دیدارنیوز ـ مهدی الیاسی: همکاری ایران با دو سازمان سیاسی اصلی کردستان عراق (حزب دموکرات و اتحادیه میهنی)، پیشینه‌ای طولانی دارد و به قبل از انقلاب باز می‌گردد. پس از انقلاب نیز این همکاری‌ها ادامه پیدا کرد. پس از سقوط صدام حسین و به رسمیت شناخته شدن اقلیم کردستان در قانون اساسی عراق، همکاری ایران و اقلیم کردستان عراق وارد مرحله‌ای جدید شد و به‌رغم فراز و فرودهای بسیار، همچنان ادامه داشته است.
ناظم دباغ، نماینده دولت اقلیم کردستان عراق در تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار دیدار به تشریح آخرین وضعیت اقلیم و همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی با ایران پرداخت که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
یک مسئله و کشمکش دائمی میان دولت مرکزی عراق و دولت اقلیم کردستان عراق که از زمان دوات نوری المالکی شدت گرفت و در دولت‌های بعدی نیز ادامه داشت، موضوع پرداخت بودجه اقلیم و سهم دولت اقلیم از فروش نفت عراق است. اما به نظر می رسد در دو سال گذشته این موضوع کمرنگ‌تر شده است. لااقل در سطح اخبار، کمتر به آن پرداخته می شود. آیا این اختلاف حل شده است یا کمتر رسانه‌ای می‌شود؟
وضعیت همکاری‌های اقتصادی اقلیم کردستان با کشورهای همسایه چگونه است؟ چرا همکاری اقتصادی اقلیم کردستان با ترکیه بیش از ایران است؟
در حال حاضر همکاری ما با ایران که بسیار خوب است و روزانه صد‌ها کامیون در مرزمان در حال تردد هستند. همکاری ما با شرکت‌های ترکیه‌ای در حوزه عمرانی و بازسازی اقلیم از ایران بیشتر است. آن هم دلیل دارد. اول اینکه کیفیت کار شرکت‌های ترکیه‌ای بالاتر از شرکت‌های ایرانی است. دومین مسئله که مشکل ایجاد می‌کند موضوع نوسان زیاد قیمت دلار در ایران است که امکان برنامه‌ریزی را از بین می‌برد. دلار از ۳ هزار تومان به نزدیک ۳۰ هزار تومان رسیده است. یک نکته دیگر اینکه آن آزادی اقتصادی که در ترکیه و لبنان و اردن و عربستان و امارت وجود دارد در ایران وجود ندارد.
پس می فرمایید پیشی گرفتن همکاری اقتصادی دولت اقلیم کردستان با کشورهای منطقه و کمتر شدن نقش اقتصادی ایران، دلایل سیاسی ندارد و بر اساس منطق اقتصادی است؟
ما با ایران ۴۲۳ کیلومتر مرز مشترک داریم و اهمیت خاصی برای همکاری اقتصادی با ایران، قائل هستیم و قطعا ارتباطات فی مابین باید تقویت بشود. یکی از دلایلی که به کاهش مبادلات تجاری منجر شد، موضوع کرونا بود. البته یک تفاوت مهم هم میان فعالیت ترکیه و ایران در اقلیم کردستان وجود دارد و آن اینکه نگاه ایران به حضور در اقلیم بیشتر امنیتی است و نه اقتصادی. بر عکس ترکیه، بیشتر نگاهش اقتصادی است. نتیجه تفاوت این دو نگاه هم در عمل روشن است.
وضعیت اقتصادی خود اقلیم کردستان عراق الان چگونه است؟
بحران داریم. وقتی بودجه نباشد، حقوق کارمندان پرداخت نشود، بازاری هم وجود نخواهد داشت.
سال‌ها پیش مقامات اقلیم تاکید داشتند که اقلیم کردستان عراق یک منطقه کاملا آزاد اقتصادی است و از تبدیل اربیل به منطقه‌ای شبیه دبی، سخن گفته می‌شد. بسیاری از پروژه‌های عمرانی هم در اقلیم تعریف شد که نیمه کاره ماند. آیا آن ادعاها بلند پروازی نبود؟
نه، بلند پروازی نبود. مشکلی که به وجود آمد، مسئله برگزاری همه‌پرسی در اقلیم بود. بعد از همه‌پرسی فشارها و از جمله فشار اقتصادی به اقلیم شدت گرفت تا اقلیم نتواند به یک دولت مستقل تبدیل شود. هر کسی که در اقلیم پروژه داشت، چه عرب، چه ترک و چه فارس، همه عقب نشینی کردند. برنامه‌های ما در حوزه اقتصاد بلند پروازی نبود. من خودم بارها به دوستان جمهوری اسلامی می‌گفتم آن کاری که دارید در دبی انجام می‌دهید یک بخشی از آن را در اقلیم کردستان، انجام دهید. اما کاری در اقلیم نکردند. شاید تصور می‌کردند در صورت سرمایه گذاری، اقیلم قوی می‌شود و این یک تهدید است.
آیا اقلیم کردستان عراق می تواند این اطمینان خاطر را به کشورهای همسایه‌اش بدهد که قوی شدن اقلیم، تهدیدی برای دیگران نیست؟ همین الان بخشی از گروه‌های کُرد ایرانی به صورت مسلح در خاک اقلیم کردستان عراق حضور دارند و رسما به فعالیت مشغول هستند. آیا دولت اقلیم این گروه‌ها را تحت کنترل دارد که علیه ایران تبدیل به تهدید نشوند؟
این گروه‌ها مشکلی نیستند. مگر ترکیه همین مشکل را ندارد؟ مگر در جاهای دیگر نیست؟ این گروه‌ها در اقلیم تحت کنترل هستند و تا کنون کار خاصی هم در ایران نتوانسته‌اند انجام بدهند. چرا نمی‌توانند در ایران کاری بکنند؟ چون ما کنترل‌شان کرده‌ایم.
در زمان صدام سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در عراق مستقر بودند؛ من آن موقع عضو دفتر سیاسی اتحادیه میهنی کردستان عراق و مسئول روابط اتحادیه با ایران بودم. ما آن موقع به سازمان مجاهدین خلق ابلاغ کردیم که باید منطقه تحت کنترل اتحادیه میهنی را ترک کنند. بعد از این ابلاغیه، یکی از مسئولان سازمان مجاهدین خلق نزد من آمد و گفت چرا ما باید اینجا را ترک کنیم؟ گفتم ما با ایران توافق کرده‌ایم و چون نمی‌خواهیم به حمله نظامی علیه شما متوسل بشویم، دوستانه می‌خواهیم که اینجا را ترک کنید. گفت ترک نمی‌کنیم. گفتم پس ناچار نیرو می‌آوریم و بیرون‌تان می‌کنیم. آن نماینده سازمان مجاهدین خلق گفت، خب به جای جمهوری اسلامی بیایید با ما توافق بکنید چون آینده ایران دست ما است! البته نتیجه روشن است و آنها مجبور به ترک منطقه تحت کنترل ما شدند.
