دیدارنیوز - استاد دانشگاه شهید بهشتی در هشتمین شب از نشست عاشورا و امروز ما، با اشاره به اینکه «به عاشورا می‌توان نگاه‌های متفاوتی داشت»، این نگاه‌ها و نظریات را اینگونه برشمرد: از نظریه سوگ تا نظریه شادی عرفانی که برای این عروج و موفقیت معنوی سیدالشهدا باید شادی و پایکوبی عرفانی کرد تا نظریه استشهادی که سیدالشهدا عامدانه و آگاهانه به استقبال شهادت رفت تا حکومت ظالم را رسوا کند و نظریات دیگر به عاشورا که هریک دلایل و خاستگاه خود را دارد.
وی در عین حال، نگاه تاریخی را نگاهی مهم و متفاوت ارزیابی کرد و گفت: باید مستند به عاشورا نگاه کرد. تاریخ دو بخش دارد: یک بخش پنهان و نیمه‌پنهان که دسترسی به آن مشکل و نیازمند ابزار و دانش ویژه آن است و به تعبیری تاریکخانه و فراموشخانه تاریخ است. یک بخش، زنده نمای تاریخ است که مربوط به حوادث بزرگ و فوق‌العاده تاریخ است و تاریخ آن را زنده و به‌روز نگه می‌دارد.
نقویان تأکید کرد: خوبی‌ها و بدی‌های معمولی در تاریکخانه تاریخ فراموش می‌شوند، اما خوبی‌های فوق‌العاده و جنایات بزرگ در تاریخ زنده می‌مانند. حادثه کربلا از آن دسته حوادثی است که در تاریخ کاملا زنده مانده است و شاید کمتر حوادثی در تاریخ داریم که مانند عاشورا زنده مانده باشد.
این پژوهشگر دینی پیام عاشورا را فرادینی خواند و افزود: یکی از دوستان، بدون واسطه برای من از نلسون ماندلا نقل می‌کرد که در طول ۲۷ سال زندان و شکنجه و انفرادی، یک بار به مرز خودکشی رسیدم، اما یاد مقاومت و انسانیت حسین مرا نجات داد و به مقاومت ادامه دادم. امام حسین در اصحابش، هم سنی عثمانی مذهب دارد، هم مسیحی، هم شیعه، هم گنه‌کار توبه کرده، هم زاهد پارسا. وقتی امام ندا می‌دهد هل من ناصر ینصرنی، نمی‌گوید هل من مومن ینصرنی، یعنی عاشورا فرامذهبی و فرادینی است.
نقویان چکیده و عصاره مفاهیم عاشورا را این خواند که «امام حسین مظهر عزت آمیخته و عجین با فضیلت است» و گفت: تاریخ یعقوبی از امام حسین حدیثی به عنوان حدیث برگزیده از پیامبر نقل کرده که "خداوند کار‌های بزرگ را دوست دارد و از کار‌های حقیر بدش می‌آید". جمله‌ای از امام در عاشورا نقل شده است با این مضمون که: به خدا قسم دست ذلیلانه بیعت به شما نمی‌دهم و از معرکه مانند بردگان فرار نمی‌کنم. یا در سخنرانی عاشورا فرمودند، ناپاک ناپاکزاده مرا بین شمشیر و ذلت مخیر کرده که از ما ذلت دور است.
وی با اشاره به رجز سیدالشهدا مبنی بر اینکه «مرگ برایم گواراتر از زندگی با ننگ است»، گفت: این ادبیات آمیخته با عزت و فضیلت، روح انسان را به پرواز درمی‌آورد. بیعتی که یزید از امام حسین می‌خواست، بیعت دموکراتیک و قدرت داشتن نبود، بیعت ایدئولوژیک بود. یعنی می‌خواست از بیعت امام حسین برای خودش مشروعیت ایجاد کند.
نقویان با تأکید بر اینکه «مشکل اصلی یزید مشروبخواریش نبود که دیگران هم اهل فسق بودند»، تصریح کرد: مشکل یزید ظلم و جفا به مردم و تضییع حقوق جامعه بود و می‌خواست دهان هر مخالفی را با گفتن اینکه پسر پیغمبر با او بیعت کرده ببندد. به خاطر همین امام با او به قیمت جانش بیعت نکرد چرا که این بیعت، ذلت حسین و مشروع کردن ذلت جامعه بود.
