دیدارنیوز ـ
علیرضا خوشبخت*: حسن روحانی بعدازظهر امروز بعد از ماه‌ها در یک نشست خبری در مقابل خبرنگاران نشست تا پاسخگوی سوالات خبرنگاران باشد و رویکرد‌های اصلی‌اش را در قبال مهم‌ترین مسائل سیاسی و اقتصادی بازگو کند.
آن‌ها که مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های حسن روحانی را در دوران دولت اولش پیگیری کرده باشند به خوبی می‌دانند که او در جدال‌های لفظی بسیار چیره دست است و از ابزار کلام برای حمله به مخالفانش به خوبی بهره می‌گیرد. در دورانی که مذاکرات هسته‌ای ایران با ۱+۵ در جریان بود و دولت حسن روحانی پروژه سیاسی مصالحه با غرب را پی می‌گرفت، کمتر سخنرانی و مصاحبه‌ای بود که او در آن تیر طعنی به مخالفان این پروژه نیندازد و معمولا در یک مجادله لفظی تمام عیار با آن‌ها درگیر بود. این مجادلات لفظی در آن زمان کارکرد‌های مهمی برای پروژه سیاسی روحانی داشت. روحانی با یک پیروزی غیرمنتظره در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ به قدرت رسیده بود و برای پیشبرد پروژه مصالحه با غرب به شدت نیازمند حمایت افکار عمومی بود. مجادلات لفظی روحانی با مخالفان مصالحه علاوه بر آن که روحیه هواداران او را تقویت و انسجام اردوگاه حامی او را بیشتر می‌کرد، خوراک رسانه‌ای لازم را برای رسانه‌های حامی او فراهم می‌آورد و مخالفان را به پاسخ دادن به سخنان او مشغول می‌کرد. بدنه اجتماعی و فضای رسانه‌ای نقش مهمی در پیشبرد پروژه او برای مصالحه با غرب و دستیابی به برجام و حفظ آن داشتند و هر کجا لازم بود از صندوق‌های رای تا شادی خیابانی از انعقاد برجام و حتی استقبال از هیئت مذاکره کننده هسته‌ای حضور داشتند.
با به قدرت رسیدن ترامپ و خروج او از برجام، اما پروژه سیاسی روحانی به بن بست رسید. او و مشاورانش از تعریف یک پروژه سیاسی جایگزین بازماندند و واکنش او به بن بست این پروژه گرداندن فرمان به سمت راست بود. گردشی که البته بعد از پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ آغاز شده بود؛ اما پس از خروج آمریکا از برجام تشدید شد و روحانی در شرایطی که آن را جنگ تمام عیار اقتصادی می‌دانست، کوشید که سخنگو و مجری تمام بلوک قدرت باشد. هر چند اصولگرایان تندرو هیچ گاه گردش به راست او و دولتش و دست کشیدنش از هر پروژه سیاسی را جدی نگرفتند و به او بیشتر به چشم قربانی‌ای نگاه کردند که باید بار خطا‌ها و مشکلات و مصیبت‌های تحریم را به دوش کشد و این مشکلات را به ضعف او و دولتش نسبت دهند. پایگاه اجتماعی حامی او و بدنه سیاسی‌ای که در دو انتخابات او را پیروز میدان کرده بود اما، گردش به راست او را جدی تلقی کردند و این زمینه ناامیدی و ناکامی عمیقی در میان آن‌ها شد.
با پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و پایان کابوس ترامپ، اما قفل از فضای سیاسی ایران به تدریج گشوده می‌شود. شاهد آن هم این که در نشست خبری‌ای که در میانه بحران کرونا برگزار شد بخش بسیار بزرگی از سوالات خبرنگاران از او در مورد برجام، رفع تحریم‌ها و چشم انداز اقتصادی و سیاسی مصالحه یا عدم مصالحه با غرب بود. خود روحانی هم در پاسخ به برخی سوالات در مورد بحران و ناکارآمدی اقتصادی پای تحریم‌ها را به میان کشید.
نشست خبری امروز روحانی به سیاق سال‌های نخست زمامداری او به دفاع از توافق و مصالحه با غرب و مجادله لفظی با مخالفان این مصالحه گذشت. او تاکید کرد که دولتش اجازه تعویق در رفع تحریم‌ها را نخواهد داد و به صراحت نظر اصولگرایان در مورد لزوم پیش شرط برای بازگشت آمریکا به برجام را رد کرد و آن را به معنی تداوم تحریم دانست.
کوشش روحانی، اما به نظر بسیار بی‌رمق می‌رسد. دلیل آن را هم باید در عدم اعتماد و دلسردی بدنه اجتماعی، سیاسی و رسانه‌ای حامی او جستجو کرد. به نظر دیگر پروژه سیاسی‌ای در کار نیست یا اگر هست هم دیگر بدنه اجتماعی و افکار عمومی خود را شریک حسن روحانی در این مسیر تلقی نمی‌کند. مخالفان او به شدت از اقدامات دولتش برای هر نوع مصالحه با غرب بیمناکند، حامیانش، اما بدبینند و در رئیس جمهور و تیم سیاسی او عزم و اراده‌ای نمی‌بینند. این فضا را به خوبی می‌توان در پاسخ روحانی به آخرین سوال نشست مطبوعاتی دید. جایی که در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه اعتماد در مورد دلایل عدم ورودش به مسائلی که در این سال‌ها مورد اعتراض بدنه اجتماعی و حامیان سیاسی سابق او بوده؛ ترجیح داد ربط مقدمات سوال به نتیجه گیری را رد کند و تلویحا از تلاش‌های پشت پرده‌اش بگوید.
نشست خبری روحانی نشان داد که او و دولتش خواهان مصالحه با دولت جدید ایالات متحده هستند و البته مخالفت‌های جدی‌ای با این روند او در بلوک قدرت وجود دارد. با این حال رئیس‌جمهور دیگر نباید روی اثرگذاری مجادلات لفظی‌اش با مخالفان، بر تهییج کردن حامیانش حساب کند. در غیاب حمایت افکار عمومی و انسجام سیاسی اردوگاهی که قبلا حامی او بود، جدال او و دولتش با مخالفان توافق با غرب شبیه حرکات و سکنات فردی است که از سکته بازگشته است. نه از چابکی و رمق سابق خبری هست و نه از اثرگذاری جدی!
*دانش‌آموخته علوم سیاسی و سردبیر دیدار
