موج سوم ایدز؛ «ناکا» و دستاورهای جدید مسئولین!

دیدارنیوز ـ الهه شعبانی*: تجربه‌ زیسته‌ ماه‌های اخیر در شرایط پاندمی کرونا همه‌ ما را کمابیش به این نتیجه رسانده است که در دنیای ویروس‌ها زندگی می‌کنیم و تنها راه ادامه و بقا در این شرایط، آگاهی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی است. همین تجربه سازمان بهداشت جهانی را واداشت تا امسال شعار روز جهانی اچ. آی. وی (ایدز) را "همبستگی جهانی ـ مسئولیت مشترک" قرار دهد.

نخستین مورد گزارش شده‌ ابتلا به ایدز در ایران مربوط به سال ۱۳۶۵ و در مورد یک کودک ۶ ساله مبتلا به بیماری هموفیلی است که فرآورده‌های خونی آلوده وارداتی از فرانسه را دریافت کرده بود و سرآغاز موج اول این ویروس در ایران بود.

موج دوم همه‌گیری از اوایل دهه ۷۰ در میان معتادان به مواد مخدر تزریقی و به علت استفاده از سرنگ مشترک شروع شد و شیوع زیادی در زندان‌ها پیدا کرد به‌طوری‌که در مدت کوتاهی، ۸۰ درصد از مبتلایان به اچ. آی. وی را معتادان تزریقی تشکیل می‌دادند. این موج با تشکیل کلینیک‌های مثلثی (با هدف پیشگیری از ایدز، اعتیاد و بیماری آمیزشی) تا حدی کنترل و مدیریت شد.

در حال حاضر و با توجه به آمار‌های ارائه شده از ۶ ماهه‌ اول سال ۱۳۹۹ از سوی وزارت بهداشت و درمان، درمی‌آبیم که موج سومی از همه‌گیری این ویروس در راه است و این موج سوم چیزی نیست جز رابطه جنسی محافظت نشده!

بنابراین آمار، به‌طور کلی علل ابتلا از کل مواردی که از سال ۱۳۶۵ تا کنون در کشور به ثبت رسیده‌اند به ترتیب، تزریق با وسایل مشترک در مصرف کنندگان مواد مخدر ۵۹.۲ درصد، رابطه جنسی ۲۳ درصد، انتقال از مادر به کودک ۱.۷ درصد و موارد نامشخص ۱۶ درصد بوده است. لازم به ذکر است که راه انتقال ۰.۲ درصد از این موارد مربوط به خون و فرآورده‌های خونی در سال‌های پیش از اجرای سیاست پالایش صد در صدی خون سالم توسط سازمان انتقال خون می‌باشد و بعد از آن گزارشی از ابتلا به این طریق وجود ندارد.

این در حالی است که آمار ۶ ماه اول سال ۱۳۹۹ حاکی از آن است که راه انتقال از موارد اعتیاد تزریقی ۲۲.۸ درصد، روابط جنسی ۵۰/۹ درصد، از مادر به کودک ۱/۵ درصد و راه‌های نامشخص ۲۴/۸ درصد می‌باشد.

در این میان و در سال‌های گذشته نهاد‌های مدنی نقش مهمی در اطلاع رسانی و آموزش در این حوزه داشته‌اند. اگرچه از ظرفیت‌های این سازمان‌ها نه تنها به طور کامل استفاده نشده بلکه در مواردی انتقاد‌های غیر تخصصی و غیر حرفه‌ای موجب سنگ اندازی در مسیر این سازمان‌ها شده است. علاوه بر این، برخی از سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی بدون در نظر گرفتن نقش مشورتی نهاد‌های مدنی، سیاست گذاری‌های کلانی انجام داده‌اند که بیش از هر چیزی موجب اتلاف بودجه و نیروی انسانی شده است!

متاسفانه نمونه‌ای از این اتفاق را در روز جهانی اچ. آی. وی و از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی شاهد بودیم و آن تغییر نام بیماری ایدز به "ناکا" بوده است و در توضیح این واژه‌ جدید عنوان کرده‌اند که از اول عبارت فارسی "نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی" که ترجمه‌ای از Acquired immune deficiency syndrome   است، استفاده کرده‌اند.

این در حالی است که از سال ۱۳۶۵ تا کنون افراد بسیاری تلاش کرده‌اند که نام این بیماری به گوش مردم ایران در شهر‌ها و روستا‌های دور و نزدیک برسانند تا نسبت به آن آگاهی و آشنایی پیدا کنند و ما در این میانه شاهد نام و نشان جدید می‌شویم!

آیا شما برای صدا کردن دوستی که اهل کشور دیگریست اسمی تازه می‌گذارید و او را با نامی که خود انتخاب کرده‌اید خطاب می‌کنید؟ مگر می‌شود به مستر گرین گفت آقای رنگ سبز؟ آیا شما برای صدا کردن کسی که قبلا برایش نام‌گذاری انجام شده دوباره اسم انتخاب می‌کنید؟ مگر می‌شود به اتومبیل شرکت مرسدس گفت تهمینه؟ مگر می‌شود برای ویروسی که نام متحد و تخصصی در تمام دنیا دارد، دوباره نامی جدید انتخاب کنیم و خودمان با آن اسمی که دوستش داریم صدایش کنیم! این یک قاعده کلی است و نام‌ها در هیچ زبانی ترجمه نمی‌شوند و تفاوت نمی‌کند که زبان مبدا و مقصد چه زبانی باشد. البته این نخستین بار نیست که مسئولین فرهنگستان دست به ابداع چنین واژه‌های عجیبی می‌زنند و عجیب‌تر آنکه به تداوم این اشتباه اصرار دارند!

با توجه به شروع موج سوم ویروس اچ. آی. وی در کشور آیا منطق حکم نمی‌کند که مسئولین زمان و بودجه خود را صرف طراحی و اجرای استراتژی‌های موثر در جهت حل این بحران کنند نه اینکه با نام گذاری‌های بی‌مورد خود را مشغول و مسئول نشان دهند!

در شرایط کنونی و پاندمی کرونا، امیدواریم شاهد این نوع خلاقیت‌ها از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نباشیم و مسئولین امر را سرگرم انتخاب نام جدید و بازی اسم ـ فامیل نبینیم!

*مدیرعامل انجمن احیاء ارزش‌ها