وی برخی ظلم‌ها را قابل تحمل خواند و گفت: در ظلم‌های خانوادگی توصیه به صبر و سازش شده است، چون مقابله با این ظلم‌ها، نتایج بدتری دارد. اما برخی ظلم‌ها نتایج غیرقابل جبران دارد، مانند ظلم‌های اجتماعی و ظلم حکومت به مردم و این ظلم در منطق حسین قابل تحمل نیست.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: جمله امام حسین در مورد امر به معروف و نهی از منکر، با وجود اینکه قبل از قرن پنجم سندی ندارد، از این زاویه قابل فهم است. چرا که شرط نهی از منکر از نگاه فقها، احتمال تأثیر است و قیام سیدالشهدا تأثیری بر حکومت یزید نداشت و یزید بعد از سه سال به مرگ طبیعی از دنیا رفت.
وی در عین حال به برخی دیدگاه‌های دیگر اشاره کرد که جهاد ابتدایی را صحیح می‌دانند و گفت: برخی مانند آقای مصباح یزدی معتقدند امام حسین جهاد کرد. این گروه جهاد ابتدایی را هم صحیح می‌دانند و حمله به دیگر کشور‌ها برای مسلمان کردن آن‌ها و کشتن مخالفان را مجاز می‌دانند.
نقویان در مقابل این نگاه تصریح کرد: معلوم نیست اگر این مبنا را بپذیریم، چرا داعش را محکوم می‌کنیم؟ آن‌ها هم با مبانی خودشان دارند جهاد ابتدایی می‌کنند.
وی راز ماندگاری امام حسین (ع) را در این دانست که نه تنها براساس اخلاق، بلکه فراتر از اخلاق عمل کرده است. نقویان در این باره افزود: در کدام جنگ تاریخ، آب کمیاب را نه تنها به دشمن، بلکه به اسبان دشمن می‌دهند؟ یا نخستین فرمانده دشمن را بدون کلمه‌ای می‌بخشند!
نقویان همچنین به ماجرای حضور مسلم بن عقیل در خانه هانی بن عروه اشاره کرد و گفت: مسلم در کوفه، لحظه‌ای با ترور ابن زیاد و فتح کوفه فاصله داشت، اما، چون ترور را غیراخلاقی و مخالف حدیث نبوی که "مومن ناجوانمردانه حمله نمی‌کند" می‌دانست، از کشتن بزرگترین دشمنش خودداری کرد. راز ماندگاری عاشورا، عزت با فضیلت و اخلاق عزت‌آفرین است و معیار نزدیکی با امام حسین هم، داشتن همین خصلت است و گرنه ظواهر ملاک نیست.
او که در این نشست با موضوع «نقش عاشورا در تربیت دینی» سخن می‌گفت، در پایان به برخی پرسش‌های حاضران در سالن و بینندگان اینستاگرامی برنامه پاسخ داد.
وی در پاسخ به این پرسش که «همراه کردن خانواده را با حضرت چگونه توجیه می‌کنید؟»، گفت: سوال بنیادی این است که امام برای امر به معروف آمد یا برای جهاد یا گرفتن حکومت، وقتی می‌بینیم امام حسین همسر پابه ماهش یعنی رباب را همراه برد، یعنی برای جنگ نرفته بود. امام حسین در شب عاشورا که شروع به کندن خندق کرد و اصحاب پرسیدند چرا در این چند روز نکندیم؟ فرمود ما الان دیگر مطمئن شدیم این‌ها جنگ می‌کنند.
یکی از حاضران نیز سوال کرد «اگر بیعتی که یزید می‌خواست دموکراتیک بود و ایدئولوژیک نبود، آیا امام بیعت می‌کرد؟» و نقویان در پاسخ گفت: به نظر می‌رسد اگر بیعت امام در مشروعیت یزید تاثیری نداشت و میان بقیه بیعت‌ها گم می‌شد امام بیعت می‌کرد، همان گونه که امیرمومنان و امام رضا با خلفای زمان بیعت کردند.
مجموعه برنامه «عاشورا و امروز ما» به همت انجمن اندیشه و قلم، کانون توحید و بنیاد اندیشه و احسان توحید با سخنرانی استادان مطرح حوزه و دانشگاه، تا چهارشنبه دوازدهم شهریور با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی هر شب از ساعت ۲۱ تا ۲۲:۳۰ در کانون توحید برپاست و به صورت مجازی نیز از صفحه اینستاگرام انجمن اندیشه و قلم (@andisheqalam) و اینستاگرام کانون توحید (@kanontohid) قابل پیگیری است.
