دیدار آدینه ۱۴: من انسانم؛ اما پدرم را نمی‌شناسم!

دیدارنیوز ـ ترمه ماندگار: واقعیت این است که قرار نبود سروکله او در زندگی سوگل ‍پیدا شود. بعد از چند سال دوستی، کار به نامزدی کشیده بود و حالا مانده بود تا عقد و محضر و مهریه‌بران، اما آمد. او که قرار بود پدرش باشد، از بیخ و بن زد زیر همه چیز و رفت. بچه بی‌پدر، در وانسفای روزگار ما، حتی شگون به دنیا آمدن هم ندارد، خواست مادرش این بود، اما ماند و دنیا آمد. مادرش که توان نگاه سنگین هیچ کس را نداشت، از دادگاه گرفته تا دوست و فامیل و همسایه، بچه را گذاشت و رفت. سوگل ماند با اسمی که تنها برگه هویتش بود. بدون نام فامیلی، شماره شناسنامه و نام پدر و مادر. همین قدر ساده، هویتش خلاصه شد در «سوگل، فرزند نامشروع».

بچه‌هایی که حاصل ازدواج نیستند، بلاتکلیف‌ترین کودکان هستند که پیش از تولد بر سر بقا و نابودی‌شان بحث و حرف است و هزاران تردید و امید، پس از تولد هم به صورت دوره‌ای هویت‌شان تایید و مجوز آن صادر می‌شود، یا از بیخ و بن رد و با صراحت اعلام می‌شود که برای فرزندان نامشروع شناسنامه صادر نمی‌شود.

تازه‌ترین اظهار نظر سخنگوی سازمان ثبت احوال احتمالا خطاب به کسانی است که نسبت به صدور شناسنامه برای فرزندانی که حاصل ازدواج رسمی و شرعی نیستند، ایراد و موضع منفی گرفته بودند. او تاکید کرده: «این موضوع که سازمان ثبت احوال به فرزندان حاصل از رابطه نامشروع شناسنامه می‌دهد، صحت و امکان ندارد.»

یک موضوع حل شده و قدیمی، یک باره محل مناقشه شد و سیف الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور، که در اولین اظهارنظر گفته بود «سازمان ثبت احوال به فرزندان حاصل از رابطه نامشروع شناسنامه می‌دهد» آن را تکذیب و اعلام کرد اتفاقا اصلا چنین امکانی وجود ندارد و فرزندان تنها با حکم دادگاه می‌توانند شناسنامه دریافت کنند.

زنانی که به هر دلیلی خارج از روابط شرعی باردار می‌شوند، دو راه در پیش دارند: یا باید بچه را سقط کنند یا تن به شرایط دشوار دهند و تصمیم بگیرند آن کودک را به دنیا بیاورند. راه اول غیرقانونی است و ظرف سال‌های اخیر تنها با مجوز ‍پزشکی قانونی و تحت شرایط خاصی و تا زمانی معین امکان‌پذیر است. شاید حذف کودکی ناخواسته و نامشروع ساده‌ترین راه باشد، اما قانون در این مورد انعطاف نشان نمی‌دهد و به گفته پرتو برهان‌پور، وکیل پایه یک دادگستری، «نامشروع بودن مجوز سقط جنین نیست.»

در شرایطی که قانون، حاضر به همراهی با حذف این کودکان نیست، منطقی است که حق و حقوق انسانی آن‌ها را ب‍پذیرد و حامی زنان و کودکانی باشد که راه دوم انتخاب آن‌ها بوده است.

برهان‌پور می‌گوید: «فرزند نامشروع بودن دلیلی برای محرومیت از حقوق انسانی نیست و قانون ممنوعیتی برای صدور شناسنامه تعیین نکرده است و فرزندان نامشروع از تمام حقوق مانند حضانت و نفقه و ... بهره‌مند هستند و فقط توارث منتفی است.»

فرزندانی که خارج از ضوابط شرعی و ازدواج رسمی متولد می‌شوند یا به هر دلیل دیگری دسترسی به پدر طبیعی/ قانونی آن‌ها نباشد، این شانس را خواهند داشت که با نام خانوادگی مادرشان برای آن‌ها شناسنامه صادر شود. البته جای خالی نام پدر نیز با نامی پر می‌شود تا خللی در زندگی کودک ایجاد نشود.

برهان‌پور می‌گوید: «کودکان نامشروع دو سرنوشت دارند: یا مادر برای آن‌ها از دادگاه درخواست صدور شناسنامه می‌کند که با رای دادگاه، این امکان ایجاد و با نام خانوادگی مادر شناسنامه صادر می‌شود و این روند در قریب به اتفاق موارد پیش رفته و قاضی رای به صدور شناسنامه داده است. یا به بهزیستی سپرده می‌شوند که در آن شرایط نیز برای آن‌ها شناسنامه صادر می‌شود.»‌

حالا می‌ماند یک بحث قدیمی و نخ‌نما. این‌که آن بچه‌ای که ناخواسته به این دنیا آمده، چه‌طور باید با سرکوفت اطرافیانی که ماجرا را می‌دانند کنار بیاید. این‌که جامعه طی چه فرایندی باید پذیرای این افراد هم باشد، نقطه مبهمی است که شاید به همین راحتی‌ها نتوان برایش پاسخی دست‌وپا کرد.