دیدارنیوز ـ حسن بهشتی‌پور:
۱- با نگاهی به ویژگی شخصیتی اردوغان در گذشته به عنوان یک امام خطیب سابق، باید گفت او بیشتر اهل سخنرانی و حرافی است و اکثر سخنان او جدی و عمیق و دقیق نیست؛ بنابراین باید در قضاوت راجع به کلماتی که بکار برده است، به این ویژگی‌ها توجه داشته باشیم. البته این به معنای آن نیست که باید سخنان جنجال آفرین او را نادیده بگیریم و فقط به حساب احساساتی شدنش بگذاریم؛ نه بلکه دقیقا باید برخورد دیپلماتیک می‌شد که شده است و برخورد امنیتی هم از جای مناسب به احتمال زیاد می‌شود، اما حرف من توجه دادن به وزن سخنان اردوغان در این گونه سخنرانی‌های مناسبتی است.
۲- بیست و یکم آذر روز نجات آذربایجان و بستن پرونده جدایی طلبی فرقه دموکرات در تبریز است. مصادف شدن سخنان اردوغان یک روز پیش از این تاریخ، گرچه اتفاقی است، اما جا دارد در این روز تاریخی توجه کنیم که آذربایجان چه در انقلاب مشروطیت و چه در دوران انقلاب اسلامی در اوج ان ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ و چه در دوران جنگ تحمیلی؛ نقش بسیار درخشانی در دفاع از تمامیت ارضی ایران، استقلال و آزادی در ایران ایفا کرده است. حالا اگر بدلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی که امروز در سراسر کشور در استان‌های آذری نشین هم برخی دنبال جریان‌های پان ترکیسم افتاده اند این به معنای آن نیست که در امروز در آذربایجان ساز جدایی طلبی کوک می‌شود و ترکیه و آذربایجان هم از آن دارد استفاده می‌کنند. تا آنجایی که بنده با دوستان خود در این استان‌ها ارتباط دارم مشکلات بستر را فراهم کرده، اما مساله پیوستگی آذربایجان به ایران و ایرانی‌ها خیلی عمیق‌تر از آن است که اردوغان و دار دسته اش بتوانند به جایی برسند. اما بازهم تاکید می‌کنم این نباید ما را خوش خیال کند، زیرا مشکلات کشور مزیت نسبی استان‌های آذری نشین ما را در برابر آن سوی ارس از بین برده است و تبلیغات گسترده‌ای هم در ترکیه برای جذب نخبگان آذری جریان دارد و باید ماجرا را از همه ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و آخر از همه امنیتی بررسی کرد.
۳- طرح اردوغان در مورد تشکیل یک اتحاد منطقه‌ای از ترکیه، روسیه، آذربایجان، ارمنستان و ایران که خطاب به دولت ارمنستان اعلام شد باید مورد استقبال قرار گیرد باید توجه داشت که شعار‌های ناسیونالیستی در قرن ۱۹ رشد کرد و به دو جنگ جهانی در قرن ۲۰ رسید، امروز دیگر هواخواه چندانی ندارد. به نظر می‌رسد در قرن ۲۱ نمی‌شود به عقب بازگشت این قرن، دوره همکاری‌های منطقه‌ای و بین المللی برای افزایش امنیت، رفاه و ثبات پایدار برای همه کشور‌های جهان است. همکاری‌های منطقه‌ای می‌تواند جایگزین خوبی برای قطب بندی‌های معیوب در دوران جنگ سرد قرار گیرد.
