دیدارنیوز-
مرضیه حسینی: زاگرس بازهم رخت عزا پوشید و این بار در شهادت سه فرزند دیگرش مختار خندانی، بلال امینی و یاسین کریمی، به سوگ نشست. آتش این بار به جان جنگل‌های منطقه مره خیل و بوزین در پاوه افتاد و جان سه تن از اعضای انجمن سبز ژیوای را گرفت. آنچه در ادامه می‌آید روایتی از زندگی مختار خندانی یکی از شهدای جنگل مره خیل است.
مین‌ها بلای جان جنگل‌ها شده اند
این اولین باری نیست که جنگل‌های کردستان و منطقه اورامان طعمه حریق می‌شود و از فعالین محیط زیست قربانی می‌گیرد. منطقه اورامان که تقریبا در وسط زاگرس قرار گرفته، یکی از غنی‌ترین مناطق کوهستانی- جنگلی زاگرس است که از پوشش گیاهی و جانوری بسیار خوبی برخوردار است. وقوع خشکسالی در چند سال اخیر و خشک شدن پوشش گیاهی زمینه را برای وقوع آتش سوزی‌های پی یا پی با مداخله عامل انسانی فراهم کرده است.
مساله دیگری که به بروز آتش سوزی در جنگل‌های منطقه کمک کرده مساله مرز است؛ به این معنا که منطقه اورامان به ویژه منطقه‌ای که در روز ۵ تیرماه در پاوه طعمه حریق شد، و همچنین پاوه و نوسود، جوانرود تا مریوان و قصر شیرین به سمت دشت‌های دیاله در انتهای زاگرس، منطقه مرزی و محل وجود میادین مین و انجام عملیات‌های نظامی است. چنین موقعیتی این مناطق را در برابر آتش‌سوزی بسیار آسیب‌پذیر نموده وهر آتش‌سوزی به از دست رفتن بخش‌های زیادی از پوشش گیاهی و جانوری منجر می‌شود. مثلا منطقه مره خیل که محل شهادت مختار و دوستانش است، منطقه‌ای حفاظت شده و دارای پوشش گیاهی بسیار انبوه است که دقیقاً در نقطه صفر مرزی قرار دارد.
انجمن‌های سبز زیر سایه امنیتی شدن محیط زیست
از فرودین ۹۹ در منطقه اورامان و تنها در اطراف پاوه بیش از ده آتش سوزی بزرگ و کوچک رخ داده که با حضور انجمن‌ها و سمن‌های فعال در حوزه محیط زیست و بسیج مردمی مهار و خاموش شده است؛ حضور ان جی‌های مختلفی که در حوزه مسائل اجتماعی از جمله حقوق حیوانات و محیط زیست فعالیت می‌کنند در شهر‌های کردستان چشمگیر است. انجمن «ژیوای» که سه شهید پاوه در آن عضویت داشتند و انجمن «چیا» با مدیریت «شریف باجور» که به همراه سه تن از دوستانش در آتش سوزی جنگل‌ها در سال ۹۷ سوخت و جان داد، دو انجمن سبز فعال در حوزه محیط زیست هستند. فعالیت این قبیل انجمن‌ها در سراسر ایران، در غیاب حضور موثر و کارامد دولت در حفاظت از محیط زیست بسیار موثر است؛ در چند سال اخیر، اما امنیتی شدن مساله محیط زیست و دستگیری و زندانی شدن فعالین این حوزه، فعالیت انجمن‌ها را با دشواری مواجهه کرده است. در کنار سمن‌ها، گروه‌های کوهنوردی نیز با همین دشواری‌ها در گرفتن مجوز فعالیت و یا گسترانیدن حوزه فعالیت خود روبه رو هستند.
مختار خندانی که بود؟
یکی از بدترین پیامد‌های آتش سوزی‌های در جنگل‌های کشور، مرگ حافظان خبره و جان برکف محیط زیست در اثر سوختگی یا خفتگی است. به عنوان مثال شریف باجور یکی از فعال‌ترین این افراد بود که تقریبا در همه جا، در هرجایی که مردم و طبیعت به کمک نیاز داشتند حضور داشت؛ او و دوستانش نقش موثری در کمک رسانی‌های زلزله سرپل ذهاب داشتند.
مختار خندانی جوان ۳۸ ساله و اهل شهر مرزی نوسود نیز یکی از مهره‌های کلیدی انجمن ژیوای و از جمله فعالان مدنی پر کار بود. مختار ۳۸ سال داشت و عمر ارزشمند خود را صرف فعالیت‌های اجتماعی- مدنی، در حوزه کارگران، زنان، کودکان، حقوق حیوانات و محیط زیست کرده بود. مختار در حوزه زنان با اشکال مختلف خشونت مبارزه می‌کرد و سعی در آگاهی بخشی در راستای رفع ستم از زنان داشت.
او در کنار فعالیت‌های مدنی در حوزه فرودستان و گروه‌های تحت ستم، بخشی از منابع مالی و وقت خود را صرف نگهداری از حیوانات بیمار و رها شده می‌کرد به عنوان مثال از آنجا که شهر نوسود محل گذار و حضور صدها کولبر، باربر است. در این منطقه از چارپایان هم برای حمل بار استفاده می‌شود. هزاران قاطر کار جابه جایی بخشی از کالا‌ها را انجام می‌دهند سنگینی بار و دشواری راه سبب می‌شود که این حیوانات خیلی زود فلج شده یا ناقص و بیمار شوند، این حیوانات پس از آنکه از کار می‌افتند در جنگل‌ها و دشت‌ها رها می‌شوند. یکی از کار‌های روزانه مختار رسیدگی به این حیوانات و درمان آن‌ها در کوه‌ها و جنگل‌ها بود. او در کوه برای حیوانات بیمار و زخمی چاله‌های آب درست می‌کرد و در زمانی که باران نمی‌بارید، مرتب این چاله‌ها را با آب پر می‌کرد.
اگر یک ماسک اکسیژن داشت
علی رغم وقوع مکرر آتش سوزی در جنگل‌های کردستان، امکانات و تجهیزات مهار آتش بسیار ابتدایی و ناکافی است. ارگان‌های دولتی مرتبط با محیط زیست امکان و شاید دغدغه‌ای برای تجهیز خود ندارند، بودجه انجمن‌های سبز هم برای مجهز شدن به دستگاه‌های مهار آتش کافی نیست، زیرا دامنه فعالیت‌های انجمن‌ها به دلیل سخت گیری‌های موجود در عضو گیری و فعالیت و همچنین جذب منابع مالی محدود است. اگر مختار و دوستانش کوله پشتی و لباس مخصوص داشتند یا حداقل یک ماسک اکسیژن داشتند شاید از دود سیاه و غلیظ نجات پیدا می‌کردند و خفه نمی‌شدند.
مختار کسی نبود که به این راحتی‌ها تسلیم مرگ و آتش شود. او به قدری در مهار آتش خبره بود که حتی ساعت وزیدن باد و اثرش بر پراکندگی آتش و جهت آن را می‌دانست اینطور نبود که از روی بی تجربگی گرفتار شود. یک فایل صوتی از لحظه‌های آخر زندگی مختار وجود دارد که برای دوستش فرستاده، مختار در این فایل صوتی درناک به دوستش می‌گوید فلانی من این بار دیگر جان سالم به در نمی‌برم! من می‌میرم! فلانی به بچه هایم بگو پدرتان نترسید، او مرد شجاعی بود، بگذار فرزندانم به پدرشان افتخار کنند.
