوطه تاریخی نقش رستم در ده کیلومتری تخت جمشید بیشترین تعداد نقوش صخره ای را در میان نقوش صخره ای فارس و ایران، یکجا در خود جمع دارد.
موضوع اصلی این نقش برجسته ها القاء صحنه های قدرت، دیهیم بخشی و یا صحنه های نبرد است و متاسفانه بسیاری از این نقوش به دلیل واقع شدن در فضای باز و عموماً تحت تأثیر شرایط اقلیمی، و با توجه به نوع سنگ در طول سده ها متحمل آسیب و فرسایش شده اند.
انجام مطالعات، مستندنگاری و حفاظت از این مجموعه بی نظیر از نقوش برجسته تاریخی، برای تاریخ و میراث فرهنگی کشور دارای اهمیت فراوان است.
